Genel Dilbilim 1 Final 8. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Disleksi teşhisi konmuş bir çocuğun dil özelliklerinin niteliğini aşağıdakilerden hangisi inceler?
Uygulamalı dilbilimci |
Ruhdilbilimci |
Metindilbilimci |
Toplumdilbilimci |
Artzamanlı dilbilimci |
C¸ocukların dil edinim süreçleri ruhdilbilimciler tarafından araştırılmaktadır. Ruhdilbilimciler aynı zamanda, dil bozuklukları üzerine çalışmakta ve afazi, disleksi gibi çeşitli dil bozuklukları sergileyen konuşucuların dil özelliklerinin niteliğini araştırmaktadırlar. Dolayısıyla doğru cevap B'dir.
2.Soru
Adların niceliğini, tekil, çoğul, ikil, üçül gibi karşıtlıklar etrafında kodlayan
dilbilgisel ulam hangisidir?
cins |
durum |
uyum |
sayı |
görünüş |
Adların niceliğini, tekil, çoğul, ikil, üçül gibi karşıtlıklar etrafında kodlayan
dilbilgisel ulama sayı denir. Doğru cevap D'dir.
3.Soru
Birbirinin yerine kullanılabilen, anlamsal ya da dilbilgisel bir işlevi olan, tekrarlanabilen ama bölünemeyen en küçük parçalara ne ad verilir? 'Sözcüğün atomları' da denir.
Sözlükbirim |
Sözcükbiçim |
Önek |
Sonek |
Biçimbirim |
Sözcüklerin karşıtsal dağılımı olup tekrarlanabilen ama daha fazla bölünemeyen, sözcüğün atomları olarak da bilinen parçaların adı biçimbirimdir.
4.Soru
Aşağıdaki kelimelerden hangisi gövdeden türemiştir?
satılık |
kalemlik |
gözlük |
kıtaplık |
kapıcı |
sat+ıl+ık
5.Soru
Aşağıdakilerden hangisinde üretici dilbilgisinin yanıtlamayı hedeflediği sorular doğru olarak verilmiştir?
- İnsanlar anadillerini nasıl öğrenirler?
- Anadilleri hakkındaki soyut bilgilerinin yani edinçlerinin kapsamı ve sınırlılıkları nedir?
- Bu soyut dil bilgisi nasıl kullanılır?
Yalnız I |
I ve II |
I ve III |
II ve III |
I, II ve III |
U¨retici dilbilgisinin yanıtlamayı hedeflediği sorular şunlardır:
-
İnsanlar anadillerini nasıl öğrenirler?
-
Anadilleri hakkındaki soyut bilgilerinin yani edinçlerinin kapsamı ve sınırlılıkları nedir?
-
Bu soyut dil bilgisi nasıl kullanılır?
6.Soru
Bazı dillerde niteledikleri adlarla uyum ilişkisine giren, çoğu dilde de
derecelendirme çekimi alan açık küme sözcükleri hangileridir?
sıfatlar |
belirteçler |
ilgeçler |
adıllar |
belirleyiciler |
Bazı dillerde niteledikleri adlarla uyum ilişkisine giren, çoğu dilde de
derecelendirme çekimi alan açık küme sözcükleri sıfatlardır. Doğru cevap A'dır.
7.Soru
onun arkadaşının babasının arabası
Yukarıdaki örnekte kaç düzlemde özyineleme görülür?
7 |
6 |
5 |
4 |
3 |
Burada onun arkadaşı bir ad öbeğidir ve arkadaşının babası da, babasının arabası da diğer ad öbekleridir ve bir ad öbeği diğerinin içinde yer alarak üçlü düzlemde özyineleme oluştururlar. Doğru yanıt E şıkkıdır.
8.Soru
Türkçedeki sayısal belirleyicilerle kullanılan adlara çoğul ekini yasaklayan kuralın kalıplaşmış özel kullanımlarla esnetildiği görülmektedir. Bu duruma örnek ifade aşağıdaki seçeneklerin hangisinde bulunmaktadır?
Üç arkadaşlar |
Beş ağaçlar |
İki masalar |
Dört yıldızlar |
Yedi cüceler |
Türkçedeki sayısal belirleyicilerle kullanılan adlara çoğul ekini yasaklayan kural, bu esnek kullanımlara bir sınırlık getirmektedir: *iki ağaçlar, *beş çocuklar, *on sorular. Yine de, bazı kalıplaşmış özel kullanımlarda bu kuralın bile esnetildiği görülmektedir: yedi cüce (herhangi bir yedi cüce), Yedi Cüceler (herkesin tanıdığı masal kahramanı olan cüceler).
