Genel Dilbilim 1 Final 14. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Türkçede margarin için sana, tıraş bıçağı için jilet, yapıştırıcı için uhu cins isim olarak kullanılır hale gelmiştir. Aşağıdaki sözcük yapma süreçlerinden hangisi bu durumu açıklar?
Gerioluşum |
Türetme |
Yeniyapım |
Kısaltma |
Birleştirme |
Türkçede margarin için sana,
tıraş bıçağı için jilet, yapıştırıcı için uhu; İngilizcede
ise fotokopi için Xerox, kâğıt mendil için kleenex,
bant için sellotape gibi özel marka adları, cins isim
olarak kullanılır hale gelmiştir. Biçimbilimde, bu
şekilde dile kazandırılan sözcükler yeniyapım sözcükler
olarak adlandırılır.
2.Soru
Aşağıdakilerden hangisi edinci doğru olarak tanımlar?
İnsan bilişindeki somut anadili bilgisidir. |
İnsan bilişindeki soyut anadili bilgisidir. |
İnsanın edindiği kültüre bağlı dil kullanımıdır. |
Dil üretimidir. |
Doğuştan gelen dil öğrenme düzeneğidir. |
Edinç, insan bilişindeki soyut anadili bilgisidir. Doğru cevap B'dir.
3.Soru
I. Sesbilgisinin üç alt alanı vardır. II. Söyleyiş sesbilgisi, ses dalgalarının frekansı, formantları ve hızı gibi fiziksel özeliklerini inceler. III. Dinleyiş sesbilgisinin ilgi alanı sesin kulak zarından beyne aktarılması ve beyin tarafından duyma merkezine aktarılan iletinin algılanması ve içeriğinin anlaşılmasını sağlayan sinirsel süreçtir. IV. Akustik sesbilgisi’nin inceleme alanı ise konuşucunun konuşurken kullandığı seslerin oluşturulmasını sağlayan fiziksel hareketlerin niteliğidir. Sesbilgisiyle ilgilil yukarıda verilen bilgilerden hangileri doğrudur?
Yalnız I |
Yalnız IV |
I ve III |
I, II ve III |
I, II, III ve IV |
Söyleyiş sesbilgisi’nin inceleme alanı ise konuşucunun konuşurken kullandığı seslerin oluşturulmasını sağlayan fiziksel hareketlerin niteliğidir. Akustik sesbilgisi, ses dalgalarının frekansı, formantları ve hızı gibi fiziksel özeliklerini inceler. I ve III numaralı önermeler doğrudur.
4.Soru
{dAn} biçimbiriminin [-dan] ve [-den] olmak üzere iki altbiçimi var. Bu durumun ortaya çıkmasını açıklayan süreç hangisidir?
Dilbilgisel koşullanma |
Karşıtsal dağılım |
Sözcüksel koşullanma |
Ünlü değişimi |
Sesbilimsel koşullanma |
Bu altbiçimlerdeki ünlü seçimi Türkçedeki ünlü uyumu kuralıyla açıklanır. Dolayısıyla burada sesbilimsel koşullanmadan söz edilir.
5.Soru
Açık ek bulundurmayan türetme biçimine verilen isim aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
Eklemeli türetim |
Türetme |
Sıfır türetim |
Eklemesiz türetim |
Örnekleme |
Açık ek bulundurmayan türetme biçimine sıfır türetme denir.
6.Soru
Aşağıdakilerden hangisi dudaksıl bir ünsüz değildir?
[p] |
[m] |
[w] |
[f] |
[ð] |
Dudaksıllar: [p] [b] [m] gibi çift dudaksıl, [f] [v] gibi dudaksıl-dişsil ve [w] gibi dudaksıl-artdamaksıl seslerin oluşturduğu doğal bir sınıftır.
[ð] dişsil bir sestir.
Doğru cevap E'dir.
7.Soru
Aşağıdaki sözcük yaratma süreçlerinden hangisi "konuşucuların yeni ses dizileri bulup bunları yeni bir anlamla eşleştirme yoluyla yeni sözcükler yaratmalarını" ifade eder?
Yeniyapım |
Türetme |
İkileme |
Gerioluşum |
Birleştirme |
Yeniyapım, konuşucuların yeni ses dizileri bulup bunları yeni bir anlamla eşleştirme yoluyla yeni sözcükler yaratmalarını ifade eder. Doğru cevap A'dır.
