Genel Dilbilim 2 Final 10. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıdakilerden hangisi sözlü anlatı çözümlemesinin, bir anlatıcının yaşadığını iddia ettiği olayları anlatırken amaçladığı durumlar arasında gösterilemez?
Zihinsel bir tasarım yaptığını |
Olayları nasıl yeniden kurduğunu |
Nasıl biçimlendirdiğini |
Nasıl anlattığını betimlemeyi |
Olayı videoya çektiğini |
Sözlü anlatı çözümlemesi bir anlatıcının yaşadığını iddia ettiği olayları anlatırken nasıl bir zihinsel tasarım yaparak yeniden kurduğunu ve biçimlendirip anlattığını betimlemeyi amaçlar.
2.Soru
(Ahmet haftaya Ankara’ya gideceğini söyledi.)
Yukarıdaki örnekte hangi tür dil aktarımı yapılmıştır?
Bağımsız konuşma aktarımı |
Anlatı aktarımı |
Dolaylı konuşma aktarımı |
Sözeylem anlatı aktarımı |
Bağımsız dolaylı konuşma aktarımı |
Dolaylı konuşma aktarımında aktaran kişi söylenenleri kendi sözcükleriyle yeniden ifade eder. İçerik korunur, ancak biçim dönüşüme uğrar. Kişi, zaman, yer göstericileri, kiplikler, anlatımsal biçimler, sorular, ünlemler, kesik tümceler silinerek anlatıcının anlatımında yorumlanacak biçimde değiştirilir.
3.Soru
Estetik metinlerin temel özellikleri aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
±bakış açısı, +uzaklık, anlatısal |
±uzaklık, ±bakış açısı, duyuşsallık |
+uzaklık, +nesnel, duyuşsallık |
+kurmaca, -sembolik, +nesnel |
+kurmaca, -sembolik, savlayıcı |
±uzaklık, ±bakış açısı, duyuşsallık
4.Soru
Aşağıdakilerden hangisi tarz ilkesine uygun bir örnektir?
Sema'nın: '' Brezilyanın başkenti neresidir?'' sorusuna Serhat'ın: ''Bresilia'' yanıtını vermesi. |
Eskişehir'e yeni taşınan öğrencinin, Ahmet'in: ''Nerede oturuyorsun?'' sorusuna : ''Türkiye'de'' cevabını vermesi. |
Birisinin okuduğu kitaptan bahsetmesi üzerine karşısındaki kişinin de kitap üzerine konuşması. |
Önce pirinci ayıklayıp yıkamalı, sonra yağda kavurmalı, daha sonra da pirincin çekebileceği kadar sıcak suda haşlamalıyız. |
Denize kek yaparken üç yumurta yerine iki ya da daha fazla yumurta verilmesi. |
İnsanlar, bir öykü anlatacaklarsa ya da bir yemek tarifi vereceklerse olayların oluş sırasına göre bir düzenleme yaparlar. Örneğin pilav tarifi verirken, önce pirinci ayıklayıp yıkamalı, sonra yağda kavurmalı, daha sonra da pirincin çekebileceği kadar sıcak suda haşlamalıyız ve bu tarifi bu sırada vermeliyiz. Yoksa “önce pilavı haşlamalı, sonra pirinci ayıklayıp yıkamalı” sırasında bir yemek tarifi yapmak Tarz ilkesine uygun değildir.
5.Soru
Ortaç ile atfedilen nitelik, baş adın belirlenmesinden daha önemliyse ya da baş ad daha önceden söz edilerek belirgin hale getirildiyse hangi ortaca gereksinim duyulur?
Genişletici ortaç |
Kısıtlayıcı ortaç |
Soyut adıl |
Nesne denetleme |
Başsız ortaç |
Ortaç ile atfedilen nitelik baş adın belirlenmesinden daha önemliyse ya da baş ad daha önceden söz edilerek belirgin hale getirildiyse başsız ortaç kullanılır.
