Haber Toplama Teknikleri Ara 3. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Pek çok gazeteci için mesleğin başlangıç alanı olan ve haberler içinde yer alan ölüm, hastalık vb. olayların içerisinde yer aldığı haber uzmanlık alanı aşağıdakilerden hangisidir?
Polis-adliye haberleri |
Sağlık haberleri |
Eğitim haberleri |
Rutin habercilik |
İnternet haberciliği |
Polis-adliye haberciliği, pek çok gazeteci için mesleğinin başlangıç alanıdır. Basit veya karmaşık haberler içinde yer alan ölüm, hastalık, yangın, kaza, cinayet, mahkeme vs. haberleri polis-adliye haberciliğinin içinde yer alır.
2.Soru
Haber kaynağının tanımı aşağıdakilerden hangisidir?
Haber Kaynağı, olayın gerçekleştiği yerdir |
Haber kaynağı haberin yayınlandığı |
Haberle ilgili bilgi alınan bütün materyallerdir. |
Haber kaynakları insanlardır, bilgi alınan kişi |
Haber kaynağı olayın gerçekleştiği andır |
Haber kaynakları, habere konu olan olay, kişi
ya da durum hakkında bilgi alınan kişi ya da,
kuruluş, görüntü malzemesi, kitap, dergi,
rapor vb. bütün materyallerdir.
3.Soru
Gazetedeki tüm yazıların yayın kimliğine uyumlu bir şekilde yer almasını sağlayan ve denetleyen sorumlu kimdir?
İmtiyaz sahibi |
Genel yayın yönetmeni |
Yazı işleri müdürü |
Haber müdürü |
İstihbarat şefi |
Yazı işleri müdürü, genel yayın yönetmeninin yardımcısı gibi çalışır ve ona karşı sorumludur. Gazetedeki tüm yazıların yayın kimliğine uyumlu bir şekilde yer almasını sağlar ve denetler.
4.Soru
Aşağıdakilerden hangisi istihbarat şefinin görevleörinden biridir?
Yazı ve haberleri, genel yayın politikasına uyarlamak |
Haber ve diğer yazı türlerini değerlendirerek yayın yerlerini belirlemek |
Habere gidecek muhabiri, fotoğrafçıyı ya da kameramanı seçmek |
İç sayfalarda yer alacak haber ve fotoğrafların hacimlerini belirlemek |
Günlük haber akışı konusunda genel yayın yönetmenini sık sık bilgilendirmek |
Habere gidecek muhabiri, fotoğrafçıyı ya da kameramanı seçmek. İstihbarat şefinin görevleri arasında yer alır. Şıklarda yer alan diğer görevler ise Yazı işleri müdürünün görevleridir.
5.Soru
Radyo röportajlarında aşağıdakilerden hangisi öne çıkan bir faktördür?
konuklar |
şakalar |
detaylar |
efektler |
sözlü anlatım |
Radyo röportajlarında sözlü anlatım öne çıkar, görselleştirilemeyen çevre, olaylar, betimlemelerle ve doğal seslerle dinleyicilere aktarılacaktır.
6.Soru
“Bir köpeğin adamı ısırması haber değildir, ancak bir adam bir köpeği ısırırsa o haberdir” değerlendirmesi aşağıdaki haber değerlerinden hangisi için söylenmiştir?
İLGİNÇLİK |
ÜNLÜLÜK |
UYGUNLUK |
OLUMSUZLUK |
DEVAMLILIK |
İLGİNÇLİK
Haberin ilgi çekici, ilginç olmasıdır. Amerikalı Gazeteci Charles Anderson Dana, “Bir köpeğin adamı ısırması haber değildir, ancak bir adam bir köpeği ısırırsa o haberdir” diyerek haberin ilginçliğiyle ilgili en bilinen değerlendirmeyi yapmıştır. Bilinmeyen, o zamana kadar gerçekleşmemiş, sıra dışı, gündelik hayatımızın rutinlerini ihlal eden haberler ilginç olabilmektedir.
7.Soru
"Yayınlanan bir bilginin ertesi gün ya da daha geç bir tarihte yeni bir haber gibi verilmesi habercilik açısından zaman ve yer kaybıdır. Konunun yeni olması ve zamanlama olarak duruma uygun olması önemlidir."
Yukarıdaki açıklamalar hangi haber değeri başlığı altına yazılmıştır?
