Genel Dilbilim 1 Final 22. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıdakilerden hangisi basit sözcükleri karmaşık sözcüklerden ayıran önemli bir özelliktir?
Basit sözcüklerin az harften oluşması |
Basit sözcüklerin anlamının kolay olması |
Basit sözcüklerin evrensel olması |
Basit sözcüklerin tek bir biçimbirimden oluşması |
Basit sözcüklerin en az iki biçimbirimden oluşması |
Basit sözcükler tek bir biçimbirimden,karmaşık sözcükler iki ya da daha fazla biçimbirimden oluşan sözcüklerdir.
2.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Chomsky'nin savlarından değildir?
İnsanlar doğuştan dil yetisine sahiptir. |
Dilbilgisi yapısının genellenmesi için gözlemsel, betimsel ve açıklayıcı yeterlikler aramalıdır. |
Tüm bildiklerimiz ve dil yetimiz deneyimlerimiz sonucu oluşur. |
Dili edinmek için insanın gereksinim duyduğu şey bilişsel, modüler dil düzeneğidir. |
Dil modülü diğer bilişsel süreçlerden ve zekâ becerilerinden tümüyle bağımsızdır. |
Usçu felsefeden etkilenen Chomsky'e göre, dil edinimi ve dil yetisi doğuştandır. Yani insan zihni boş bir levha değildir ama bir takım bilgileri doğduğu andan itibaren içeren düzenek olarak hazırdır.
3.Soru
Aşağıdakilerden hangisi biçimbirimler ile ilgili doğru bir ifadedir?
Daha küçük parçalara ayrılabilirler. |
Anlama katkı sağlamazlar. |
Birbirlerinin yerine kullanılabilirler. |
Soyut anlamlılardır. |
Mecaz anlam da içerirler. |
Biçimbirimler birbirlerinin yerine kullanılabilen, bir anlam ya da dilbilgisel işleve katkı sağlayan, birleştikleri diğer biçimbirimlerle anlam bağı bulunan ve daha küçük parçalara ayrılamayan birimlerdir.
4.Soru
Aşağıdakilerden hangisi içmerkezli bileşik sözcüktür?
Demirbaş |
Açıkgöz |
Akciğer |
Kuşpalazı |
Keçiboynuzu |
İçmerkezli bileşikler baş ögesi içeren ve anlamları birleşimsel olan bileşiklerdir. Akciğer kelimesi bir iç merkezli bileşik sözcüktür; çünkü anlamını ve sözlüksel ulamını belirleyen bir başı vardır. Akciğer kelimesi ile bir ciğer türünden söz edilmektedir. Anlamları ya da sözlüksel ulamları baş ögesine bağlı olarak belirlenemeyen bileşikler ise dışmerkezlidir. Kuşpalazı bir palaz türü, açıkgöz bir göz türü, demirbaş bir baş türü ve keçiboynuzu ise bir boynuz türü değildir. Doğru cevap C'dir.
5.Soru
Aşağıdakilerin hangisinde yarı ikileme kullanılmıştır?
Demet demet çiçek alıp gelmiş. |
Bu kiracı kolay kolay o evden çıkmaz. |
Geçen sene saçları kapkaraydı. |
Ağır ağır yürüyerek yerine geçti. |
Uslu uslu oturun burada. |
Tabanın bütününün tekrarlanması ile yapılan sözcük yapma süreci tam ikileme, tabanın bir kısmının kopyalanması ile yapılan sözcük yapma sürecine ise yarı ikileme denir. Kapkara kelimesi tabanın bir kısmının kopyalanıp kapatıcı sesle birlikte öne eklenmesi ile oluşturulmuş bir yarı ikilemedir. Dİğer seçeneklerde ise tabanın bütünü kopyalanarak tam ikileme oluşturulmuştur. Doğru cevap C'dir.