6.Soru
Leech’e göre, dolaylı dil kullanımı karşıdakine yaptırım uygulamayıp, seçenek sunması nedeniyle daha kibardır. Bazı edimsözler, içsel olarak konuşucu için bazıları da dinleyici için yarar (ya da zarar) sağlayan ya da çaba gerektiren özelliğe sahiptir ve edimsözün amacı kişilerarası ilişkideki sosyal amaçla uyumlu veya uyumsuzdur. Edimsözün amacının sosyal amaçla rekabet halinde olduğunu aşağıdakilerden hangisinden anlayabiliriz?
İlan etme |
Talep etme |
Davet etme |
İkram etme |
Tehdit etme |
7.Soru
Aşağıdakilerden hangisi yansıtıcı bir edimsöz içerir?
Kapıyı açar mısın lütfen? |
Tanıştığımıza çok memnun oldum. |
Sizi karı koca ilan ediyorum. |
Söz veriyorum sana zarar vermeyeceğim. |
Bu, bugüne kadar gördüğüm en güzel bahçe. |
Yansıtıcı edimsözlerde konuşucu, bir psikolojik durumunu dışa vurur, teşekkür etmek, başsağlığı dilemek, mutluluk dilemek, teselli etmek, tebrik etmek, gibi. B seçeneğinde konuşucu memnun olma gibi duygu belirten bir ifade kullanarak yansıtıcı edimsöz gerçekleştirmiştir. Doğru yanıt B’dir.
8.Soru
Ad öbeği ulaşılabilirlik hiyerarşisi aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
Özne > Dolaylı Nesne > Dolaysız Nesne > |
Özne > Dolaysız Nesne > Dolaylı Nesne > |
Özne > Dolaysız Nesne > Dolaylı Nesne > |
Dolaysız Nesne > Özne > Dolaylı Nesne > |
Özne > Dolaysız Nesne > Dolaylı Nesne > |
Keenan ve Comrie (1977) yaklaşık 50 dünya
diline bakarak evrensel olarak ortaçlara ilişkin şu sonuca
varır: Her dilde ortaç, özneyi niteleyebilir. Yani evrensel
olarak en yaygın ortaç, özneyi niteleyendir. Bundan sonra
sırasıyla dolaysız nesne, dolaylı nesne, ilgeç nesnesi ve
iyelik yapılarıdır. Dolayısıyla Ad Öbeği Ulaşılabilirlik
Hiyerarşisi: Özne > Dolaysız Nesne > Dolaylı Nesne >
İlgeç Nesnesi > İyelik Tamlayanı >Diğer şeklinde ifade
edilebilir.
9.Soru
Edimbilimde anlamı incelemeye yönelik iş bölümü aşağıdakilerden hangisini gerektirir?
Belli bir zaman dilimine ve konuşucuya bağlı olarak yorumlanan anlam |
Birleşimsel anlam |
Bağlamdan bağımsız anlam |
Doğruluk değerine dayalı anlam |
İletişimden bağımsız ele alınan anlam |
Anlambilim önermenin anlamını açıklarken,‘sinemaya gidecek kişilerin kim olduğu’ ve ‘yarın’ın hangi gün olduğu’ sorularıyla ilgilenmez. En fazla gizli öznenin konuşucuyu da içeren birinci çoğul kişi olduğunu ve yarın belirteciyle sözcenin söylendiği günden bir sonraki güne işaret edildiğini belirtir. Anlambilim, bu sözcenin hangi amaçla söylendiği ile de ilgilenmez. Bu sözcenin davet mi, öneri mi, vs. olduğu soruları da anlambilimin konusu değildir. Bu soruların yanıtı, edimbilim kapsamında araştırılır.
10.Soru
"Ali memlekete dönmüş.Mehmet, arkadaşlarından duymuş." Verilen örnek aşağıdaki hangi kavrama aittir?
İkinci-elden edinilen tanıt |
Üçüncü-elden edinilen tanıt |
Eşsüremli çıkarım |
Artsüremli çıkarım |
Akla vurma |
Üçüncü-elden edinilen tanıt; aktarılan ifadenin içerdiği tanıtsal yapı, anlatıcının aktardığı bilgiyi [birisinden] duyduğunu, ancak o kişinin söz konusu olaya ya da duruma şahit olmadığını gösterir.
