Haber Yazma Teknikleri Ara 15. Deneme Sınavı
Toplam 17 Soru1.Soru
Aşağıdakilerden hangisi haber kaynaklarında ünvanların yazılış biçimlerinden biridir?
Haberde adı geçen kişiler için Ayşe teyze denebilir. |
Haberde adı geçen Ayşe teyzenin soyadının yazılmasına gerek yoktur. |
Haberde adı geçen kişiler için bay ve bayan sözcükleri kullanılabilir. |
Haberde adı geçen kişilerin ünvanlarını vermeye gerek yoktur. |
Haberde adı geçen kişilerin unvan, ad ve soyadlarını eksiksiz vermek gerekir. |
Haberde adı geçen kişilerin unvan, ad ve soyadlarına haberin giriş bölümünde bir kere, eksiksiz olarak yer vermek gerekir. Ancak bu ifadeden önce bay ve bayan gibi sözcüklere yer verilmemelidir. Haberde adı geçen kişilere Ayşe teyze demek yerine o kişilerin adlarının mutlaka soyadları ile birlikte yazılması gerekir.
2.Soru
Aşağıdaki cümlelerden hangisinin haber diline uygun olmadığı söylenebilir?
Paris’te deprem meydana geldi. |
Soğuk hava uyarısı yapılıyor. |
Etkinlik Roma’da gerçekleşecek. |
Festival her yıl yapılmaktadır. |
Geçtiğimiz yıl ortaya çıkmıştı. |
Günümüzde haber yazımında; olup biten eylemler için, eylemin sözün söylediği andan önce yapıldığını, söyleyeni kesin inancıyla tam olarak anlattığı, “di’li geçmiş zaman” kipi tercih edilmektedir. Devam eden olaylar için ise şimdiki zaman ya da geniş zaman kipleri kullanılmaktadır. Zaman içinde gelişecek olaylar için ise gelecek zaman kipi kullanılmaktadır. Genellikle haber ya da olayın geçmişi hakkında verilen bilgilerde ise “-miş’li geçmiş zaman kipi” tercih edilmektedir. Bu doğrultuda ‘Festival her yıl yapılmaktadır’ cümlesinin haber diline uygun hali ‘festival her yıl yapılıyor’ olabilir.
3.Soru
Birbiriyle ilişkili olayları bir araya getiren habere ait başlığa ne ad verilir?
Destek başlık |
Şemsiye başlık |
Kum saati başlık |
Piramit başlık |
Dörtgen başlık |
Birbiriyle ilişkili olayları bir araya getiren habere ait başlığa şemsiye başlık denir.
4.Soru
Bazen muhabirlerin haberin daha değerli yönünü görememesi nedeniyle haberin yeniden yazılmasına ne ad verilir ?
Kötü yazılmış haber |
Yanlış haber girişi |
Güncelleme gerektiren haber |
Eksik olgular |
Uzun haber |
En yaygın yeniden yazım, haber girişlerinde yapılır. Bazen muhabirlerin haberi farklı bir açıdan görmesi ya da gerçek ya da daha değerli yönünü görememesi nedeniyle girişlerin yeniden yazılması ve habere yeni bir bakış açısının kazandırılması gerekebilir. Haberdeki daha ilginç ya da daha önemli bir boyut haberin girişi yeniden yazılarak daha ön plana çıkarılabilir.
5.Soru
"Her haberin ana ya da temel bir başlığı bulunur. Ana başlık, haber
metninin üzerinde bulunan ve genellikle haberi özetleyen ya da tanımlayan türde
bir ifadedir. Tam bir cümle yapısında olmayıp genellikle 3-5 sözcükten oluşan bir
tümce yapısındadır. Genellikle kalın görünüşlü harflerden oluşturulur ve üst veya
alt başlıklardan daha büyük puntoludur." hangisinin tanımıdır?
ana başlık |
alt başlık |
manşet |
sürmanşet |
banner |
Ana Başlık: Her haberin ana ya da temel bir başlığı bulunur. Ana başlık, haber
metninin üzerinde bulunan ve genellikle haberi özetleyen ya da tanımlayan türde
bir ifadedir. Tam bir cümle yapısında olmayıp genellikle 3-5 sözcükten oluşan bir
tümce yapısındadır. Genellikle kalın görünüşlü harflerden oluşturulur ve üst veya
alt başlıklardan daha büyük puntoludur.
6.Soru
- Ayrıntılar
- Geçmiş hakkında bilgi
- Özetleyici giriş
- Sonuç
Yukarıda verilen ters piramit tekniğinin yapısının parçaları hangi seçenekte doğru sırada verilmiştir?
