Genel Dilbilim 2 Final 12. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Konuşucunun bir psikolojik durumunu dışa vurması aşağıdaki hangi söz eylem gurubunun bir ifadesidir?
Yönlendirici |
Belirtici |
İlan edici |
Yansıtıcı |
Yükümleyici |
Yansıtıcı söz eylem gurubunda konuşucu, bir psikolojik durumunu dışa vurur: teşekkür etmek, başsağlığı dilemek, mutluluk dilemek, teselli etmek, tebrik etmek, gibi.
2.Soru
“Dün bir adam gördüm” dediğimizde, dinleyicinin hangi söylem varlıkları kategorilerinden hangisini kullanmış oluruz?
“Dün bir adam gördüm” dediğimizde, dinleyicinin hangi söylem varlıkları kategorilerinden hangisini kullanmış oluruz?
Yepyeni Bilgi |
Çıkarımsal Bilgi |
Söylemsel Eski Bilgi |
Durumsal Eski Bilgi |
Kullanılmamış Yeni Bilgi |
Dinleyicinin bilişsel bağlamında (söylem modelinde) bulunmayan yepyeni söylem varlıklarıdır: “Dün bir adam gördüm” örneğindeki bir adam gibi.
3.Soru
Konuşmaya katkı sağlama amacına yönelik, yeterince bilgi vermeyi gerektiren konuşma ilkesi hangisidir?
Nitelik ilkesi |
Bağıntı ilkesi |
Tarz ilkesi |
Nicelik ilkesi |
Hiçbiri |
Nicelik İlkesi: a) Konuşmaya katkınızı (konuşmanın amacı doğrultusunda) yeterince bilgilendirici olacak şekilde yapın, b) Konuşmaya katkınızda gereğinden çok bilgi vermeyin. Aşırı bilgilendirici olmak zaman kaybına yol açar. Ayrıca doğrudan ilintili olmayan yan konuların ayrıntılarını vermek dinleyicinin aklını karıştırabilir. Gereğinden az bilgi vermek de dinleyici için
yeterince bilgilendirici olmayacaktır.
4.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Dinleyicinin olumlu yüzünü tehdit eden eylemlerden biridir?
Emir ve ricalar |
İsteksizce söz vermek zorunda kalma |
İltifatları kabul etme |
İtiraf etme |
Eleştirme |
Dinleyicinin olumlu yüzünü tehdit eden eylemler fiikayet etme, eleştirme, diğerinin fikrine karşı çıkma,tabu olan konularda konuşma, kişilik, inanç, sahip oldukları ve değerlerine karşı nefret gösterme.
5.Soru
Dilbilimde bir dilin sözcük varlığına ve ana dili konuşucularının içsel / bilişsel sözcük dağarcığına verilen terim aşağıdakilerden hangisidir?
Sözcük |
Sözlükçe |
Yanulamlama |
Öbek yapısı |
Tümce |
Sözlükçe, bir dilin tüm sözcükleriyle onların yapısal, anlamsal ve ses özelliklerini kapsayan envanteridir. Sözlükçe ayrıca anadili konuşucusunun zihnindeki sözcüklerin tamamı ve onlara ilişkin bilgidir. Anadili konuşucusunun bu sözcük bilgisine bazen zihinsel sözlükçe de denir.
6.Soru
Metni metin yapan bileşenlerin oluşturduğu bütün olarak tanımlanan ifade aşağıdakilerden hangisidir?
Anlatı metinleri sadece yazılı olarak üretilebilir. |
Anlatı metinleri sadece sözlü olarak üretilebilir. |
Anlatı metinleri anlatı söylemiyle tamamen aynıdır. |
Anlatı söylemi, bitmemiş olayları gösteren bir söylem türüdür. |
Anlatı söylemi, anlatı metinlerine hakim olan söylem türüdür. |
Anlatı söylemi, bitmişlik gösteren bir dizi olayın öncelik sonralık içeren oluş sırası içinde sunulduğu söylem türüdür. Anlatı metinleri sözlü ya da yazılı olarak üretilebilir. Anlatısal söylem ile anlatı metni dilbilimde iki ayrı, ama ilişkili kavrama gönderim yapılarak kullanılır. Anlatı söylemi, anlatı metinlerine hakim olan söylem türüdür.
7.Soru
Hakkında konuşulan kişi, varlık ya da kavram olarak tanımlanan ve “kim” sorusuna yanıt veren kavram aşağıdakilerden hangisidir?