8.Soru
Aşağıdakilerden hangisinde İngilizcedeki take ‘almak’ ve shake ‘sallamak’ eylemlerinin took ve shook biçimlerini almaları doğru bir şekilde açıklanmıştır?
Sesbilimsel koşullanma |
Sözcüksel koşullanma |
Zihinsel koşullanma |
Dilbilgisel koşullanma |
Anlamsal koşullanma |
İngilizcedeki take ‘almak’ ve shake ‘sallamak’ eylemlerinin took ve shook biçimlerini gerekli kılan koşul, geçmiş zaman bilgisi ile birleşme zorunluluğudur.
9.Soru
Eklendiği sözcüğün anlamını değiştirip yeni bir sözlükbirim oluşturan ekler aşağıdakilerden hangisidir?
Çekim eki |
Türetim eki |
Sonek |
Önek |
İçek |
Eklendiği sözcüğün anlamını değiştirip yeni bir sözlükbirim oluşturan bu ekler türetim eki olarak adlandırılır. Doğru seçenek B' dir.
10.Soru
Bir sözcükte bir sesbilgisel özelliğin artı [+] değeri, diğer sözcüklerdeki eksi [-] değeri ile karşıtlık ortaya çıkardığında, o sesbilgisel özelliğe ........ denir.
Yukarıda boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?
Öngörülebilir özellik |
Ayırıcı özellik |
Artık özellik |
Serbest dağılım özelliği |
Bürünsel özellik |
Bir sözcükte bir sesbilgisel özelliğin artı [+] değeri, diğer sözcüklerdeki eksi [-] değeri ile karşıtlık ortaya çıkardığında, o sesbilgisel özelliğe ayırıcı özellik denir. Örneğin Türkçe'de ötümlülük-ötümsüzlük pil ve bil sözcüklerinde olduğu gibi anlam farkı yaratır ve Türkçe için ayırıcı özelliktir. Doğru cevap B'dir.
11.Soru
Çekim ekleriyle ilgili aşağıda yazılanlardan hangisi doğrudur?
Çekim eki tabanın anlamını ve türünü değiştirir. |
Çekim ekleri de sözlükbirimler arasındaki anlam ve işlev ilişkilerini gösterir. |
Çekim eklerinin anlamları değişebilir. |
Çekim ekleri bağımsız biçimbirimlerinin bir türüdür. |
Çekim ekleri dilbilgisel koşullara bağlı değiller. |
Çekim ekleri bağımlı biçimbirimlerinin bir türüdür, anlamları sabittir, tabanın anlam ve türünü değiştirmeden onun farklı dilbilgisel bağlamlara uyum sağlamasına aracılık eder, bir diğer deyişle sözlükbirimler arasında anlam ve işlev ilişkilerini gösterir.
12.Soru
Hangi alandaki çalışmalar, bir dilin yapılarını belirleyen kuralları ortaya çıkarmayı ve bu kuralların diğer insan dillerindeki yapı kurallarıyla ne ölçüde benzeştiğini ya da ayrıştığını açıklamayı
amaçlar?
Betimleyici Dilbilgisi |
Kuralcı Dilbilgisi |
Sözdizimi |
Biçimbilim |
Üretici Dilbilgisi |
Üretici Dilbilgisi alanındaki çalışmalar, bir dilin yapılarını belirleyen kuralları ortaya çıkarmayı ve bu kuralların diğer insan dillerindeki yapı kurallarıyla ne ölçüde benzeştiğini ya da ayrıştığını açıklamayı amaçlar. Doğru cevap E'dir.
13.Soru
Aşağıda verilen seslem ve biçimbirimle ilgili bilgilerden hangisi yanlıştır?
Aynı yapının seslem ve biçimbirim sayıları farklı olabilir. |
Aynı yapının seslem be biçimbirim sayıları örtüşebilir. |
Tek bir biçimbirim ancak tek bir seslem barındırabilir. |
Biçimbirimler aynı zamanda seslem oluşturmak zorunda değildirler. |
Tek bir seslem birden fazla biçimbirim barındırabilir. |
Tek bir biçimbirim birden fazla seslem barındırabilir: (1) a. bü-yük-tün
b. büyü-k-tü-n gibi. Doğru cevap C'dir
14.Soru
"C¸ekim ekleri değişmez anlamlar taşıyan, _____(I) ama kapalı küme üyeleriyken türetim ekleri değişken anlamları olan, _____(II), _____(III) üyeleridir."