BÜYÜKLÜK |
ÖNEMLİLİK |
YAKINLIK |
GÜNCELLİK |
İLGİNÇLİK |
GÜNCELLİK
Konunun yeni olması ve zamanlama olarak duruma uygun olmasıdır. Aslında zamanlama haber değeri haberin dönemsellik açısından ele alınması bakımından da etkilidir. Olayların ve bazı konuların haber olarak değerlendirilmesinde zamanlama önemli bir göstergedir. Haberin güncel olması içinde yenilik, anilik ve yayınlandığı zaman için geçerli olmasını gerektirebilir. Yenilik olarak haberin yeni bir bilgi
taşıması, anilik ile ilgili olarak olayın ya da konunun kısa bir süre önce gerçekleşmesi ani gelişen bir durum olmasını içermektedir. Yayınlandığı zaman içinde geçerli olması o konunun yayınlanacağı kitle iletişim aracına uygunluğu şeklinde ifade edilebilir
8.Soru
"Gazeteciler ve medya sahiplerinin çıkarlarına hizmet etmek üzere, medya sahipleri tarafından tutulmuş, haberleri seçen ya da eleyen ideologlardır" görüşü haber değerleriyle ilgili hangi yaklaşım içinde yer alır?
Seçici Kanal Tutma Modeli |
Piyasa Modeli |
Manipülasyon Modeli |
Ekleme Hipotezi |
Tamamlayıcı Hipotez |
Manipülasyon modeli, medya sahipliği ve medyanın kontrolü üzerine kapsayıcı bir modeldir. Medya ve gazeteciler medya sahiplerinin çıkarları üzerinden doğrudan rol alan aktörler olarak görülmektedir.
9.Soru
Galtung ve Ruge çalışmalarında uluslararası nitelikte hangi haber hikâyelerinin televizyon haber bültenlerinde ya da gazetelerin birinci sayfalarında yer alarak dünya çapında bir gündem yarattığını belirlemeye çalışmışlardır. Belirledikleri haber olmaya değer etkenler bir değerler listesi olarak kabul görmüştür. Aşağıdakilerden hangisi bu değerler listesi içerisinde yer alan etkenlerden biri değildir?
Olayın güncel olması |
Haberin herkesi ilgilendirecek şekilde büyük olması |
Olayın anlaşılabilir olabilmesi için gerekli bilgilerin tam olması |
Seçkin uluslara yapılan göndermeler |
Geçmiş dönemde meydana gelen ve herkes tarafından bilinen bir olayın tekrar aynı metin ile gündeme getirilmesi |
Haber değerleri konusunda birçok araştırmacı farklı nitelemeler kullanmıştır. Johan Galtung ve Marie Holmboe Ruge haber değeri konusunda sınıflandırma yaparak bir değerler listesi hazırlayan en önemli araştırmacılardır. Araştırmacılar çalışmalarında uluslararası nitelikte hangi haber hikâyelerinin televizyon haber bültenlerinde ya da gazetelerin birinci sayfalarında yer alarak dünya çapında bir gündem yarattığını
belirlemeye çalışmışlardır. Galtung ve Ruge, gündem oluşturan uluslararası konuların hangi ortak nedenlerle haber olduğunu belirlemişlerdir. Haber olmaya değer bu etkenler bir değerler listesi olarak kabul görmüştür. Belirli dönemlerde revize edilmekle beraber çalışma 1965’den bu yana en çok yararlanılan bilimsel kaynaklar arasındadır. (Galtung ve Ruge, 1965) Araştırmacıların belirlediği değerler; İlgililik, zamansal uygunluk, basitlik, tahmin edilebilirlik, beklenmezlik, devamlılık, kompozisyon, seçkin insanlar, seçkin uluslar ve olumsuzluk şeklindedir. Galtung ve Ruge, gazetecilerin haber seçimine ilişkin olarak sonraki çalışmalarında kendi temel değerler sistemini etkileyen daha ileri bir değerler dizgesi uygulamışlardır. Galtung ve Ruge’un, yenilenmiş değerlendirme dizgesi şu şekilde açıklanmaktadır:
• Olayın güncel olması;
• Haberin herkesi ilgilendirecek şekilde büyük olması;
• Olayın anlaşılabilir olabilmesi için gerekli bilgilerin tam olması;
• Kültürel ve coğrafi yakınlığın haberin izleyicisi açısından dikkat çekici olması;
• Konunun o gün ya da an için tahmin edilebilir olması ve talep görmesi, izleyici beklentilerinin
ve olacağı önceden kestirilebilinen olayların dikkate alınması ve duruma uygun olması;
• Olayın beklenmedik olması, ani gelişen, önceden kestirilemeyen haberlerin gündemde çok
çabuk yer alması;
• Olayın devamlılığının olması, arkası gelmesi;
• Haberlerin belli bir kompozisyonda verilmesi, haberler arasında dengenin sağlanması;
• Seçkin uluslara yapılan göndermeler;
• Seçkin kişilere yapılan göndermeler;
• Herhangi bir konuyu kişilere indirgenerek yayınlanması kişiselleştirme;
• Sonuçları kötü olan durumlar olumsuzluk olarak belirlenmiştir
10.Soru
Haber tanımı yapmak yerine, bir gazetede hangi konuların haber olacağını tanımlamanın doğru olduğunu hangi gazeteci söylemiştir?