Özne |
Yüklem |
Tümce |
Belirtili nesne |
Belirtisiz nesne |
Özne, hakkında konuşulan kişi, varlık ya da kavram olarak tanımlanabilir. 'Kim?' sorusunun karşılık bulan ifadesidir ve tümcenin en büyük iki ögesinden biridir.
8.Soru
Metnin tümceleri ve tümceden daha büyük parçaları (örneğin yazılı metinlerde paragraflar) arasındaki mantıksal, anlamsal bağlantıya ne denir?
Tutarlılık
|
Metinsellik
|
Bağlaşıklık
|
Bilgisellik
|
Kabul edilebilirlik
|
9.Soru
Konuşucu ve dinleyici tarafından toplumsal kültürel bağlam kapsamında bilinen ama dinleyicinin o anda bilişinde etkin olmayan söylem varlığı olarak adlandırılan bilgi türü aşağıdakilerden hangisidir?
İliştirilmiş yepyeni bilgi |
Çıkarımsal bilgi |
Kullanılmamış yeni bilgi |
Durumsal eski bilgi |
Söylemsel eski bilgi |
İliştirilmiş yepyeni bilgi, bilinen bir söylem varlığına iliştirilmiş yeni bilgi taşıyan bir söylem varlığıdır. Çıkarımsal bilgi, dinleyicinin söylem modelinde bulunan bir söylem varlığıyla ilgili olarak çıkarım yoluyla ulaşılabilecek bilgidir. Durumsal eski bilgi, durumsal bağlamda bulunduğu için eski bilgidir. Örneğin, konuşucu ve dinleyici olarak kullandığımız adıllar, ben, sen, odadaki duvarda asılı tablo, içinde bulunduğumuz yıl, dün gibi. Sözlü ya da yazılı söylemde daha önce dile getirilmiş olan, yani söylem bağlamında bulunan bir varlık söylemsel eski bilgiyi oluşturur. Konuşucu ve dinleyici tarafından toplumsal kültürel bağlam kapsamında bilinen ama dinleyicinin o anda bilişinde etkin olmayan söylem varlığı ise kullanılmamış yeni bilgidir.
10.Soru
"Genç kızın ertesi gün senedi imzalamaya gelip gelmeyeceğini düşünüyordu." Verilen örnek düşünce anlatım biçimlerinden hangisine aittir?
“Düşünce eylem” anlatı aktarımı |
Dolaylı düşünce aktarımı |
Bağımsız dolaylı düşünce aktarımı |
Bağımsız düşünce aktarımı |
Bağımsız dolaysız düşünce aktarımı |
“Düşünce eylem” anlatı aktarımı
Ayşe: “Böyle giderse daha fazla birlikte olamayız. Ayrılmamız gerekebilir”
Ayşe beni terk etmeyi düşünüyordu.
(Düşünce eylem anlatı aktarımı)
Dolaylı düşünce aktarımı Genç kızın ertesi gün senedi imzalamaya gelip gelmeyeceğini düşünüyordu.
Bağımsız dolaylı düşünce aktarımı Genç kız acaba ertesi gün senedi imzalamaya gelecek miydi?
Bağımsız düşünce aktarımı “Acaba genç kız senedi imzalamaya gelecek mi?” diye düşündü.
Bağımsız dolaysız düşünce aktarımı Acaba yarın senedi imzalamaya gelecek mi?
11.Soru
Aşağıdakilerden hangisi bağlam biçimlerinden birisi değildir?
Söylemsel bağlam |
Bilişsel bağlam |
Durumsal bağlam |
Edimsel bağlam |
Toplumsal-kültürel bağlam |
Edimbilim, dili gerçekleştirildiği bağlam kapsamında inceler. Konuşucu için bağlam, sözce seçimi ve sözcenin sunum biçimini belirlerken dinleyici için sözcenin belli bir şekilde yorumlanmasını sağlar.Bağlam, bir sözcenin içinde yer aldığı dilbilimsel unsurlar ile sözcenin üretilmesi, anlaşılması ve çözümlenmesinde rol oynayan bilişsel, durumsal ve toplumsal-kültürel unsurlardır. Sözcelerin anlaşılmasında, konuşucu ve dinleyiciler, farklı bağlamlardan yararlanırlar. Bu farklı bağlamları şu şekilde açıklayabiliriz: Söylemsel Bağlam, Bilişsel Bağlam, Durumsal Bağlam, Toplumsal-kültürel Bağlam.
12.Soru
Aşağıdaki sözcelerin hangisinde konu yoktur?
