Genel Dilbilim 1 Ara 6. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Bir dilde sözcükler arasında anlam farkı oluşturan seslere ne ad verilir?
Bütüncül dağılım |
Karşıtsal dağılım |
En küçük çiftler |
Sesbilim |
Sesbirim |
Bir dilde sözcükler arasında anlam farkına yol açan seslere sesbirim denir. Doğru cevap E'dir.
2.Soru
Aşağıdaki sözcüklerden hangisine {-(n)In} tamlayan eki eklendiğinde /n/ sesi düşer?
dolap |
pencere |
Ayşe |
masa |
elbise |
{-(n)In} tamlayan eki, ünlü ile biten adlara eklendiğinde /n/ sesi düşürülmez. Ünsüz ile biten adlara eklendiğinde ise /n/ sesi
düşürülür.
3.Soru
Bir sözcüğü oluşturan seslerin çoğu zaman ifade ettikleri anlamdan bağımsız olmasına bağlı olarak, nedensizlik kavramını ileri süren dilbilimcinin adı nedir?
N. Chomsky |
W. Humboldt |
F. Saussure |
C. Bally |
U. Eco |
Ferdinand de Saussure'e göre, dilde ses ve anlam arasındaki bağ rastlantısal yani nedensizdir.
4.Soru
Aşağıdakilerden hangisi dil evrensellerindendir?
Tüm dillerin cümle yapıları aynıdır. |
Türkçede diğer dillerde olan bazı sesler yoktur. |
Tüm dillerdeki sözcük uzunlukları aynıdır. |
Bütün dillerde ünlü ve ünsüz sesler vardır. |
Tüm diller okunduğu gibi yazılır. |
Tüm dillerde ünlü ve ünsüz sesler vardır. Bu durum dil evrensellerinden biridir.
5.Soru
"Aceleyle çıkıp hızla hastaneye koştular." cümlesindeki isim hangi sesbilimsel sürece örnek teşkil etmektedir?
Ünlü düşmesi |
Ünsüz düşmesi |
Ünlü uyuşması |
Ünsüz uyuşması |
Soluklanma |
Türkçede ünsüz düşürmeye bir örnek hane sözcüğü ile oluşturulan bileşik sözcüklerde /h/ sesinin düşürülmesidir. Sözcük içi biçimbirim sınırlarında, iki /a/ ünlüsü arasında bulunan /h/ sesi çoğunlukla düşürülmekte, /h/ sesinin düşürülmesi sonucunda /a/ ünlüsü uzun ünlü olarak söylenmektedir. Cümledeki hastane sözcüğü buna örnektir. Doğru cevap B'dir.
6.Soru
Aşağıdakilerden hangisi yansıma sözcük değildir?
Hışırdamak |
Konuşmak |
Havlamak |
Fısıldamak |
Miyavlamak |
Türkçe’de hışırdamak, havlamak, miyavlamak, fısıldamak gibi sözcükler sırasıyla yaprakların rüzgarda çıkardıkları sesi, köpek ve kedilerin çıkardıkları sesleri ve insanların kısık sesle konuşmalarını yansıtan sözcüklerdir. Doğadaki sesleri yansıtan bu yansıma sözcükler de uzlaşımsaldır, göndergeleri her dilde aynı seslerle ifade edilmez.
7.Soru
Aşağıdakilerden hangisi ses-harf eşleşmesi bakımından en güvenilir sistemdir?
Çin yazısı |
Hiyeroglif |
Latin harfler |
Arap alfabesi |
Sesbilgisi alfabesi |
Yazı sistemlerinde yaygınlıkla görülen ses-harf eşleşmelerindeki tutarsızlıkları gidermek, bütün dillerde çıkarılan sesleri yazabilmek ve ‘bir ses bir sembol’ ilkesini gerçekleştirmek için dilbilimde Uluslararası Sesbilgisi Alfabesi (International Phonetic Alphabet, IPA) denilen özel bir alfabe geliştirilmiştir. Uluslararası Sesbilgisi Alfabesi her bir sesi ayrı bir sembolle göstermekte ve bu sembollerin her biri yalnızca bir sesi temsil etmektedir. Örneğin, İngilizcede this, the, these sözcüklerinde baştaki tek bir sesin yazıda th harfleri ile gösterilmesine karşın Uluslararası Sesbilgisi Alfabesi’nde bu ses [?] sembolü ile gösterilir. Bu yüzden, uluslararsı sesbilgisi alfabesi konuşmayı temsil etmesindeki şaşmaz tutarlılık bkımında diğer yazı sistemlerinden daha güvenilirdir. Doğru yanıt E şıkkıdır.