6.Soru
Adsıl çekimlerden "durum" ile ilgili verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
Durum, bir adın tümce içinde bağımlı olduğu baş işlevini üstlenmiş öğe ile ilişkisini gösteren bir çekimsel süreçtir |
Dilbilgisel durum ekleri ve eğik durum ekleri birbirinin işlevini yerine getirmek üzere kullanılamaz. |
Dilbilgisel durum, özne, nesne ve dolaylı tümleç olmak üzere temel dilbilgisel işlevleri yerine getiren adları belirlemek üzere kullanılır. |
Eğik durumlar, bir tümce içinde özne, nesne ve dolaylı tümleç dışındaki adların eylemlerle anlamsal bağını gösteren durumlardır. |
Dünya dillerinde dilbilgisel durumlardan en yaygın olanları yalın-belirtme ve özegeçişli-yalın sistemleridir. |
Dilbilgisel durum ekleri, zaman zaman eğik durum işlevini yerine getirmek üzere de kullanılabilmektedir. Örneğin, Türkçede denize gittik tümcesindeki deniz adı üzerindeki -e durum eki gitmek eyleminin gösterdiği oluşun hedefini göstermektedir. Denizde yüzdük, denizden geldik tümcelerindeki -de ve -den durum ekleri de eylemlerinin gösterdiği hareketin yeri ve kaynağını belirtmek için kullanılmıştır.
7.Soru
Aşağıdakilerden hangisi addan eylem olan bir kelimedir?
Azal |
Yatak |
Eğlence |
Parasız |
Meslektaş |
Türkçede addan ad, eylemden ad, addan eylem ve eylemden eylem yapan dört grup
türetim eki vardır. Az-al: Az isim kökü -al yapım ekiyle azalmak eylemine dönüşmüştür.
8.Soru
'Ve' bağlacı biçimbilim açısından hangi kategoriye girer?
Sözlüksel biçimbirim |
Bağımli biçimbirim |
Dilbilgisel biçimbirim |
Türetimsel biçimbirim |
Çekimsel biçimbirim |
'Ve' bağlacı; tek başına var olabildiği için bağımsız, kendine ait bir anlamı olmayıp sözlüksel biçimbirimler arasında ilişkiyi gösterme görevini üstlendiği için de dilbilgisel biçimbirimdir.
9.Soru
Biçimbirimlerle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
Daha küçük parçalara ayrılamazlar. |
Birbirlerinin yerine kullanılabilir. |
Tekrarlanamazlar. |
Birleştikleri diğer biçimbirimlerle anlam bağı bulunan. |
Bir anlam ya da dilbilgisel işleve katkı sağlar. |
Biçimbirimler birbirlerinin yerine kullanılabilen,
bir anlam ya da dilbilgisel işleve katkı sağlayan, birleştikleri diğer biçimbirimlerle
anlam bağı bulunan ve daha küçükmparçalara ayrılamayan birimlerdir. Anlamlarını koruyarak tekrarlanabilir olan en küçük sözcük parçalarının her birine
dilbilimde biçimbirim denir.
10.Soru
Aşağıdaki sözcüklerin hangisi dilbilgisel biçimbirimdir?
Yalnız |
Ateş |
Yağmur |
Çekyat |
Mavi |
Dilbilgisel biçimbirimler ise kendi başlarına anlamları olmayan ama sözlüksel biçimbirimler arasındaki ilişkileri gösteren yapılardır. En tipik örnekleri, işlevsel sözcük olarak da sınıflandırılan adıl, ilgeç, bağlaç ve belirleyicilerdir. Örnek: Yalnız, ancak, ki, de, ben, sen vs.
11.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Chomsky’nin ortaya attığı insan zihninde bulunan ve dil edinmemizi sağlayan özel birim ve dünya dillerin ortak özellikleridir?
Dil edinim düzeneği |
Evrensel dilbilgisi |
Kuralcı dilbilgisi |
Betimleyici dilbilgisi |
Sezgisel dilbilgisi |
Evrensel dilbilgisi, Chomsky’nin ortaya attığı insan zihninde bulunan ve dil edinmemizi sağlayan özel birim ve dünya dillerin ortak özellikleridir. Doğru cevap B'dir.
12.Soru
I. Diller sesbirimlerinin sayısı bakımından birbirleriyle aynıdır.
II. Farklı dillerde farklı sesbirimleri olabilir.
III. Dillerdeki ünlü ünsüz sayısı farklılık gösterebilir.
Sesbilim ile ilgili yukarıdakilerden hangisi ya da hangileri söylenebilir?
Yalnızca I |
I ve II |
I ve III |
II ve III |
I, II ve III |
Diller birbirlerinden sesbirimlerinin sayısı bakımından büyük farklılıklar gösterirler. Kafkasya’da konuşulan bir dil olan Kabartaycanın 56 ünsüzü vardır. Yine bir Kafkas dili olup artık konuşucusu kalmamış olan Ubuhçanın 83 ünsüzü vardı. Bir Afrika dili olan !Xoö dili ise 122 ünsüzü ile dünyada en fazla ünsüzü olan dildir. (WALS, 2010). Papua Yeni Gine’de konuşulan bir dil olan Rotokasta ise yalnızca 6 ünsüz vardır ve bu sayıyla Rotokas dünyada en az ünsüz sesi olan dil özelliğini taşımaktadır (WALS, 2010).
