Genel Dilbilim 2 Final 2. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıdaki sözcüklerden hangisi bireylerde farklı duygusal çağrışımlar yaratmaz?
Doğum |
Ölüm |
Başarı |
Mutluluk |
Sergi |
Sözcüklerin bir tür çağrışım alanı vardır. Çağrışımlar zorunlu olarak iki sözcüğün bir anlamsal ilişki kurduğu durumlarda ortaya çıkacak diye bir kural yoktur. Dahası, bir sözcüğün çağrışım alanında yer alabilmek için o sözcükle eşanlamlı ya da karşıt anlamlı olmak da gerekmez. Buna göre seçenekler incelendiğinde; A, B, C ve D seçeneklerindeki sözcükler duygusal çağrışım yaratırken “sergi” sözcüğü ise farklı imgesel çağrışımlara gelebilmekte ve güçlü bir duygusal çağrışım barındırmamaktadır.
2.Soru
Türkçede yan tümcecik oluşturma süreci düşünüldüğünde aşağıdaki tümcede kullanılan eklenti yan tümceciği için seçeneklerden hangisi doğru olur?
Annesi çocuk eve girer girmez hemen ellerini yıkamasını söyledi.
Tümleyici yoluyla oluşturulmuştur. |
Eylemi zaman-görünüş-kiplik taşır. |
Eylemi özne-yüklem uyumu taşır. |
Öznesi yalın durumdadır. |
Öznesi tamlayan durumdadır. |
Buradaki eklenti yan tümceciği, ardıllık bildiren [çocuk eve girer girmez]' dir.-IncE ve -ken ekleri ile elde edilmiş ve zaman belirteci işlevi olan eklenti tümceciklerinde olduğu gibi ekler yoluyla oluşturulmuştur, özne ve eylem uyumu yoktur, eylemi çekimli değildir, öznesi olan [çocuk] sözcüğü bağımsız tümce öznesi gibi yalın durumdadır. Öyleyse, doğru cevap D’ dir.
3.Soru
Konuşucular, konuşmanın hedef ve kapsamı doğrultusunda doğru olduklarına inandıkları bilgiyi verdikleri, konuşucunun niyetine bağlı olan ilke aşağıdakilerden hangisidir?
Bağıntı ilkesi |
Tarz ilkesi |
Nicelik ilkesi |
Sezdirim ilkesi |
Nitelik ilkesi |
Nitelik İlkesi doğruluk değerleri gibi birebir dünyadaki gerçeklerle örtüşmek zorunda değildir. Konuşucuların niyetlerine bağlı bir ilkedir.
Konuşucular, konuşmanın hedef ve kapsamı doğrultusunda doğru olduklarına inandıkları bilgiyi verirler. Bu, konuşucu için yalan yanlış bilgi vermekten daha kolay ve daha ekonomiktir. Ancak daha sonra göreceğimiz gibi bu ilke de bazen çiğnenebilir.
4.Soru
Aşağıdakilerden hangisi metinleştirme ölçütlerindendir?
Amaçlılık / durumsallık |
Açıklik / kapalılık |
Sanatsallık / zanaatsallık |
Açıklanabilirlik / bilinmezlik |
Tümce sayısı / Sözcük sayısı |
Ürün metinlerin tipik yapılanışına bakıldığında hepsinin bağlantılılık sergilediği görülür. Söz konusu bu bağlantılılık, Beaugrande ve Dressler’de (1981) metin merkezli metinsellik ölçütleri olarak sunulan bağlaşıklık ve tutarlılık kavramları ile açıklanmaktadır. Metinsellik, aynı zamanda kullanıcı merkezli ölçütlerle de ilişkilidir. Bunlar; Amaçlılık, Durumsallık, Kabuledilebilirlik, Bilgisellik, Metinlerarası İlişkidir.
5.Soru
"Yaa işte böyle! Ben anlattım. Hadi biraz da sen anlat." Verilen örnek anlatı metinlerinin hangi kurucu öğesine aittir?
Açımlayıcılar |
Bitiş |
Bağıntılayıcılar |
Karşılaştırıcılar |
Yönlendirme |
Bitiş: Metin alıcısına, anlatının bittiğini, artık yeniden aktarım zamanına dönüldüğünü sezdirir.
6.Soru
"Hem anlatılan olayların yeri, zamanı ve gerçekleşme koşulları hem de anlatıda geçen kişilerin kimlikleri ve davranış biçimleri hakkındaki bilgileri içerir." Verilen tanım anlatı metninin hangi kurucu öğesine aittir?
Özet |
Yönlendirme |
Değerlendirme |
Karmaşık olay dizisi |
Güçlendiriciler |
Yönlendirme: Hem anlatılan olayların yeri, zamanı ve gerçekleşme koşulları hem de anlatıda geçen kişilerin kimlikleri ve davranış biçimleri hakkındaki bilgileri içerir. Anlatının önplanını kuran karmaşık olaylar dizisiyle aktarılan anlatı öyküsünün, arkaplanını oluşturarak metin alıcısının olaylar, durumlar, kişiler arasında ilişkiler kurabilmesine yardımcı olur.