8.Soru
Dillerin hangi dil ailesine ait olduğunu belirlemek ve bu ailenin ortaya çıkmasına neden olmuş olan, o aileye bağlı tüm dillerin atası olan anadil’in yapısını belirlemeye çalışmak hangi dilbilim dalının araştırma alanına girer?
Artzamanlı dilbilim |
Toplumbilim |
Metindilbilim |
Uygulamalı dilbilim |
Ruhdilbilim |
Metindilbilim bir metni oluşturan öğelerin ve metindeki dilsel düzenleri çözümlemeyi amaçlamaktadır. Artzamanlı dilbilim dillerin tarih içinde geçirdikleri değişiklikleri ele alır ve bir dilin daha önceki devreleri ile sonraki devreleri arasında dilde görülen yapısal değişiklikleri saptamayı amaçlar. Artzamanlı dilbilimin bir başka araştırma alanı da dillerin hangi dil ailesine ait olduğunu belirlemek ve bu ailenin ortaya çıkmasına neden olmuş olan, o aileye bağlı tüm dillerin atası olan anadil’in yapısını belirlemeye çalışmaktadır. Bu yapıyı belirlemek için, o dil ailesine ait olan dillerin karılaştırmalı incelemesini yapar. Toplumdilbilim dilin toplum içinde kullanımını inceler. Dil kullanımında konuşucuların yaşı, cinsiyeti, eğitim düzeyi ve birbirlerine yakınlık derecesi kullanılan dil yapısını belirlerÇocukların dil edinim süreçleri ruhdilbilimciler tarafından araştırılmaktadır. Uygulamalı dilbilim, dil öğretiminde etkili olacak dil öğretim yöntemleri üze-rinde durmakta ve ikinci dil öğreniminde ne gibi etmenlerin öğrenim sürecini etkilediğini araştırmaktadır.
Doğru cevap A'dır.
9.Soru
Dilin nedensizlik temelinde barındırdığı ögeleri listeleyen ve girdileri, her maddeye ilişkin ses, anlam ve ulam bilgisini içeren soyut sistem aşağıdakilerden hangisidir?
Sözlükçe |
Sözlükbirim |
Sözcükbiçim |
İşlemleme |
Sözlük |
Dilbilimde sözlük kavramı, dilde kullanılan sözcüklerle bunlara ilişkin özgün bilgileri listeleyen ve sözlükçe olarak anılan soyut bir sistem olarak anlaşılmaktadır. Sözlükçede, yani zihin sözlüğünde, kaydı bulunan her girdi, kendi tanınabilirliğini sağlayacak sesletim, sözdizim ve anlam özelliklerine ilişkin bilgilerle donatılmıştır. Doğru cevap 'A' seçeneğidir.
10.Soru
Dillerin tarih içinde geçirdikleri değişiklikleri ele alan bir dilin daha önceki devreleri ile sonraki devreleri arasında dilde görülen yapısal değişiklikleri saptamayı amaçlayan dilbilim alanı aşağıdakilerden hangisidir?
Metin dilbilim |
Artzamanlı dilbilim |
Kuramsal dilbilim |
Betimlemeli dilbilim |
Uygulamalı dilbilim |
Artzamanlı dilbilim dillerin tarih içinde geçirdikleri değişiklikleri ele alır ve bir dilin daha önceki devreleri ile sonraki devreleri arasında dilde görülen yapısal değişiklikleri saptamayı amaçlar.