11.Soru
Ad Öbeği Ulaşılabilirlik Hiyerarşisi aşağıdakilerden
hangisinde doğru gösterilmiştir?
Özne > Dolaysız Nesne > Dolaylı Nesne > İlgeç |
Özne < Dolaysız Nesne < Dolaylı Nesne < İlgeç |
Dolaysız Nesne > Dolaylı Nesne > Özne > İlgeç |
Özne < Dolaysız Nesne < Dolaylı Nesne < İyelik |
İlgeç Nesnesi > İyelik tamlayanı > Özne > |
Keenan ve Comrie (1977) yaklaşık 50 dünya
diline bakarak evrensel olarak ortaçlara ilişkin şu sonuca
varmışlardır: Her dilde ortaç özneyi niteleyebilir. Yani
evrensel olarak en yaygın ortaç özneyi niteleyendir.
Bundan sonra sırasıyla dolaysız nesne, dolaylı nesne,
ilgeç nesnesi ve iyelik yapılarıdır. Dolayısıyla, Ad Öbeği
Ulaşılabilirlik Hiyerarşisi: Özne > Dolaysız Nesne >
Dolaylı Nesne > İlgeç Nesnesi > İyelik tamlayanı
>Diğerdir. Burada “>” işaretinin solundaki öge daha
ulaşılabilir demektir. Yani özne, nesneye göre, dolaysız
nesne ise dolaylı nesneye göre daha ulaşılabilirdir. Bu
durumda Keenan ve Comrie’nin iddiasına göre iyelik en
az ulaşılabilir ögelerden biridir.
12.Soru
Anlatının en temel iki işlevi aşağıdakilerden hangisidir?
Açıklama işlevi ve betimleme işlevi |
Bilgilendirme işlevi ve gönderge işlevi |
Gönderge işlevi ve betimleme işlevi |
Değerlendirici işlev ve açıklama işlevi |
Gönderge işlevi ve değerlendirici işlev |
Sözlü Anlatı Çözümlemesinin ilkelerine göre, dilsel özellikler, anlatının işlevlerini ortaya koyar. Anlatının iki temel işlevi vardır: Birinci işlev anlatının gönderge işlevi olarak adlandırılır. Bu işleviyle anlatı metni, metin alıcısını bir konuda bilgilendirmektedir. Bu işlevi kullanarak anlatıcı, bir deneyimini zaman sırası içinde, bu sırayla uyumlu bir tümce kümesi biçiminde özetler ve sözel olarak metin alıcısına aktarır. (…) Anlatının ikinci işlevi bu olgu çerçevesinde ortaya çıkar. İkinci işlev anlatının değerlendirici işlevidir. Bu işlev, anlatıcının belirli olayları, belirli bir düzen içinde ve belirli bir amaç doğrultusunda anlatarak anlattığı olayları kendi biyografisine dönüştürebilmesine olanak verir.
13.Soru
Emretme, isteme, rica etme gibi söylemler edimsözün hangi sınıfını yansıtır?
Rekabetçi Edimsözler |
Dost ve yakınlık edimsözleri |
İşbirlikçi edimsözler |
Çatışmacı edimsözler |
Edimsözler |
Edimsözün amacı sosyal amaçla rekabet halindedir: emretme, isteme, rica etme, talep etme, vs.
14.Soru
“Aktaran kişi söylenenleri kendi sözcükleriyle yeniden ifade eder. İçerik korunur, ancak biçim dönüşüme uğrar.” İfadesi aşağıdaki konuşma aktarım biçimlerinden hangisini açıklar?
Sözeylem anlatı aktarımı |
Dolaylı konuşma aktarımı |
Bağımsız dolaylı konuşma aktarımı |
Bağımsız konuşma aktarımı |
Bağımsız dolaysız konuşma aktarımı |
Dolaylı konuşma aktarımında aktaran kişi söylenenleri kendi sözcükleriyle yeniden ifade eder. İçerik korunur, ancak biçim dönüşüme uğrar. Kişi, zaman, yer göstericileri, kiplikler, anlatımsal biçimler, sorular, ünlemler, kesik tümceler silinerek anlatıcının anlatımında yorumlanacak biçimde (Ayşe, Ali’nin onu tekrar görmek için ertesi gün oraya gideceğini söyledi.) değiştirilir.