7.Soru
‘balık’ ses dizisinin günümüz Türkçesinde karşıladığı kavram (‘omurgalılardan, suda yaşayan, solungaçla nefes alan ve yumurtadan üreyen hayvanların genel adı’), Orhun Yazıtlarında karşımıza çıkan ‘balık’ (Kültigin, Doğu 12) ses dizisinden bambaşka bir kavrama göndermede bulunur (‘şehir’). Bu iki sözcüğün birbirinden türediğini ya da birbiriyle anlamsal bir ilişki içinde olduğunu gösteren bir kanıt yoktur. BU durum aşağıdakilerden hangisi ile ilgilidir?
Eşadlılık |
Eşanlamlılık |
Benzetmeler |
Ad Aktarmaları |
Karşıtanlamlılık |
Eşadlılık, aynı ses dizisinin (/ses imgesinin) birden fazla anlam taşıması durumuna işaret eder. Bu nedenle, ilk bakışta eşadlılığın çokanlamlılıkla aynı türde bir durumu anlattığı düşünülebilir. Bu ikisinin birbirinden farklı durumları kodladığını düşünmemizi güdüleyen temel ölçüt farklı anlamlarla ilişki kurma biçimlerini ilgilendirir.
8.Soru
Ben, sen, odadaki duvarda asılı tablo, içinde bulunduğumuz yıl, dün gibi konuşucu ve dinleyici olarak kullandığımız adıllara ne ad verilir?
Yepyeni bilgi |
Kullanılmamış yeni bilgi |
Çıkarımsal bilgi |
Söylemsel eski bilgi |
Durumsal eski bilgi |
Durumsal eski bilgi, durumsal bağlamda bulunduğu için eski bilgidir. Örneğin, konuşucu ve dinleyici olarak kullandığımız adıllar, ben, sen, odadaki duvarda asılı tablo, içinde bulunduğumuz yıl, dün gibi.
9.Soru
Bir sözcenin içinde yer aldığı dilbilimsel unsurlar ile sözcenin üretilmesi, anlaşılması ve çözümlenmesinde rol oynayan bilişsel, durumsal ve toplumsal-kültürel unsurlar olarak tanımlanan kavram aşağıdakilerden hangisidir?
Sözce |
Bağlam |
Anlambilim |
Tümce |
Önerme |
Bağlam, bir sözcenin içinde yer aldığı dilbilimsel unsurlar ile sözcenin üretilmesi, anlaşılması ve çözümlenmesinde rol oynayan bilişsel, durumsal ve toplumsal-kültürel unsurlardır.
10.Soru
“Sabah okula gittim erkenden. Çok işim vardı. Yetiştirmem gereken bir yazı var da.. Neyse.. Çalışmaya dalmışım. Olan biten hiçbir şeyin farkında değilim. Bir telefon çaldı. Tok ve efendi bir ses... Avukatmış kendisi... Ve... Ben de size ait bir şey var demez mi, o telefondaki ses... Gelip alabilirsiniz. İzmir caddesinde bürom diyerek ekledi”.
Yukarıdaki metin, metin yapısındaki hangi özelliği yansıtmaktadır?
Özet |
Bitiş |
Karmaşık olaylar |
Yönlendirme |
Oluş sırası |
Yönlendirme: Hem anlatılan olayların yeri, zamanı ve gerçekleşme koşulları hem de anlatıda geçen kişilerin kimlikleri ve davranış biçimleri hakkındaki bilgileri içerir. Anlatının önplanını kuran karmaşık olaylar dizisiyle aktarılan anlatı öyküsünün, arkaplanını oluşturarak metin alıcısının olaylar, durumlar, kişiler arasında ilişkiler kurabilmesine yardımcı olur.
11.Soru
I. Sözeylem anlatı aktarımı
II. Bağımsız konuşma aktarımı
III. Bağımsız dolaylı konuşma aktarımı
Yukarıdaki ifadelerden hangisi dil aktarım biçimleri arasında sayılır?
Yalnız I |
Yalnız II |
Yalnız III |
II ve III |
Hepsi |
Bir iletişim aracı olarak konuşma aktarı biçimleri şu şekilde sıralanabilir: Anlatı aktarımı, sözeylem anlatı aktarımı, dolaylı konuşma aktarımı, bağımsız dolaylı konuşma aktarımı, bağımsız konuşma aktarımı, bağımsız dolaysız konuşma aktarımı.
12.Soru
Aşağıdaki metinsellik ölçütlerinden hangisi metin
merkezli ölçütlerden biridir?
Amaçlılık |
Durumsallık |
Bağlaşıklık |
Kabuledilebilirlik |
Bilgisellik |
Bağlaşıklık dışındaki seçenekler kullanıcı
merkezli ölçütlerdendir.
13.Soru
Aşağıdakilerden hangisinde adıl gizli özne olarak kullanılmıştır?
Biz bir kitap okuduk. |
Onu çok beğendik. |
Kim geldi? |
Onlar çok çalıştı. |
Nasıl yaptın? |
B seçeneğinde özne biz dir ve gizli öznedir. Diğer seçeneklerde açık özne olarak adıl kullanılmıştır.
