Haber Yazma Teknikleri Final 7. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıdaki ifadelerden hangisi haberde özel yaşama müdahale edilmemesi için yapılması gerekenlerden biridir?
Israrcı takiplerden sonra elde edilen fotoğraflar muhakkak yayınlanmalıdır. |
Serbest çalışan fotoğrafçılardan gelen fotoğrafların hangi yollardan elde edildiğinin bir önemi yoktur. |
Ünlü kişilerin çocuklarının fotoğrafları sırf ebeveynleri ünlü oldukları için yayınlanmalıdır. |
Kişilerin özel hayatlarına karışılmasında bir sakınca yoktur. |
Dedikodu kaynaklı hikâyelere basın itibar etmemeli ve para ödeyerek haber yapmamalıdır |
E seçeneği dışındaki seçenekler haberde özel yaşama müdahale edilmemesi için yapmaktan kaçınılması gereken ifadelerdir. Rüştünü ispat etmemiş kişilerin hikâyelerine basın tarafından para ödenmemelidir.
2.Soru
"______ tekniğinde her olay ayrı bir bölüm gibi ele alınır ve tek başına bir habermiş gibi girişi, gövdesi ve sonucu olan bir metin hâlinde yazılır. Haberin parçalarını birleştiren haberin başlığıdır. Bu tür başlıklara “şemsiye başlık” denir." Cümledeki boşluğa hangisi gelmelidir?
Piramit |
Kronolojik dizi |
Listeleme |
Wall Street Journal |
Bölümleme |
Bölümleme tekniğinde her olay ayrı bir bölüm gibi ele alınır ve tek başına bir habermiş gibi girişi, gövdesi ve sonucu olan bir metin hâlinde yazılır. Haberin parçalarını birleştiren haberin başlığıdır. Bu tür başlıklara “şemsiye başlık” denir. Cevap E şıkkıdır.
3.Soru
"Öyküleyici anlatım da denir. En kolay röportaj yazısı hazırlama yollarından biridir. Çünkü olayın başlangıcından itibaren alınan notlar ya da yaşanan gelişmeler sırasıyla yazıya geçirilir."
Tanımı aşağıdakilerden hangisine aittir?
betimleyici anlatım |
belirsiz anlatım |
kronolojik anlatım |
özetleyerek anlatım |
inceleyerek anlatım |
Kronolojik anlatım: Öyküleyici anlatım da denir. En kolay röportaj yazısı hazırlama yollarından biridir. Çünkü olayın başlangıcından itibaren alınan notlar ya da yaşanan gelişmeler sırasıyla yazıya geçirilir.
4.Soru
Röportaj ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
Röportaj yazmak için görüşme yapma, soru sorup yanıt alma zorunluluğu yoktur. |
Röportaj yazısında renkli bir anlatım ve süslü bir üslup kullanılabilir ve ayrıntılara girilebilir. |
Röportajda en önemli özellik; betimleme, tanıtma ve tasvir bakımlarından inanç uyandırmaktır. |
Fotoğraf için “röportajın kardeşi” denir. |
Röportajın duygusallıkta ve anlatımda son derece ölçülü olması gibi bir zorunluluk yoktur. |
Gazetecilikte “mülakat” bir yazı türü olarak ele alındığında, “bir kaynağa sorular yönelterek alınan yanıtların aktarılması” anlamına gelir. Oysa röportaj yazmak için görüşme yapma, soru sorup yanıt alma zorunluluğu yoktur. Hiç görüşme yapmadan ya da gerektiğinde birden çok kişiyle görüşerek de röportaj yazılabilir. Mülakat yazıları genellikle kısa yoldan açık bir anlatımla konuşulanları ortaya koyarken, röportaj yazısında renkli bir anlatım ve süslü bir üslup kullanılabilir ve ayrıntılara girilebilir (Bülbül, 2000). Röportajda en önemli özellik; betimleme, tanıtma ve tasvir bakımlarından inanç uyandırmaktır. Bunun için röportaj yazarının, yazdıklarının doğruluğunu ispatlayan fotoğraflarla konuyu, olayları tespit etmesi de beklenir. Hatta bu nedenle fotoğraf için “röportajın kardeşi” denir. Bu hâliyle röportajın yapısında haberden farklı olarak öznelliğin; yani duygu ve düşüncelere dayalı subjektifliğin ön plana çıktığı söylenebilir. Yine de röportajın duygusallıkta ve anlatımda son derece ölçülü olması bir zorunluluk olarak tanımlanır.