Peter Arnett |
Terry Anderson |
Robert Menard |
Johann Fritz |
Joseph Pulitzer |
Pulitzer;"Bir gazete abartmadan ama değerini de düşürmeden, okurun haberin doğruluğuna olan inancını, gazetenin güvenilirliğini zayıflatmadan, diğerlerinden farklı, dramatik, romantik, heyecan verici, biricik, çekici, komik, konuşulmaya değer olanı ve merak uyandıranı araştırmalı" demektedir.
11.Soru
Hangisi söyleşi tiplerinden biri değildir?
Top Tipi |
Kronoloji Tipi |
Ters Piramit Tipi |
Tünel Tipi |
Huni Tipi |
İlginç ve farklı bir soru ile başlayan söyleşi sonunda da benzer bir soru ile biter. Bu tip söyleşilerde söyleşinin ilk konusuna geri dönülür ve dairesel bir bağ kurulduğu daire tipi söyleşi olmakla birlikte top tipi olarak isimlendirilmiş bir söyleşi tipi yoktur.
12.Soru
Haber değerleriyle ilgili bir yaklaşım olan "Piyasa Modeli"ne göre aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
Haber değerleriyle ilgili bir yaklaşım olan "Piyasa Modeli"ne göre aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
Medya sahipliği ve medyanın kontrolü üzerine kapsayıcı bir model olması |
Haber olacak konunun kamu çıkarı doğrultusunda bir bilgi hazinesi olması gerekliliği |
Haberlerin medya sahiplerinin çıkarlarına hizmet etmesi gerekliliği |
Gündemin yazı işlerinin kontrolünü elinde tutan editörler tarafından belirlenmesi |
Gazetecilerin medya sahipleri tarafından tutulmuş haberleri seçip elemesi |
Haber değerleriyle ilgili başka bir yaklaşımda Piyasa Modeli (Market) ve Manipülasyon Modeli (Manipulative) olmak üzere iki model öne sürülmektedir. Tiffen ile Cohen ve Young’ın savunduğu Piyasa Modelinde haber seçim ölçütü olarak haber olacak konunun kamu çıkarı doğrultusunda bir bilgi hazinesi olması, hem okurun ilgisini ve çıkarlarını hem de insanların dikkatini doğal olarak toplaması gerektiği savunulmaktadır.
Manipülasyon Modeli, medya sahipliği ve medyanın kontrolü üzerine kapsayıcı bir modeldir. Medya ve gazeteciler medya sahiplerinin çıkarları üzerinde doğrudan rol alan aktörler olarak görülmektedir. Gazeteciler, medya sahiplerinin çıkarlarına hizmet etmek üzere medya sahipleri tarafından tutulmuş haberleri seçen ya da eleyen ideologlardır. Tiffen ile Cohen ve Young, Manipülasyon Modeli’ni kabul etmemekte, ideolojik teorilerin oldukça geniş kapsamlı algılandığını, gazeteci ve editörlerin güdülenmesinde ideolojinin yanlış yorumlandığını, gündelik gazeteci pratiklerinin mutlaka hesaba katılması gerektiğini belirtmektedir. Gündemdeki bütün hika^yelerin gazetede yer almak için yarış halinde olması, olayların takibinin devam ediyor olması ile son teslim tarihi baskısı altında hazırlandığını, sürekli devam eden bir üretim talebinin habercilerin bütün görüşlerini sardığını çoğu editörün ilgisinin en önemli amaçmış gibi günden güne gazetecilik uygulamaları üzerine yoğunlaştığını belirtmektedir.
13.Soru
Olayların ve konuların belirli sistematik sınıflama ve seçime göre yapılan karmaşık bir üretim sürecinin sonucu olarak açıklanan kavram aşağıdakilerden hangisidir?
Manipulasyon modeli |
Haber |
Haber değeri |
Haber üretim süreci |
Medya |
Haber, olayların ve konuların belirli sistematik sınıflama ve seçime göre yapılan karmaşık bir üretim sürecinin sonucudur.
14.Soru
Genel yayın yönetmeninin görevlerinden hangisi bir haberin manşette mi yoksa sürmanşette mi yer alacağını belirlemedeki görevidir?