9.Soru
Aşağıdaki sözcüklerden hangisi bağımsız biçimbirimlere örnek olarak gösterilemez?
Harika |
Ancak |
Mağara |
Uçmak |
Tane |
Bağımsız biçimbirimlerin en tipik örnekleri, ad, eylem, sıfat ve belirteçlerdir. Fakat, ‘ancak’ bir bağlaç olduğundan bu gruba dahil değildir.
10.Soru
Aşağıdakilerden hangisinde tamlama eki kalıplaşmasıyla oluşmuş bir birleşik kelime vardır?
darboğaz |
Çanakkale |
sütbeyaz |
ayakkabı |
başbakan |
"ayakkabı" kelimesi tamalama eki kalıplaşmış olan yapılardandır.
11.Soru
Aşağıdakilerden hangisinde yeniyapım sözcükler bir arada verilmiştir?
I. Jilet
II. Sana
III. Uhu
IV. Sellotape
I ve II |
I, II ve III |
I ve III |
I, II, III ve IV |
I, III ve IV |
Türkçede margarin için sana, tıraş bıçağı için jilet, yapıştırıcı için uhu; İngilizcede ise fotokopi için Xerox, ka^ğıt mendil için kleenex, bant için sellotape gibi özel marka adları, cins isim olarak kullanılır hale gelmiştir. Biçimbilimde, bu şekilde dile kazandırılan sözcükler yeniyapım sözcükler olarak adlandırılır.
12.Soru
Aşağıdakilerden hangisi konuşma esnasında kullanılan organlarımızdan birisi değildir?
Dişler |
Burun boşluğu |
Gırtlak |
Hava borusu |
Akciğerler |
Dişler konuşma esnasında kullanılan organlardan değildir.
13.Soru
Biçimbirimler hangi görevleri üstenirler? I. Kendilerine benzeyen yapılarla karşıtsal dağılımda olmak II.Bir anlamın taşıyıcısı olma III. Dilbilgisel işlevin taşıyıcısı olma
Yalnız I |
I,II ve III |
Yalnız II |
II ve III |
I ve II |
Biçimbirimler kendilerine benzeyen yapılarla karşıtsal dağılımda olmakla
kalmayıp, bir anlamın bazen de dilbilgisel işlevin
taşıyıcısı olma görevini de üstlenirler.
14.Soru
Aşağıdakilerden hangisi tümcenin içindeki sözcüklerin öbek ve öbeklerin tümce oluşturmak için hangi kurallar çerçevesinde işlediğini ve bunların dizilimlerini
inceleyen dilbilimin alt dalıdır?
Sözdizim |
Sesbilim |
Edimbilim |
Biçimbilim |
Anlambilim |
Sözdizim, tümcenin içindeki sözcüklerin öbek ve öbeklerin tümce oluşturmak için hangi kurallar çerçevesinde işlediğini ve bunların dizilimlerini inceleyen dilbilimin alt dalıdır. Doğru cevap A'dır.
15.Soru
İşaret dili hakkında aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
Konuşulan diller gibi yaratıcıdırlar. |
İnsanlar tarafından uydurulan (yapay) dillerdir. |
Belirli kuralları ve birimleri yoktur. |
Konuşulan dillerin işaretle ifade edilmesidir. |
Bütün işaret dilleri aynıdır. |
İşaret dillerinin de, konuşulan diller gibi, işaretlerle gösterilen ‘sözcükler’i ve bu sözcüklerin (işaretler) tümce içinde birleşmelerini belirleyen kuralları vardır. Konuşulan diller gibi, işaret dilleri de yaratıcıdır. İşaret dillerinin dilbilgisi kuralları aynı toplumda konuşulan dilin kuralları ile aynı değildir; başka bir deyişle, işaret dilleri konuşulan dillerin işaretle ifade edilmesi anlamına gelmez, kendilerine özgü birim ve kuralları olan ve konuşulan dillerden bağımsız bir dizgedir. Doğru cevap A'dır.
16.Soru
Türkçede sözcük başında ünsüz kümecikleri bulunan alıntı sözcüklerde, kümecikler genellikle sözcük başına getirilen ya da ünsüzlerin arasına sokulan kapalı ünlüler ile bölünme eğilimi gösterir ve Türkçenin seslem yapısına uygun olarak Ünsüz-Ünlü-Ünsüz olarak dizilir. Ünsüz kümeciklerinin arasına yerleştirilen ünlünün niteliği kümeciğin ilk sesi olan ünsüz ile sözcüğün ilk ünlüsü tarafından belirlenir. İlk sesi artdamaksıl ünsüz olan kümeciklerin arasına yerleştirilen
kapalı ünlü, her zaman arka kapalı ünlüdür.