"C¸ekim ekleri değişmez anlamlar taşıyan, _____(I) ama kapalı küme üyeleriyken türetim ekleri değişken anlamları olan, _____(II), _____(III) üyeleridir."
I-işlek II-yarı işlek III-açık küme |
I-yarı işlek II-işlek III-açık küme |
I-işlek II-yarı işlek III-kapalı küme |
I-yarı işlek II-işlek III-kapalı küme |
I- işlek II-işlek III-açık küme |
İfadeyi E seçeneği doğru şekilde tamamlamaktadır.
15.Soru
Aşağıdaki sözcüklerden hangisinin biçimbirim sayısı diğerlerinden farklıdır?
kitaplık |
çatıda |
susuz |
peçetelik |
gözlükçü |
Gözlükçü sözcüğü göz+lük+çü şeklinde üç biçimbirimden oluşmaktadır. Diğer şıklardaki sözcükler iki biçimbirimden oluşmaktadır. Doğru cevap E'dir.
16.Soru
I: Atlar özgür hayvanlardır.
II: Bilmediğin soruları kafadan atma.
III: Çocuk yuncağı balkondan attı.
Biçimsel ölçüt düşünüldüğünde at sözcüğü yukarıdakilerden hangisinde ya da hangilerinde benzer yapıda kullanılmıştır?
II ve III |
I ve II |
Yalnız II |
Yalnız III |
Yalnız I |
II ve III maddede at sözcüğü fiil görevi görmektedir.
17.Soru
-ler eki olmasaydı aşağıdaki kelimelerin hangisinin çoğulu yapılamayacaktı?
Baş |
Dil |
Kız |
Kuş |
Kol |
-ler eki olmasaydı ‘dil’ sözcüğünün çoğulu yapılamayacaktı.
18.Soru
Altbiçimin sesbilim kuralları tarafından yönetildiği duruma ne ad verilir?
Altbiçimin sesbilim kuralları tarafından yönetildiği duruma ne ad verilir?
Dilbilgisel koşullanma |
Sesbilimsel koşullanma |
Sözcüksel koşullanma |
Bütünleyici dağılım |
Yapısal bulanıklık |
Açıklama sesbilimsel koşullanmayı anlatmaktadır. Doğru cevap B'dir.
19.Soru
I.Sesbilim II. Biçimbilim III. Sözdizim IV. Anlambilim Yukarıdakilerden hangileri dilbilimin ana bileşenlerindendir?
I ve II |
II ve III |
I ve III |
I, II ve III |
I, II,III ve IV |
Bir dilin dilbilgisi dört ana bileşenden oluşur: sesbilim, biçimbilim, sözdizim, anlambilim. Sesbilim, o dilde bulunan ses birimlerinin niteliği, dağılımı ve birleşimlerini belirleyen kuralları içerir; biçimbilim sözcüklerin yapısı, en küçük anlam birimleri olan biçimbirimlerin özellikleri, dağılımı ve birleşimlerini belirleyen kuralları içerir; sözdizim tümce yapısını belirleyen birim ve bunların dağılımını ve birleşimlerini belirleyen kuralları içerir; anlambilim dilin anlam yapısını inceler.Doğru cevap E'dir.
20.Soru
Aşağıdakilerden hangisinde iki biçim, dört biçimbirim vardır?
Türkçe: eller |
Almanca: Mütter ‘anneler’ |
İngilizce: factual ‘olgusal’ |
İngilizce: talks '(o) konuşur' |
İngilizce: feet 'ayaklar' |
Bir sözcüğü oluşturan biçimbirim ve biçim sayısı aşağıdaki gibi değişkenlik gösterebilir:
biçimbilimsel | biçimbirimsel | |
eller | 2 biçim el-ler | 2 biçimbirim {EL}+{lEr} |
Mütter ‘anneler’ | 1 biçim Mütter | 2 biçimbirim {MUTTER}+{Çoğul} |
factual ‘olgusal’ | 3 biçim fact-u-al | 2 biçimbirim {FACT}+{al} |
talks ‘(o) konuşur’ | 2 biçim talk-s | 4 biçimbirim {TALK}+{Geniş zaman}+{3. kişi}+{tekil} |
feet ‘ayaklar’ | 1 biçim feet | 2 biçimbirim {FOOT}+{çoğul} |
Doğru cevap D’ dir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