Bugün Orhan çalışmayacakmış |
Ben ise hiç çalışmadım |
Hiç kimseye kötü davranmamalı |
Yeşim’den söz ederek onun çok yetenekli olduğunu belirti. |
Annem işe gitti |
Konu: Bir sözcede hakkında konuşulan, yorum yapılan ya da hakkında bir şey sorulan varlıktır (Reinhart, 1982). Reinhart’a göre “Bana X’ten bahset” gibi bir ricaya verilen yanıtta X sözce konusu olur. Konu, genelde eski bilgidir (Erguvanlı, 1984; Erkü, 1983; Prince, 1992). Ancak Reinhart (1982) ve (Prince 1981, 1992) eski bilgi olmanın konu için bir gösterge olmakla birlikte yeterli ve tek ölçüt olmadığını belirtmişlerdir: Prince’e göre sıklık açısından konunun eski bilgi olma eğilimi vardır; yani konu, genellikle söylemsel veya durumsal eski bilgi değeri taşır ama bu zorunluluk değildir. Konu, çıkarımsal olabilir ya da yeni bilgi değeri de içerebilir.
13.Soru
Aşağıdaki seçeneklerden hangisi yalnızca edimbilimin inceleme alanlarını içerir?
- I- Dil içi ve dil dışı bağlama dayalı anlam
- II- Birleşimsel anlam
- III- Yapıya dayalı anlam
- IV- Örtük iletişimsel anlam
- V- Zamana ve konuşucuya bağlı olmayan ve her zaman geçerli olan anlam
- VI- Sözce anlamı
- VII- Doğruluk değerine dayalı anlam
- VIII- Belli bir zaman dilimine ve konuşucuya bağlı olarak yorumlanan anlam
- IX- Önerme anlamı
- X- Tümce (ve sözcük) anlamı
I, III, VI ve IX |
II, V, VI ve X |
III, IV, V ve VII |
I, II, VI ve X |
I, IV, VI ve VIII |
I ve X arası maddelerde anlambilim ve edimbilimin inceleme alanları karışık olarak listelenmiştir. E seçeneklerde yalnızca edimbilimine özgü olan alanlar vardır. Diğerleri anlambilimin ilgi alanlarıdır. Doğru yanıt E’dir.
14.Soru
“Hani Ayşe teyze var ya.." varsayılan tanıdıklık gruplarından hangisine örnektir?
Yepyeni bilgi |
Yepyeni (İliştirilmiş) bilgi |
Kullanılmamış yeni bilgi |
Çıkarımsal bilgi |
Söylemsel eski bilgi |
Kullanılmamış yeni bilgi Konuşucu ve dinleyici tarafından toplumsal kültürel bağlam kapsamında bilinen ama dinleyicinin o anda bilişinde etkin olmayan söylem varlığı. Örneğin, Zeki Müren, İstanbul, Eskişehir, gibi. Türkçede ayrıca hatırlatma kullandığımız “hani Ayşe teyze var ya...” gibi örnekler. Bir kiplik söylem belirteci olan hani sözcüğü uzun süreli bellekte paylaşılan ama konuşma anında dinleyicinin bilişinde olmayan (kullanılmamış) bilgiye işaret eder.
15.Soru
Hangi cümle Kül Tigin yazıtının anlatı yapısının zorunlu kurucu ögesi olan bitiş cümlesini oluşturur?
Kırgız halkını uykudayken bastık. |
Kırgızlara doğru sefer ettik. |
Kırgız Kağanı’nı öldürdük. |
Kül Tigin Bayırkuların ak aygırına binip süratle atılarak hücüm etti. |
Bir eri okla vurdu. |
Anlatı yapısında bu ögeye bağlı olarak yer alan sonuç(lar) (Kırgız Kağanı’nı öldürdük. Ülkesini aldık.)şeklindedir.
16.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Pinker’e göre insanların
küfretme sebeplerinden biri değildir?
Karşıdaki kişiye gözdağı vermek |
Diğerlerine komik görünmek |
Karşıdaki kişiyi şok etmek |
Ruhsal açıdan rahatlamak |
Duygusal baskılardan kurtulmak |
Küfrederken, bir şeyin ne kadar iğrenç olduğunun
düşünülmesini isteyebilirler: “Çok b...tan bir iş”, gibi.
Kasten birisini kırmak, karşıdaki kişiye gözdağı vermek,
onu korkutup aşağılamak için, karşıdaki kişiyi şok etmek
için, dikkatlerini çekmek için kaba dil ve tabu sözcükler
kullanabilirler. Ayrıca insanlar, ruhsal açıdan rahatlamak
ve duygusal baskılardan kurtulmak için küfredebilirler.