15.Soru
“Önce pilavı haşlamalı, sonra terayağında kavurmalı ve son olarak pirinci ayıklayıp yıkamalı ” ifadesinde aşağıdaki ilkelerden hangisi çiğnenmiştir?
Nicelik İlkesi |
Nitelik İlkesi |
Sezdirim İlkesi |
Bağıntı İlkesi |
Tarz İlkesi |
İnsanlar, bir öykü anlatacaklarsa ya da bir yemek tarifi vereceklerse olayların oluş sırasına göre bir düzenleme yaparlar. Örneğin pilav tarifi verirken, önce pirinci ayıklayıp yıkamalı, sonra yağda kavurmalı, daha sonra da pirincin çekebileceği kadar sıcak suda haşlamalıyız ve bu tarifi bu sırada vermeliyiz. Bu şekilde bir yemek tarifi yapmak tarz İlkesine uygun değildir.
16.Soru
Hem de durum bağlamı ile uyumlu olması durumunun
ifade karşılığı aşağıdakilerden hangisidir?
Kabuledilebilirlik |
Tutarlılık |
Durumsallık |
Bilgisellik |
Amaçlılık |
Hem de durum bağlamı ile uyumlu olması
durumu kabuledilebilirliği ifade eder.
17.Soru
Bitmişlik gösteren bir dizi olayın öncelik sonralık içeren oluş sırası içinde sunulduğu söylem türü aşağıdakilerden hangisidir?
Anlatı Söylemi |
Anlatı Metinleri |
Günlük Anlatılar |
Sözlü Anlatılar |
Yazılı Anlatılar |
Bitmişlik gösteren bir dizi olayın öncelik sonralık içeren oluş sırası içinde sunulduğu söylem türü “anlatı söylemi”dir.
18.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Werlich’in söylem sınıflamasında yer alan temel türlerden biridir?
Eleştiri |
Deneme |
Bilgilendirme |
Günlük kişisel öyküler |
Betimleyici söylem |
Betimleyici söylem, anlatısal söylem, açıklayıcı söylem, savlayıcı söylem, öğretici-bilgilendirici söylemdir.
19.Soru
Aşağıdakilerden hangisinde gönderim bağıntısı yoktur?
Hepsini içine gömdü. Hiçbir şey söylemedi Ayşe.
|
Nurten sokağa çıkar çıkmaz ağlamaya başladı. Annesi de üzgündü.
|
Arkadaşım Ankara’ya trenle gidecek. Ben otobüsle İzmir’e gitmeyi düşünüyorum.
|
Sevda uzun ve yorucu bir yolculuk yaptı. Erkenden uyudu.
|
Çok yorulmuştu. Mehtap alnındaki teri elinin tersiyle sildi.
|
20.Soru
Aşağıdakilerden hangisi dilsel topluluk ile ilgili doğru bir ifade sayılabilir?
Dil bireyselleşme sürecinin bir parçasıdır. |
Dil kullanımı toplumsal bir davranıştır. |
Dilsel topluluğa katılım çok kısa süre içinde |
Topluluğa katılım bireysel çıkarlara bağlı olarak belirlenir. |
Grup dayanışması önemsizdir. |
Dilsel topluluk özellikleri şu şekilde sıralanabilir: Dil kullanımı toplumsal bir davranıştır, Dil temel toplumsallaşma sürecinin bir parçasıdır, Dilsel topluluğa katılım doğal süreç içinde kendiliğinden gerçekleşir; çevre ve duygusal koşullara bağlı olarak belirlenir, Örneğin grup dayanışması, bireysel beklentiler gibi daha pek çok günlük yaşama ilişkin bireysel ihtiyaçlarla biçimlenir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