13.Soru
Hangisi sözlük bilimcilerin inceleme konusu olur?
İşlevselliğini kaybetmiş olan eski sözcükler |
Yeni yapılan sözcükler |
Toplumlar ve ihtiyaçları |
Dilde değişkenliğin kabul görmemesi |
Devingen olmaması |
İnsan dilinin farklı düzeylerde gerçekleşen değişimlerinden sözcükle ilgili olanları sözlüksel biçimbilim
kapsamındadır. Dile aralıksız olarak yeni sözcükler eklenir ve artık işlevselliğini kaybetmiş olan eskileri,
zaman içinde dışlanarak kaybolur. Ortadan kalkan sözcükler pek fark edilmezken, yeni yapılan sözcükler
daima dikkat çeker ve sözlük bilimcilerin inceleme konusu olurlar.
14.Soru
Aşağıdakilerden hangisi daha küçük anlamlı parçalara bölünemeyen sözcüklerdir?
Somut sözcükler |
Soyut sözcükler |
Basit sözcükler |
Karmaşık sözcükler |
Bileşik sözcükler |
Daha küçük anlamlı parçalara bölünemeyen sözcüklere basit sözcükler denmektedir.
15.Soru
Türetme kaç grupta incelenir?
İki |
Üç |
Dört |
Beş |
Altı |
Eklemeli ve eklemesiz olmak üzere iki grupta incelenir
16.Soru
Sözcük yapımında edimsel gereklilikler kaç çeşittir?
İki |
Üç |
Dört |
Beş |
Altı |
Sözcük yapımında edimsel gerekliliklerden biri olguların varlığı diğeri ise adlandırılabilirliğidir.Bu koşulların karşılanmasında
tüm dillere özgü ortak eğilimler sözcük yapımına ilişkin evrensellerdir.
17.Soru
"Atlılar" kelimesinin sırasıyla aldığı ekler ve bu eklerin türü aşağıdaki seçeneklerin hangisinde doğru verilmiştir?
Türetim eki ve çekim eki içektir |
Çekim eki ve türetim eki önektir |
Türetim eki ve çekim eki önektir |
Çekim eki ve türerim eki sonektir |
Türetim eki ve çekim eki sonektir |
At ismine eklenen -lı eki yeni bir isim türettiği için türetim eki, -lar eki çoğul anlamı verip yeni bir isim türetmediği için çekim eki, ve bunlar at isminin sonuna eklendiği için ikisi de sonektir. Doğru cevap E'dir.
18.Soru
Aşağıdaki örneklerden hangisinde genizsil (nazal) [?] sesbirimciği yer alır?
yapılanlar |
nerede |
düşünce |
herhangi |
doğan |
[?] sesi Türkçede[n] sesinin bir değişkesi, bir sesbirimciği olarak bulunmaktadır; banka, tango, herhangi gibi sözcükleri dikkatlice söylerseniz dilinizin artdamaksıl bir ses oluşturduğunu fark edersiniz; başka bir deyişle, [?] sesi Türkçede anlam farkı yapmamakta, ancak Türkçe konuşurlar bazı sözcüklerde o sesi oluşturmaktadır.
19.Soru
Söyleyişte sesletilmeyen ama karşıtsal anlam taşıdıkları için anadili konuşucuları tarafından varlığı bilinen biçimbirime verilen isim aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
Altbiçim |
Boş biçim |
Ünlü değişimi |
Alaşım biçim |
Sıfır biçim |
Söyleyişte sesletilmeyen ama karşıtsal anlam taşıdıkları için anadili konuşucuları tarafından varlığı bilinen biçimbirime verilen isim sıfır biçimdir.
20.Soru
Aşğıdaki kelimlerin sesbilgisel yazılımları karşılarında verilmiştir. Hangisinde birden fazla harf düşmektedir?
içerisi [itʃersi] |
yukarıda [yukarda] |
ne olur [no:lur] |
dışarısı [dıʃarsɯ] |
ne haber [na:ber] |
‘ne haber’ ve ‘ne yapıyorsun’ yapılarında, nesoru sözcüğünden sonra gelen ha düşürülmekte ve genellikle ne-den sonra gelen sözcüğün ilk sesi uzatılmaktadır.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