Çoğu zaman edebiyatın bir dalı olarak gösterilen röportaj yazısında, olayın çatısını çatmak, kişilerin olay içindeki rollerini, sorumluluk ve yetkilerini tanımlamak, nedensel bağlantıları ortaya çıkarmak için genellikle araştırma, inceleme ya da soruşturmaya gerek duyulur. Ancak, bunlar yapılmadan da röportaj yazılabilir. Örneğin bir gecekondu yıkımına tanıklık edilerek ve röportajın yapısal ögeleri kullanılarak çok iyi bir röportaj yazısı yazılabilir.
5.Soru
"Çarpıcı ve iyi düzenlenmiş bir başlık oluşturduktan sonra açıklayıcı ve bülten ile ilgili temel bir fikir ortaya koyan bir giriş yazılmalıdır. Giriş paragrafı, tüm haberi 15-20 sözcükle özetlemelidir ve “kim, nerede, nasıl, neden” sorularına yanıt vermelidir."
Tanımı aşağıdakilerden hangisine aittir?
başlık |
sonuç |
gövde |
görseller |
giriş |
Giriş: Çarpıcı ve iyi düzenlenmiş bir başlık oluşturduktan sonra açıklayıcı ve bülten ile ilgili temel bir fikir ortaya koyan bir giriş yazılmalıdır. Giriş paragrafı, tüm haberi 15-20 sözcükle özetlemelidir ve “kim, nerede, nasıl, neden” sorularına yanıt vermelidir.
6.Soru
Listeleme tekniği ile haber yazan kişi ile ilgili hangisi yanlıştır?
Haberin fazla uzamasına izin vermemelidir. |
Olayı iyice çözümlemeli, önemli gördüğü detayları listelemelidir. |
Oluşturduğu listenin her bir maddesine ait detayları kısaca özetlemelidir. |
Listeyi protokol sırasına göre oluşturmalıdır. |
Haberin sonuç paragrafı gerektirip gerektirmediğine karar vermelidir. |
Listeleme tekniği ile haber yazan kişi, listeyi, zaman, protokol ya da önem sırasına göre oluşturabilir. Cevap D şıkkıdır.
7.Soru
Bir paragraf içerisinde herhangi bir cümle başında yeni paragraf başı yapılması gerekiyorsa, bunu belirtmek için paragraf başı “....” işareti konur.
Yukarıdaki cümlede tırnak içerisinde boş bırakılan yere gelebilecek doğru (uygun) tahsis işareti aşağıdakilerden hangisidir?
/ |
^ |
∩ |
)( |
∫ |
Bir paragraf içerisinde herhangi bir cümle başında yeni paragraf başı yapılması gerekiyorsa, bunu belirtmek için paragraf başı “∫” işareti konur. Doğru cevap E'dir.
8.Soru
Aşağıdakilerden hangisi uluslararası haber ajansları arasında yer almaz?
Associated Press |
Reuters |
Anka |
Al-Jazeera |
Agence France Press |
Anka Haber Ajansı Türkiye'nin ulusal haber ajanslarından biridir.
9.Soru
Haber yazıldıktan sonra, haberde yanıtsız bırakılmış sorular olduğu akla geliyorsa, bu soruların yanıtları denetim ve doğrulama sürecinin hangi aşamasında tamamlanmalıdır?
Eksik bilgi denetimi |
İlk okuma |
Okunurluk ve anlaşılabilirlik denetimi |
Son okuma |
Yazım yanlışlarının denetimi |
Her ne kadar bitmiş sayılsa bile haber yazıldıktan sonra muhabirin kendi kendine “acaba bu haberle ilgili daha başka hangi unsurlara yanıt verilmesi gerekliydi?” ya da “bu haberde hangi sorulara yanıt vermedim?” biçimindeki sorularla haberin bir kez daha kontrol edilmesi yararlıdır. Haberde yanıtsız bırakılmış sorular olduğu akla geliyorsa, bu soruların yanıtları eksik bilgileri denetleme aşamasında tamamlanmalıdır. Doğru cevap A’dır.
10.Soru
Bir yangın haberi yazarken muhabirin sorması gereken sorulardan hangisi ters piramit tekniğine göre daha önemsiz olarak nitelendirilebilir?
İtfaiye aracının gelmesi ne kadar sürdü? |
Yangının söndürülmesi ne kadar zaman aldı? |
Yangının çıkma nedeni nedir? |
Yangında yaralı ya da ölü var mı? |
Bu yıl aynı şehirde kaç yangın çıktı? |
Ters piramit tekniğinde aslında uygulanması gereken şey, en önemli, en can alıcı ya da haber değeri anlamında en yüksek değere sahip bilginin en başta verilmesidir. Seçeneklerde verilen sorulardan en önemsiz ayrıntının bu yıl gerçekleşen yangın sayısı olduğu söylenebilir çünkü ters piramit tekniğine göre bu haber ile ilgili bilgiler en önemli bilgiler olarak değerlendirilebilir.
