Genel Dilbilim 1 Ara 9. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Odada - evde, okulda - çevrede sözcük çiftleri, hangi ses benzeşmesi için birer örnektir?
Açık Ünlü Uyumu |
Kapalı Ünlü Uyumu |
Genizsilleşme |
Ünlü Düşmesi |
Ünlü Yükselmesi |
Açık Ünlü Kuralına göre, sözcüğün son seslemindeki açık ön/arka ünlü varsa, ekteki ünlünün de açık ön ya da arka olacaktır. Türkçede açık ünlü içeren soneklerin [e]/[a] olmak üzere iki değişkesi bulunmaktadır.
2.Soru
Aşağıdakilerden hangisi DENİZ sözlükbiriminin sözlük biçimidir?
Denizci |
Denizanası |
Denizaltı |
Denizaltılar |
Denizler |
Türemiş ve bileşik sözcüklerin her biri farklı bir kavrama işaret ettiği için sözlükçede ayrı maddeler olarak listelenirler ve kavramsal ortaklıkları sebebiyle bir sözcük ailesi oluştururlar. Denizci ve denizaltı gibi kelimeler sözcük ailesini oluşturmaktadır. Deniz kelimesinden yola çıkarak denizi, denizler, denizlere gibi kelimeler üretilebilmektedir. Denizler kelimesi Deniz kelimesinin sözlükbiçimidir. Doğru seçenek E' dir.
3.Soru
Bir ünlü ya da seslemin diğerlerine göre daha belirgin ve kuvvetli olduğunu belirten vurgu, konuşurken ses perdesinin düzeyini belirten ezgi ve seslerin oluş sürelerini belirten uzunluk gibi parça üstü ses olgulara ne ad verilir?
Vurgu |
Bürün |
Ton |
Ezgi |
Gırtlak |
Dilde sesler kendi başlarına anlam taşımaz, anlam taşıyan birimleri oluşturur. Dildeki en küçük anlam birimi olan biçimbirimden metne kadar sözcük, öbek, tümce, paragraf ve daha uzun metinler gibi değişik uzunluk ve niteliğe sahip yapıların seslendirilmesi sırasında bu yapıları oluşturan seslerin oluşumunun boyutlarından biri de bürünsel özelliklerdir. Bürünsel özellikler, bir ünlü ya da seslemin diğerlerine göre daha belirgin ve kuvvetli olduğunu belirten vurgu, konuşurken ses perdesinin düzeyini belirten ezgi ve seslerin oluş sürelerini belirten uzunluk gibi parça üstü ses olgularıdır.
4.Soru
Japonca’da [?] sesi ile ilgili kural aşağıdakilerden hangisidir?
Yalnızca iki ünlü arasında bulunur |
Yalnızca “i” sesinden önce gelir |
Yalnızca kelimelerin en başında bulunabilir |
Öncesinde her zaman ünsüz ses gelir |
Yalnızca “a” sesinden sonra gelir |
Japonca’da [?] sesi ile ilgili kural sadece “i” sesinden önce gelmesidir. Doğru cevap B’dir.
5.Soru
Aynı gerçekliğin farklı dillerde başka başka sözcüklerle gösterilmesi durumunu aşağıdakilerden hangisi ifade etmektedir.
Nedensizlik |
Sözdizimsel kurallar |
Anlamsal ölçüt |
İşlemleme |
İlişkilendirme |
Dilde nedensizliğin en güçlü kanıtı aynı gerçekliğin farklı dillerde başka başka sözcüklerle gösterilmesi durumudur: Türkçede ağaç sözcüğüyle ifade edilen nesne, İngilizcede tree, Almancada Baum, Latincede arbor, Fransızcada arbre ve Lazcada mca sözcükleriyle gösterilmektedir. Doğru seçenek A' dır.
6.Soru
Kapıcı-Kaynana kelimeleri sırasıyla sözcüğe hangi işlemler yapılarak meydana getirilmiş kelimelerdir?
Türetme-Kesme |
Birleştirme-Türetme |
Türetme-Birleştirme |
Türetme-Atma |
Birleştirme-Atma |
Kapı-cı=Türetme
Kayın-Ana=Birleştirme
7.Soru
Aşağıdakilerden hangisi çocukların anadillerini içselleştirme süreci için kullanılan kavramdır?
Dil öğrenimi |
Dil edinimi |
Dil maruziyeti |
Dil içselleştirimi |
Dil bozukluğu |
Dil edinimi, çocukların anadillerini içselleştirme süreci için kullanılan kavramdır.
8.Soru
Sözlükçedeki sözlükbirim denilen soyut girdilerin üretilmiş dildeki somut çıktıları aşağıdakilerden hangisidir?