11.Soru
Anadil konuşucuları da bir iletişim ortamında bazen sorunlar yaşayabilirler. Örneğin; yorgunluk, uykusuzluk gibi fiziksel nedenler ya da sınav heyecanı, önemli bir iş görüşmesi yarattığı psikolojik nedenlerden dolayı bazen tümce kurmakta ya da istediğimiz sözcükleri bulmakta zorluk çekeriz.
Yukarıda anlatılanlara göre bu durumu yaşayan bir kişi için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
Dilinin tüm yapılarını içselleştirmemiştir. |
Yeterli dilbilgisine sahip değildir. |
Dil yetisi henüz oluşmamıştır. |
Dil evrensellerine hakim değildir. |
Yaşadığı sorun dil edimseldir. |
Yorgunluk, uykusuzluk gibi fiziksel ne- denler ya da sınav heyecanı, önemli bir iş görüş- mesi yarattığı baskı gibi psikolojik nedenlerden dolayı, bazan tümce kurmakta, istediğimiz sözcük- leri bulmakta zorluk çekeriz. Bu gibi durumlarda söylediklerimiz ağzımızdan anlaşılmaz bir biçimde çıkabilir. Ancak bu durumlar dil bilgimizin olma- dığından kaynaklanmaz; sorunlar edimseldir.
12.Soru
Birbirleri arasında anlam farkı yalnızca bir ses tarafından oluşturulan sözcükleri tanımlayan terim aşağıdakilerden hangisidir?
İkileme |
Ortak olmayan çiftler |
En büyük çiftler |
En küçük çiftler |
Tek sesliler |
Birbirleri arasında anlam farkı yalnızca bir ses tarafından oluşturulan sözcükleri tanımlayan terim “en küçük çiftler”dir. Doğru cevap D’dir
13.Soru
Konuşma dili ve işaret dili arasındaki farklarla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
Dil incelemeleri daha ziyade işaret dili üzerinde yapılır. |
Birinin sözlü, diğerinin sözsüzdür. |
Her iki dil türü kullananların farklı yaş grupları vardır. |
Konuşma dili ‘anlamaya’, işaret dili ise ‘tanımlamaya’ dayalıdır. |
Konuşma dili işaret diline oranla daha az tercih edilir. |
İşaret dilleri de, konuşulan diller gibi, doğal dillerdir; iki dil türünün arasındaki fark, konuşulan dillerin kendilerini ifade etmek için ses kullanmaları, işaret dillerinin ise, ses kullanamadıkları için, ifade etmek istedikleri anlamı el, yüz ve vücut hareketleri ile aktarmalarıdır.
14.Soru
Aşağıdakilerden hangisi “Ünlü düşmesi” ne bir örnek değildir?
Orada – [orda] |
Aşağıda –[aʃa:da] |
Ne olmuş –[no:lmuʃ ] |
Dışarısı - [dıʃarsɯ] |
Gardırop- [gardrop] |
Gardrop Türkçe kökenli bir kelime olmadığı için ünlü düşmesi uygulanamaz. Doğru cevap E’dir.
15.Soru
Yeşil kelimesinin ilk olarak yaş rengi, sonra yaşil ve nihayetinde yeşil olarak söylenmiş olması aşağıdakilerden hangisinin ilgi alanına girer?
Toplumdilbilim |
Uygulamalı dilbilim |
Artzamanlı dilbilim |
Ruhdilbilim |
Metindilbilim |
Artzamanlı dilbilim dillerin tarih içinde geçirdikleri değişiklikleri ele alır ve bir dilin daha önceki devreleri ile sonraki devreleri arasında dilde görülen yapısal değişiklikleri saptamayı amaçlar. Dolayısıyla doğru cevap C'dir.
16.Soru
(p),(b),(m) gibi seslerin oluşturduğu doğal ses sınıfı aşağıdakilerin hangisidir?
Hışırtılılar |
Palasıllar |
Engelliler |
Titreşimliler |
Dudaksıllar |
Dudaksıllar: [p] [b] [m] gibi çift dudaksıl, [f ] [v] gibi dudaksıl-dişsil ve [w] gibi dudaksıl-artda- maksıl seslerin oluşturduğu doğal bir sınıftır.