I-IV-II-III |
I-II-III-IV |
III-I-II-IV |
IV-II-I-III |
III-IV-II-I |
Ters piramit tekniği ile yazılmış haberlerin büyük çoğunluğunda özetleyici giriş tekniği kullanılır. Ardından da olayın ayrıntılarına değinilir. Konuyla ilgili yapılan açıklamalar, ileri sürülen deliller, ortaya çıkan durumlar, olayın geçmişine ilişkin bilgiler sıralanır. Bunlar da yine muhabirin karar vereceği önemlilik sırlaması içerisinde sunulur. Sonuçta ise bir haber sonlandırma ifadesi yer alır.
7.Soru
Haber anlatımları kişiden kişiye değişen, doğruluğu tartışılan düşüncelere ya da öznel yargılara dayanmaz. Haber dilinde, nesnel (tarafsız) anlatım tercih edilir. Bu nedenle; haber dilinde iki ayrı anlatım biçimi görülür. Bunlar aşağıdaki şıkların hangisinde doğru olarak verilmiştir?
Doğrudan aktarım- dolaysız anlatım |
Dolaysız anlatım – yorumlu aktarım |
Yorumlu anlatım- doğrudan aktarma |
Yazılı aktarım – kinayeli ifadeler |
Doğrudan aktarma – dolaylı anlatım |
Haber dilinde iki ayrı anlatım biçimi görülür: Doğrudan (dolaysız) aktarma ve dolaylı anlatım.
8.Soru
Aşağıdakilerden hangisi piramit tekniğinin özelliklerinden biridir?
Olay ayrıntıdan başlayarak anlatılır |
Uzun haberlerin yazımında kullanılır |
Günlük gazete haberciliğinde tercih edilen haber tekniğidir |
Bir kişiye, bir an'a ya da bir olaya odaklanan giriş cümlesiyle başlar |
En önemli haber unsurunu içeren ayrıntı haberin gelişme bölümünde verilir. |
Piramit tekniği, bir ayrıntıdan başlayarak olayı anlatmayı ifade eder. Piramit tekniğiyle yazılacak olaylar genellikle kısa haberlerdir. Çünkü bu tür olaylarda başından sonuna “kronolojik anlatım” tercih edilebilir. Yani meydana gelen olaylar, oluş sırasına göre verilebilir. Eğer uzun bir haber piramit tekniğiyle yazılırsa, muhtemeldir ki okuyucu haberin sonunu beklemezse, ne olup bittiğini tam olarak anlayamaz. En önemli ya da en değerli haber unsurunu içeren ayrıntı en başta verilir. Wall Street Journal tekniğinde bir kişiye, bir an'a ya da bir olaya odaklanan giriş cümlesiyle başlar. Doğru cevap A'dır.
9.Soru
Aşağıdaki ifadelerden hangisi 5N1K olarak bilinen haber yazma formülünün soruları içinde bulunmaz?
Ne |
Ne için |
Nerede |
Ne zaman |
Nasıl |
5N1K, bir haber metninde yanıtı aranan "ne", "nerede", "ne zaman", "neden", "nasıl" ve "kim" sorularına karşılık gelir ve en temel haber yazma formülü olarak bilinir.
10.Soru
Anadolu Üniversitesi öğretim üyesi Doç. Dr. Mustafa Karaca, “Basın özgürlüğü, aynı zamanda en temel insan hakları olarak kabul edilen düşünce ve ifade özgürlüğünün de teminatı anlamına gelmektedir” dedi.
İfadesi hangi haber anlatım anlatım tekniği ile yazılmıştır?
Bilgi aktarma |
Dolaylı aktarma |
Doğrudan aktarma |
Biçimsel aktarma |
Yorumsal aktarma |
Doğrudan (dolaysız) aktarma: söylenenlerin biçimsel bir değişikliğe uğramadan, haber kaynağının söylediği biçimde değiştirilmeksizin, olduğu gibi, “tırnak içinde” aktarıldığı anlatım türüdür. Konuşmanın en değerli, can alıcı ve dolaylı anlatımla aktarılması pek de mümkün olmayan kısımları doğrudan anlatım yüklemleriyle aktarılır. Örneğin “dedi, şunları dedi, şu açıklamada bulundu, şöyle konuştu, şu bilgiyi verdi, şunları kaydetti” gibi yüklemlerin başında ya da sonunda tırnak içinde konuşan kişinin sözlerine yer verilir.
11.Soru
Dörtgen tekniğiyle ilgili aşağıda yazılan yargılardan hangisi yanlıştır?