Sözlükbirim |
Sözlükçe |
Biçimbilim |
Sözcükbiçim |
Sözlüksel biçimbilim |
Sözlükçedeki sözlükbirim denilen soyut
girdilerin üretilmiş dildeki somut çıktıları
sözcükbiçimlerdir.
9.Soru
Konuşma sırasında bir seslemin diğer seslemlere göre daha belirgin, kuvvetli ve yüksek tonla söylenmesine ne ad verilir?
Fonetik |
İletişim |
Vurgu |
Sesletim |
Ezgi |
Bürünsel bir özellik olan vurgu, konuşma sırasında bir seslemin diğer seslemlere göre daha belirgin, kuvvetli ve yüksek tonla söylenmesidir. Doğru cevap C'dir.
10.Soru
I. İnsanlar bir sesin kendi anadilinin bir birimi olup olmadığı üzerinde kesin bir karar verebileceği içsel bir bilgiye sahiptir.
II. Anadili konuşucuları seslerin sözcük içinde dizilişleri bilgisine içsel olarak sahiptirler.
III. Bütün anadili konuşucuları bir kelimenin neden kendi dillerine ait olamayacağını açıklayabilir.
Yukarıdaki bilgilerden hangisi ya da hangileri doğrudur?
Yalnızca I |
Yalnızca II |
I ve II |
I ve III |
I, II ve III |
Bütün insanlar anadili olarak konuştukları dilin sesleri hakkında çoğu zaman niteliğini tam olarak ifade edemediği ama kendi dilinin bir birimi olup olmadığı üzerinde kesin bir karar verebileceği içsel bir bilgiye sahiptir. Bu bilginin bir boyutu, bir sesin anadilinde olup olmadığıdır.Anadili konuşucularının içselleştirmiş oldukları başka bir bilgi de seslerin sözcük içinde dizilişleridir.Anadili Türkçe olan bir konuşucuya ‘storost sözcüğü Türkçe midir?” diye sorulduğunda, yanıtı Hayır olacaktır çünkü bu sözcüğü oluşturan sesler olan [s, t, o, r] sesleri Türkçe’nin ses dizgesi içinde olmasına karşın storost sözcüğü Türkçenin sesbirimlerinin dizilişine aykırıdır. Türkçede sözcük başında iki ünsüz ardarda gelmez. Türkçe konuşucuları Türkçede olan birimlerin niteliği ve onların dizilişi hakkındaki bilgileri içselleştirmiştir, bunun için storost sözcüğünün Türkçe olmadığını söyleyeceklerdir; storost sözcüğü Türkçede seslerin sıralanmasını belirleyen kurala aykırı gelmektedir.
Doğru cevap C'dir.
11.Soru
Hava akımı ağız boşluğundan dışarı çıkarken dudakların aldığı biçime ‘___________’ denir. Verilen boşluğa uygun gelebilecek ifade aşağıdaki şıklardan hangisinde yer almaktadır?
Dudak durumu |
Ağız açıklığı |
Gırtlak hareketi |
Damak duruşu |
Dilin konumu |
Dudak durumu: Hava akımı ağız boşluğundan dışarı çıkarken dudakların aldığı biçim ünlülerin niteliğini belirleyen üçüncü özelliktir.
12.Soru
I. Biçimini koruyarak bağımsız hareket edebilmesine
II. Anlamını kaybederek bağımlı hareket edebilmesine
III. Tekrarlanabilir olmasına
Bir sözcük diziliminin sözcük olarak sınıflandırılabilmesi için yukarıdakilerden hangisi/hangilerini yerine getirmesi gerekir?
Yalnız I |
Yalnız II |
Yalnız III |
I ve II |
I ve III |
Bir ses diziliminin sözcük olarak sınıflandırılabilmesi, anlamını ve biçimini koruyarak bağımsız hareket edebilmesine ve tekrarlanabilir olmasına bağlıdır. Doğru seçenek E' dir.
13.Soru
Bir sözcüğü tanımak için yararlanılan tüm ölçütler hangi seçenekte verilmiştir?
Anlamsal ve sesbilimsel ölçütler |
Sözdizimsel, biçimbilimsel ve anlamsal ölçütler |
Sadece dilbilgisel ölçütler |
Sadece anlamsal ölçütler |
Anlamsal, sesbilimsel ve dilbilgisel ölçütler |
Bir sözcüğü tanımak için kullanılan üç çeşit ölçüt vardır: Anlamsal, sesbilimsel ve dilbilgisel (biçimbilimsel ve sözdizimsel).
14.Soru
Aşağıdaki sözcüklerden hangisi birleştirme yoluyla oluşturulmuştur?
disket |
telefon |
etiket |
bilgisayar |
yastık |
Denizanası, denizaltı gibi bileşik sözcükler iki sözlükbirimi birleştirme yoluyla oluşturulurlar. 'bilgisayar' sözcüğü de bilgi+sayar şeklinde oluşturulmuştur. Doğru cevap D'dir.