17.Soru
Aşağıdaki örneklerde dinleyiciden istenen işin, (a)’da olduğu gibi doğrudan ifadesinden başlayarak (e)’ye doğru gittikçe daha dolaylı biçimde dile getirilen sözceler en az kibardan en kibara doğru sıralanmıştır. Aşağıdakilerden hangisi bu sıralamaya uymaz? a-Telefona cevap vermeni istiyorum. b-Telefona cevap verir misin? c-Telefona cevap ver. d-Telefona cevap verebilir misin? e-Zahmet olmazsa telefona cevap verebilir misin?
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
a. Telefona cevap ver. b. Telefona cevap vermeni istiyorum. c. Telefona cevap verir misin? d. Telefona cevap verebilir misin? e. Zahmet olmazsa telefona cevap verebilir misin? Şeklinde sıralanmalıdır.
18.Soru
Anlambilimde anlamı incelemeye yönelik iş bölümü aşağıdakilerden hangisini gerektirir?
Gizil, dolaylı, çıkarıma dayalı olabilen anlam |
Dil içi ve dil dışı bağlama dayalı anlam |
Doğruluk değerinin ötesinde anlam |
Örtük iletişimsel anlam |
Zamana ve konuşucuya bağlı olmayan ve her zaman geçerli olan anlam |
Anlambilim önermenin anlamını açıklarken,‘sinemaya gidecek kişilerin kim olduğu’ ve ‘yarın’ın hangi gün olduğu’ sorularıyla ilgilenmez. En fazla gizli öznenin konuşucuyu da içeren birinci çoğul kişi olduğunu ve yarın belirteciyle sözcenin söylendiği günden bir sonraki güne işaret edildiğini belirtir. Anlambilim, bu sözcenin hangi amaçla söylendiği ile de ilgilenmez. Bu sözcenin davet mi, öneri mi, vs. olduğu soruları da anlambilimin konusu değildir. Bu soruların yanıtı, edimbilim kapsamında araştırılır.
19.Soru
Aşağıdakilerden hangisi kibarlık ilkelerinden biri değildir?
Dil kullanımında açık ol |
Kibar ol |
Mesafeli davranma |
Saygı: Seçenek tanı |
Dostluk / samimiyet: Duygudaşlık, dostluk göster. |
Kibarlık ilkelerinden biri de resmiyettir ve mesafeli davranmayı gerektirir.
20.Soru
Aşağıdakilerden hangisi etkisöz eyleminin özelliklerinden biridir?
Bir gözlemi dile getirmek için kullanılması |
Bir sözceyi, ses, sözcük ve tümce olarak dilbilgisel kurallara uygun bir biçimde dile getirmesi |
Sözceyi kullanarak bir amacın gerçekleştirilmek istenmesi |
Konuşucunun buluşmak için davet gibi bir edim gerçekleştirmesi |
Konuşucu, dinleyici ya da diğerlerinin duygu, düşünce, görüş ve hareketlerinde sözceler sonucunda etki yaratması |
Düzsöz eylemi, bir sözceyi, ses, sözcük ve tümce olarak dilbilgisel kurallara uygun bir biçimde dile getirme edimidir. Sözceyi kullanarak gerçekleştirilmek istenen amaca ise edimsöz denir. Örneğin birisini yemeğe davet etme amacını bir sözce ile dile getirmek bir edimsöz eylemidir. Ancak, bazı sözceler bir edim gerçekleştirmek için değil, bir gözlemi dile getirmek için kullanılabilir. Bunlar, saptayıcı sözceler olarak kullanılabilir. Seni şaşırtıyorum, seni kızdırıyorum, seni aşağılıyorum cümleleri bunlara örnek gösterilebilir. Etkisöz eylemi ise bir sözceyi dile getirmenin sonucunda ortaya çıkan etkidir. Austin’e göre etkisöz eylemleri, konuşucu, dinleyici ya da diğerlerinin duygu, düşünce, görüş ve hareketlerinde sözceler sonucunda yaratılan etkidir. Örneğin, sözce kullanarak birisini ikna edebilir, ona kendimizi affettirebilir, birisine bir işi gerçekleştirme yükümlülüğü hissettirebilir, ya da konuşucu olarak kendimizi yükümlülük altına sokabiliriz. Bu etkilerin her biri etkisöz eylemleridir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