17.Soru
I. Çocuklar anadillerinin özelliklerini okulda ya da evde aldıkları eğitim ile öğrenirler.
II.Tüm çocuklar doğmuş oldukları dil ortamından bağımsız olarak aynı süreçten geçerler.
III. 3-4 yaşına gelen çocuklar etrafında konuşulan dilin temel yapılarını içselleştirmiş olup anadilinde söylenileni rahatça anlarlar.
Dil edinimi ile ilgili yukarıdakilerden hangisi söylenebilir?
Yalnızca I |
Yalnızca II |
Yalnızca III |
II ve III |
I, II ve III |
Çocuklara anadilleri öğretilmez. Hiç bir Türkçe, İngilizce, Rotoska konuşan anne-baba, çocuklarını önüne alarak ‘Oğlum/Kızım, gel şimdi seninle biraz Türkçe, İngilizce, Rotoska çalışalım’ demez. Çocuklar doğdukları andan itibaren etraflarında konuşulan dilin özelliklerini herhangi bir eğitim görmeden içselleştirirler. Çocukların anadillerini içselleştirme sürecine dil edinimi denir. Dil edinimi, tüm çocukların geçirdikleri bir süreçtir; tüm çocuklar doğmuş oldukları dil ortamından bağımsız olarak aynı süreçten geçerler3-4 yaşına gelmiş olan bir çocuk, yetişkinlerin yaptığı bir çok şeyi yapamazken, etrafında konuşulan dilin temel yapılarını içselleştirmiş olup anadilinde söylenileni rahatça anlayıp kendisi de o dilde etrafındaki yetişkinlerle iletişim kurabilmektedir. Böylece Türkçe konuşan bir aileye doğmuş olan bir çocuk 3 yaşına gelinceye kadar Türkçe’nin yapısal özelliklerini içselleştirmiştir ve ana-babasıyla rahatça Türkçe konuşabilmektedir.Dil edinimi bu bakımdan daha ileri yaşlarda bilinçli olarak yürütülen dil öğrenimi’nden farklı bir süreçtir.
Doğru cevap D'dir.
18.Soru
Aşağıdakilerden hangisi yan akıcı ünsüz sınıfına girer?
[t∫] |
[m] |
[l] |
[r] |
[p] |
Yan akıcı ünsüz: Yan akıcı ünsüz oluşum noktasında hava akımının alt ve üst oluşturucuların iki yanından dışarıya çıkarılması ile oluşturulur. [l] yan akıcı ünsüzdür. Oluşum noktası dil ucu-diş yuvasıdır. Dilucu diş yuvasına değer ancak hava akımını tamamen engellemez. Hava dilin iki yanından dışarı itilir.
[t∫] patlamalı-sürtünmeli bir ünsüzdür.
Ağız boşluğundaki engelleme dudaklar tarafından gerçekleştirildiği için [m] ünsüzü çiftdudaksıl genizsil bir sestir.
Üstdamaksıl akıcı ünsüz oluşum noktasında alt oluşturucunun üst damağa doğru kıvrılması ile oluşturulur. [r] üstdamaksıl bir ünsüzdür.
[p] ötümsüz çiftdudaksıl patlamalı ünsüzdür.
19.Soru
Türkçe'deki sesler aşağıdaki hangi hava akımı düzeneği ya da düzenekleri ile oluşturulmaktadır?
Akciğer hava akımı düzeneği |
Gırtlak hava akımı düzeneği |
Artdamak hava akımı düzeneği |
Akciğer ve gırtlak hava akımı düzeneği |
Akciğer ve artdamak hava akımı düzeneği |
Türkçe'de yalnızca akciğer hava akımı düzeneği ile oluşturulan sesler kullanılmaktadır.
20.Soru
I: Dinleyiş Sesbilgisi
II: Söyleyiş Sesbilgisi
III: Akustik Sesbilgisi
Yukarıdakilerden hangisi ya da hangileri ses bilgisinin alt alanları arasındadır?
I, II ve III |
I ve II |
II ve III |
Yalnız III |
Yalnız II |
Her üç madde de ses bilgisinin temel bileşenleri arasındadır.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