15.Soru
Oluşum noktasında hava akımının alt ve üst oluşturucuların iki yanından dışarıya çıkarılması ile oluşturulan ünsüzlere ne ad verilir?
Patlamalı-sürtünmeli ünsüzler |
Sürtünmeli ünsüzler |
Yan akıcı ünsüz |
Üstdamaksıl akıcı ünsüz |
Kayıcı ünsüzler |
Yan akıcı ünsüz: Yan akıcı ünsüz oluşum noktasında hava akımının alt ve üst oluşturucuların iki yanından dışarıya çıkarılması ile oluşturulur. [l] yan akıcı ünsüzdür. Oluşum noktası dil ucu-diş yuvasıdır. Dilucu diş yuvasına değer ancak hava akımını tamamen engellemez. Hava dilin iki yanından dışarı itilir.
16.Soru
Yazı türleri ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
Hiyerogrifler ifade edilen kavramı o kavramı temsil eden resimle gösterir. |
Çivi yazısı taş üzerine yazılan yazı türüdür. |
Türkçe ve İngilizcede Latin harfler kullanılmaktadır. |
Dillerde ses farkları olduğu için alfabelerde farklı harfler bulunmaktadır. |
Dillerin alfabelerinde bir harfin temsil ettiği sesin niteliği çoğu dilde aynıdır. |
Dillerin alfabelerinde bir harfin temsil ettiği sesin niteliği dilden dile fark etmektedir. Türkçede e harfi ile temsil edilen ses ile İngilizcede aynı harf ile temsil edilen ses farklıdır; örn. Türkçede ses, sen, ev ama İngilizce men, women, beet. Ayrıca bazı dillerde bir ses o dilin alfabesi içinde bile değişik harflerle gösterilmektedir; örn. İngilizcede meet ‘buluşmak’ ile meat ‘et’ sözcüklerindeki ünlü aynıdır ama yazılış biçimleri görüldüğü gibi farklıdır.
17.Soru
Sesin kulak zarından beyne aktarılması ve beyin tarafından duyma merkezine aktarılan iletinin algılanması aşağıdaki sesbilgisi türlerinin hangisinin alanına girmektedir?
Betimleyici sesbilgisi |
Akustik sesbilgisi |
Dinleyiş sesbilgisi |
Yorumlayıcı sesbilgisi |
Söyleyiş sesbilgisi |
Dinleyiş sesbilgisinin ilgi alanı sesin kulak zarından beyne aktarılması ve beyin tarafından duyma merkezine aktarılan iletinin algılanması ve içeriğinin anlaşılmasını sağlayan sinirsel süreçtir.
18.Soru
Aşağıdaki altı çizili sözcüklerin hangisinde ünlü yükselmesi görülmektedir ?
Aşağıdaki altı çizili sözcüklerin hangisinde ünlü yükselmesi görülmektedir ?
Ağlayacak omuz bulamayacaksın. |
Ahmet geleceğim diyor. |
Gurup kendi halinde sizi bekliyor. |
İskarpin ayakkabılar ayağına çok yakışmış. |
Torbanın içinde ne olduğunu bilmiyorum. |
Türkçede gelecek zaman eki olan -(y)AcAk soneki bir eyleme eklendiğinde, sonekteki /y/ sesi kendinden önce gelen açık ünlü- yü kapalı ünlüye dönüştürür.
/de + iyor/ = diyor
19.Soru
"Konyalı", "Edirneli", "Sazı"
Yukarıdaki sözcüklerin tamamında hangi sesbilimsel süreç gerçekleşmiştir ?
Açık U¨nlü Uyumu |
O¨tümsüzleşme |
U¨nlü Düşmesi |
Kapalı U¨nlü Uyumu |
Genizsil Benzeşmesi |
Kapalı U¨nlü Uyumu Kuralı, derin yapıda [+kap] olarak belirtilmiş olan sonek ünlüsünü, ön/ arka ve yuvarlaklık boyutları açısından sözcüğün son seslemindeki ünlü ile benzeştirecek ve sonek ünlüsünü [i], [ı], [ü], [u] yerleştirecektir.
Oda-sı, Iğdır-lı, U¨tü-sü, Karagümrük-lü, Ev-i, Edirne-li, Kutu-su, İstanbul-lu
20.Soru
Birbirleri arasında anlam farkı yalnızca bir ses tarafından oluşturulan sözcüklere ne ad verilir ?
Birbirleri arasında anlam farkı yalnızca bir ses tarafından oluşturulan sözcüklere ne ad verilir ?
Karşıtsal dağılım |
En küçük çift |
Sesbirim |
Bütünleyici dağılım |
Soluklanma |
Birbirleri arasında anlam farkı yalnızca bir ses tarafından oluşturulan sözcüklere en küçük çiftler denir. Örneğin: pul/ bul, tel/sel, vb.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