14.Soru
Gösterge kuramı aşağıdakilerden hangisi tarafından ortaya atılmıştır?
Aristo |
Locke |
Chomsky |
Saussure |
Platon |
İsviçreli dilbilimci Ferdinand de Saussure Genel Dilbilim Dersleri (Cours de Linguistique Generale) adlı kitabında dili bir göstergeler dizgesi/sistemi olarak belirledikten sonra göstergeyi zihindeki bir kavram (= gösterilen) ve onunla eşleşen bir ses imgesinden (= gösteren) oluşan bir birlik olarak tanımlamıştır. Doğru yanıt D’dir.
15.Soru
Metinde metin türünün gerektirdiği bakış açısı kullanılır. Öznel bakış açısının mı nesnel bakış açısının mı temel alınacağı metin türüne göre belirginleşir. Buradan hareketle, "bir bilgiyi olgusal olarak sunma" hangi bakış açısına girer?
Soyutluk
|
Nesnellik
|
Semboliklik
|
Kurmaca
|
İsteksellik
|
16.Soru
Aşağıdakilerden hangisinde özne bir ad tümceciğinin ad tamamlayıcısı olarak kullanılmasını örneklendirir?
Öğretmen olmak isteyen insanlar kendilerini çok geliştirmeli. |
Aile olmanın büyük emek istediği gerçeği herkesi korkutur. |
Bazı gerçekler insanları korkutmasa da çok düşündürür. |
Kimler öğretmen olmak ister? |
Öğretmen olmak isteyen kim? |
Ad tümceciği sadece B seçeneğinde ad tamamlayıcı olarak kullanılmış o da bu tümcenin öznesi konumundadır.
17.Soru
Aşağıdakilerden hangisi metinsellik ölçütlerinden biridir?
Metinsellik |
Dilbilgisellik |
Tipiklik |
Sözcüksellik |
Görsellik |
Metinsellik ölçütlerinden metinsellik, bağlaşıklık ve tutarlılıktır.
18.Soru
Bir yolda bir çukur olduğunu düşünelim. Ali, yoldan geçen adama “Dikkat edin! Önünüzde çukur var” der. Adam da onun uyarısını dikkate alıp yolun kenarından geçerek çukura düşmekten kurtulur. Bu olayda adamın Ali’nin uyarısını dikkate alması aşağıdakilerden hangisidir?
Edimsöz eylemi |
Etkisöz eylemi |
Düzsöz eylemi |
Dolaysız söz eylemi |
Dolaylı söz eylemi |
Etkisöz eylemi bir sözceyi dile getirmenin sonucunda ortaya çıkan etkidir. Austin’e göre etkisöz eylemleri, konuşucu, dinleyici ya da diğerlerinin duygu, düşünce, görüş ve hareketlerinde sözceler sonucunda yaratılan etkidir. Verilen örnekte, Ali uyarı içeren sözce kullanarak adamı çukura düşmekten kurtarmıştır, onu dikkate etmeye ikna etmiştir. Adamın onun uyarısını dikkate alıp o doğrultuda eylemde bulunması etkisöz eylemidir. Doğru yanıt B’dir.
19.Soru
Aşağıdakilerden hangisi dil aktarım boyutlarından biri değildir?
Ses |
İleti |
İşaret |
Özet |
Tutum |
Dil aktarımlarının ses, ileti, işaret ve tutum olmak üzere dört boyutu vardır.
20.Soru
Aşağıdaki tümcelerden hangisi genişletici ortaç içerir?
Dün aldığım laleler umduğumdan çok pahalıydı. |
Osmanlı’nın tutkusu olan lale bir devre adını vermiştir. |
Anneme aldığım laleler uzun süre çok canlı kaldı. |
Bahçeye diktiğim laleler kısa zamanda çok büyüdü. |
Topladığım laleleri odalardaki vazolara yerleştirdim. |
Kısıtlayıcı ortaçlar gönderimi çok geniş olan bir kümenin üyesini daraltmak için kullanılır. Verilen örneklerde A, C, D ve E şıklarındaki ortaçlar (sırasıyla dün aldığım, anneme aldığım, bahçeye diktiğim, topladığım) kısıtlayıcıdır. Çünkü bir bitki sınıfı olan LALE içinden belli bir grubu ayırt etmemizi, yani kısıtlamamızı, sağlamaktadırlar. Bir insanın ya da bir varlığın bir grup içinde hangisi olduğunu belirlemek için onun bir şekilde diğerlerinden ayrılması gereklidir. Bu ayrım, işaret ederek yapılabileceği gibi, kısıtlayıcı bir sıfat ya da ortaç ile de olabilir. Oysa B şıkkındaki ortaç, LALE sınıfında her hangi bir kısıtlama yapmamakta, tüm laleleri kapsamaktadır. Yani, laleyi her hangi bir özelliği doğrultusunda daraltıp tanımlamamakta, bu ad hakkında daha fazla bilgi vermek için kullanılmaktadır. Öyleyse, bu örnekte genişletici ortaç kullanılmıştır. Doğru cevap B’ dir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