Gazete sahibi ve çalışanlar arasında iletişimi sağlaması |
Gazetenin yayın kimliğini ortaya koyması |
Fotoğrafların kadrajlanacak bölümlerine karar vermesi |
Haberde hangi bilgilerin ön plana çıkarılacağına karar vermesi |
Haberlerin sunuş biçimini saptaması |
Genel yayın yönetmeninin bir organizasyondaki görevleri arasında;
Haberlerin sunuş biçimini saptamak yer alır. Bu sayede manşette ve sürmanşette yer alacak haberlerin başlıklarını belirler.
15.Soru
Edebi bir tür olarak da tanımlanabilen yazı türü aşağıdakilerden hangisidir?
Röportaj |
Görüşme |
Mülakat |
Söyleşi |
Sohbet |
Yazar, röportaj yapılan kişinin kimliğini, geçmişini, kişinin mimiklerini, o anki durumunu, içinde bulunulan ortamı, havanın kokusunu kısaca tüm atmosferi okuyucu için görselleştirir. BU nedenle röportaj edebi bir tür olarak da tanımlanmaktadır.
16.Soru
Aşağıdakilerden hangisi "haber değeri" kavramının tanımıdır?
Haber üretim sürecinde gazetecilerin ve editörlerin başvurduğu en temel ve anlaşılabilir ölçütler |
Olayın güncelliği |
Haberin herkesi ilgilendirecek olması |
Devam eden olay... |
Beklenmedik olay |
Haber değeri kavramı, haber üretim sürecinde gazetecilerin ve editörlerin başvurduğu en temel ve anlaşılabilir ölçütlerdir. Gazeteciler bunları neyin haber olduğuna, neyin haber olmadığına ilişkin değerlendirme yaparken kullanırlar. Diğer seçeneklerse Galtung ve Ruge'nin yenilenmiş değerlendirme dizgesinde yer alan tek tek haber değerleridir.
17.Soru
Temel ihtiyaç maddelerine yapılan zamlardan sonra hazırlanmış haberlerde aşağıdakilerden hangisi tercih edilir?
yüzyüze söyleşi |
internet söyleşisi |
panel söyleşisi |
sokak söyleşisi |
basın toplantısı söyleşisi |
sokak söyleşisi : Bu tür söyleşiler için en iyi örnekler temel ihtiyaç maddelerine yapılan zamlardan sonra hazırlanmış haberlerde görülmektedir.
18.Soru
“Roman Festivali renkli görüntülere sahne oldu" haber başlığı aşağıdaki hangi haber değeri ölçütüne örnek olarak verilebilir?
Yakınlık |
Devamlılık |
Eğlence |
Kültürel uygunluk |
İlginçlik |
Kültürel Uygunluk: Toplumun yapısına ya da alıcı kitlenin kültürüne, geleneklerine ve göreneklerine ilgi alanlarına daha uygun, daha yakın olaylar daha çok ilgi çeker. Özellikle yaşam şekli, yönetim şekli, toplumda yaygın
olan din, ulusal kültür, yaşanılan yerdeki iklim ve coğrafi koşulların belirleyici olduğu olaylar haber değeri olarak medyada yer alabilmektedir. Doğru cevap D'dir.
19.Soru
Türkiye futbol federasyonunun yabancı futbolcu sayısına sınırlama getirmesi sonucu, teknik direktörlerin, kulüp başkanlarının görüşlerini alarak haber yapan gazeteci hangi haber aktörünü kullanmış olur?
Etkileyen |
Etkilenen |
İzleyen |
Değerlendiren |
Karar veren |
Olayın, durumun, olgunun ne anlama geldiğini, güncel ve tarihsel süreçteki yerini, sıradan vatandaşlar için ne anlama geldiğini açıklamak için konuyla ilgili değerlendirme yapabilecek ilgili kişilere haber kaynağı olarak başvurulur.
20.Soru
“Bir köpeğin adamı ısırması haber değildir, ancak bir adam bir köpeği ısırırsa o haberdir” ifadesi aşağıdaki hangi haber değeri ölçütüne örnek olarak verilebilir?
Nadirlik |
İlginçlik |
Olumsuzluk |
Önemlilik |
Güncellik |
İlginçlik: Haberin ilgi çekici, ilginç olmasıdır. Amerikalı Gazeteci Charles Anderson Dana, “Bir köpeğin adamı ısırması haber değildir, ancak bir adam bir köpeği ısırırsa o haberdir” diyerek haberin ilginçliğiyle ilgili en bilinen değerlendirmeyi yapmıştır. Bilinmeyen, o zamana kadar gerçekleşmemiş, sıra dışı, gündelik hayatımızın rutinlerini ihlal eden haberler ilginç olabilmektedir. Doğru cevap B'dir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