Bu açıklamayı örnekleyen kelime aşağıdakilerden hangisidir?
bekleyecek |
onlar |
iskele |
grup |
spor |
Türkçede sözcük başında ünsüz kümecikleri bulunan alıntı sözcüklerde, kümecikler genellikle sözcük başına getirilen ya da ünsüzlerin arasına sokulan kapalı ünlüler ile bölünme eğilimi gösterir ve Türkçenin seslem yapısına uygun olarak ÜnsüzÜnlü-Ünsüz olarak dizilir. Ünsüz kümeciklerinin arasına yerleştirilen ünlünün niteliği kümeciğin ilk sesi olan ünsüz ile sözcüğün ilk ünlüsü tarafından belirlenir. İlk sesi artdamaksıl ünsüz olan kümeciklerin arasına yerleştirilen kapalı ünlü, her zaman arka kapalı ünlüdür. Ancak sözcüğün ilk seslemindeki ünlü ile yuvarlak/düz niteliğinde uyumludur.
17.Soru
Aşağıdaki seçeneklerden hangisi kuralcı dilbilimin yaklaşımlarından biri olamaz?
Konuşulan dilin özelliklerinin dışına çıkılmaması |
Türkçenin doğru bir şekilde kullanılmadığını içeren söylemlerde bulunulması |
Anadilin dil yapısını zedeleyecek eylemlerin kınanması |
Türkçenin dünya dilleri sıralamasındaki yerini belirlenmesi |
Anadilin diğer dillerin boyunduruğu altından kurtulması için verilen demeçlerin olması |
O¨rneğin, Türkçenin iyi ve düzgün kullanılmadığına ilişkin yakınmalar, Türkçenin yabancı dillerin boyunduruğu altına girerek bozulduğuna değin görüşler, bir yapının belli bir şekilde kullanılması gerektiği konusundaki ısrarlar, doğru /yanlış yargıları hep kuralcı dilbilgisi yaklaşımına örnektir. Kuralcı dilbilgisi, iyi eğitim almış konuşucuların konuştukları dilin özelliklerini savunur ve dilin bu şekilde konuşulması gerektiğini vurgular.
18.Soru
Aşağıdaki cümlelerden hangisinin eylemi edilgen yapıdadır?
Çiçeklere sabah su verildi. |
Okula gitmek için erkenden yola koyuldu. |
Piknikte ailecek eğlendik. |
Arkadaşlarımla sinemaya gittik |
Lise yıllarında çok mutluydum. |
Yüklemin belirttiği işin özne tarafından yapıldığını gösteren, ek almamış, yalın eylemler, etken-edilgen karşıtlığındaki etken çatıyı oluştururlar. Bir takım dilsel işaretleyicilerin (ekler, yardımcı eylemler vb.) katkısıyla oluşturulan edilgen çatı ise eylemle özne arasındaki bu ilişkiyi değiştirir. Bu durumda etken yapının öznesi EDEN/ALGILAYAN, edilgen yapının öznesi ise ETKİLENEN rolüne bürünür.
19.Soru
Chomsky'e göre dil ediniminde çevre ne tür bir rol oynar?
Çevre dil edinimi için gerekli bir unsur değildir |
Çevre ve deneyimler dil ediniminde önemlidir |
Çevrenin rolü vardır fakat belirleyici unsur değildir |
Çevre önemli olan tek unsurdur |
Çevre ve zeka belirleyici unsurlardır |
Chomsky’ye göre dil edinimi için uyaranın, yani çevrenin rolü vardır; ancak en belirleyici unsur değildir. Bir çiçek, açmak için su ve güneşe gereksinim duyar, bir insan yavrusu da dili edinmek için veri duymak zorundadır. Çiçekli bir bitki için çiçek açmak, çocuk için dil öğrenmek doğuştan, doğasından gelen bir özelliktir. Öyleyse uyaranın ya da dil verisinin önemi bu doğuştancı yaklaşımda dil düzeneğinin varlığına oranla daha az ölçüdedir. Doğru cevap C seçeneğidir.
20.Soru
- Aşağıdaki gösterime göre, ikinci aşama kuralı seçeneklerden hangisinde verilmiştir?
Sıfat + -yici --> Ad |
Ad + -lik --> Ad |
Sıfat + -le --> Eylem |
Eylem + -yici --> Ad |
Sıfat + -lik --> Ad |
Bu soruda verilen temizleyici sözcüğünün gösteriminde üç aşama yer almaktadır. Her bir aşamayı türeten kurallar ise şunlardır:
Birinci Aşama : Sıfat + -le --> Eylem
İkinci Aşama : Eylem + -yici --> Ad
Üçüncü Aşama : Ad + -lik --> Ad
Doğru cavap D’ dir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