Piramit tekniğinin uygun bulunmadığı durumlarda uygulanır. |
Eşdeğer bilgilerin haber yapılması durumunda kullanılır. |
Detaylar önem sırasına göre sıralanır. |
Haberi anlamlı bir çerçeveye oturtmak için kullanılır. |
Paragraflardan biri çıkarıldığında sorun olmaz. |
Piramit tekniğinin uygun bulunmadığı durumlarda uygulanır.
Eşdeğer bilgilerin haber yapılması durumunda kullanılır.
Detaylar önem sırasına göre sıralanır.
Haberi anlamlı bir çerçeveye oturtmak için kullanılır.
Paragraflar bağlayıcı cümlelerle birbirine bağlıdır. Bu nedenle metinden bir paragrafın çıkarılması üslup ve anlamda da sorunlar yaratabilir.
12.Soru
Gazetelerin ilk sayfasında logonun hemen altında iri puntolu harflerle yazılan
başlıklara verilen isim aşağıdakilerden hangisidir ?
Manşet |
Sürmanşet |
Ara Başlık |
Ana Başlık |
Haber Spotu |
Gazetelerin ilk sayfasında logonun hemen altında iri puntolu harflerle yazılan
başlıklara manşet denir.
Doğru yanıt A seçeneğidir.
13.Soru
Aşağıdakilerden hangisi haber yazımında sözcük seçiminde dikkat edilmesi gereken unsurlardan biridir?
Anlamı toplumun geneli tarafından bilinmeyen sözcükler kullanmakta yarar vardır. |
Yazımı konusunda tereddüt edilen sözcükler zaman zaman kullanılabilir. |
Haber metninde kullanılan yabancı sözcükleri açıklamaya gerek yoktur. |
Haberde bunlar ve şunlar gibi ifadeler kullanılmalıdır. |
Belirsizlik ifade eden sözcükler yerine daha somut anlatımlar tercih edilmelidir. |
Haber metninde kullanılacak yabancı kelimeler varsa bunlar açıklanmalı haberi okuyan ya da dinleyenler sözlüğe bakmak zorunda kalmamalıdır. Anlamı bilinmeyen sözcükler kesinlikle kullanılmamalıdır. Yazımı konusunda tereddüt edilen ya da şüpheye düşülen sözcükler kesinlikle kullanılmamalıdır.
14.Soru
' Rüya değil gerçek. Denizi olmayan Eskişehir’de halk, Porsuk Nehri kıyısında inşa edilen kumsaldan “denize” giriyor. 350 metre uzunluğundaki yapay
plaja, çevre illerden ve Ankara’dan akın var (Tuğrul Tunalıgil, “Paris değil
Porsuk”, Vatan Pazar, 2 Ağustos 2009 )
Yukarıdaki haber girişi hangi haber giriş tekniğine daha yakındır?
Özetleyici giriş |
Tanımlayıcı giriş |
Alıntı giriş |
Genelleyici giriş |
Zıtlık ifade eden giriş |
Zıtlık ifade eden bir haber girişi yapılmıştır.
Doğru yanıt E seçeneğidir.
15.Soru
"Haber yazma kuralları içinde en ....... ve en çok kullanılanı ters piramittir."
Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yeri hangi seçenek doğru olarak tamamlar?
yeni |
genel |
sık |
eski |
farklı |
Haber yazma kuralları içinde en eskisi ve en çok kullanılanı ters piramittir.Cevap D'dir.
16.Soru
Aşağıdakilerden hangisi başlıkların özelliklerinden biri değildir?
Haberi okutması |
Okuyucunun dikkatini çekmesi |
Haber unsurlarını içermesi |
Uzun ve anlaşılır olması |
Abartılı olmaması |
Başlıkların genel olarak haberi okutmak için okuyucuyu isteklendirmesi, ilgi ve dikkatini çekmesi, haber unsurlarını içermesi, kısa ve anlaşılır olması, haber metniyle çelişmemesi, haberin özünden uzaklaşmaması, abartılı olmaması, yanlış anlaşılmaya yol açmaması, boş söz içermemesi ve habere yorum getirmemesi beklenir. Doğru cevap D seçeneğidir.
17.Soru
Yazılı kitle iletişim araçlarında kullanılan ve haberi niteleyen türdeki fotoğraf, illüstrasyon, karikatür gibi unsurlara ne ad verilir ?
Betimleyici unsur |
Tamamlayıcı unsur |
Görsel unsur |
Yardımcı unsur |
Desteleyici unsur |
Yazılı kitle iletişim araçlarında kullanılan ve haberi niteleyen türdeki fotoğraf, illüstrasyon, karikatür, tablo, şekil ya da grafik gibi unsurlara “görsel unsurlar” adı verilir.