11.Soru
Aşağıdaki haber cümlelerinin hangisinde yazım yanlışı bulunmaktadır?
Okullar 15 Haziran’da tatile girecek. |
Geçtiğimiz Nisan ayının zam şampiyonu biber oldu. |
Sınav sonuçlarının önümüzdeki Cuma günü açıklanması bekleniyor. |
Final maçı 20 Haziran pazar günü oynanacak. |
20 Ekim 1990’da vefat eden ünlü oyuncu mezarı başında anıldı. |
Belirli bir gün ve ayı bildiren gün ve ay adları büyük harfle başlar. D seçeneğindeki cümlenin "Final maçı 20 Haziran Pazar günü oynanacak." şeklinde yazılması gerekmektedir.
12.Soru
Bireyin kişilik kazanarak belli bir toplumsal çevreye hazırlanması, toplumla bütünleşmesi süreci olarak tanımlanan kavram aşağıdakilerden hangisidir?
İletişim |
Kültür |
Değer ve norm |
Sosyalleşme |
Ahlak |
Sosyalleşme (toplumsallaşma), bireyin kişilik kazanarak belli bir toplumsal çevreye hazırlanması, toplumla bütünleşmesi sürecidir. Doğru cevap D’dir.
13.Soru
Aşağıdakilerden hangisi televizyon haber bülteni özelliklerinden değildir?
Haber bülteni, program jeneriği ile başlar |
Bültende son haber en önemli haberdir |
Asıl olan hızlılık ve tazeliktir |
Ses ve görüntü bir aradadır |
Haberin son kelimesi son görüntü ile biter |
Televizyon haber bültenlerinde ilk haber en önemli haberdir.
14.Soru
Aşağıdakilerden hangisi ABD Profesyonel Gazeteciler Derneğinin etik ilkeleri arasında yer almaz?
Gerçeği ara ve aktar |
Zararı en aza indir |
Bağımsız davran |
Sorumlu ol |
Yayın kurumunu koru |
Profesyonel Gazeteciler Derneği üyeleri, kamuyu aydınlatmanın, adaletin önceli ve demokrasinin temeli olduğuna inanırlar. Gazetecinin görevi, gerçeği arayarak ve olaylarla sorunlar hakkında adil ve kapsamlı açıklamalar sağlayarak bu amacı gerçekleştirmektir. Tüm medyalardaki ve özel nitelikli yayın organlarındaki vicdanlı gazeteciler, kusursuz ve dürüst davranarak kamuya hizmet etmeye çabalarlar. Derneğin üyeleri etik davranışa bağlılığı paylaşırlar. Etik ilkeleri arasında yayın kurumunun çıkarlarını korumak yer almaz.
15.Soru
Yukarıdaki haber metninde boş bırakılan kısımlara sırasıyla hangi soru kelimeleri gelmelidir?
kim-neden-ne zaman-nerede-ne-neden |
neden-ne zaman-nerede-ne-neden-kim |
neden-kim-neden-ne zaman-nerede-ne |
ne-neden-kim-neden-ne zaman-nerede |
nerede-ne-neden-kim-neden-ne zaman |
16.Soru
Aşağıdaki konuşma dilinde haber aktarma yüklemlerinden hangisi dolaylı anlatım için kullanılır?
açıklamak |
demek |
kaydemek |
bildirilmek |
diye konuşmak |
Doğrudan anlatım yüklemleri: “açıklamak”, “anlatmak”, “demek”, “söylemek”,
“belirtmek”, “diye konuşmak”, “ileri sürmek”, “vurgulamak”, “kaydetmek”,
“şöyle konuşmak”...
Dolaylı anlatım yüklemleri: “açıklanılmak”, “belirtilmek”, “bildirilmek”, “önerisinde bulunulmak”, “ileri sürülmek”...
17.Soru
Aşağıdakilerden hangisi bir cinayet haberinde dikkat edilen unsurlardan birisi değildir?
Emniyet yetkililerinden, olayın tanıklarından ve olaya karışan kişilerden bilgi alınması |
Olaya adı karışanların kimlikleri, adresleri |
Cinayetin olası nedenleri |
Cinayette kullanılan aletler |
Olay yerine polisin geliş süresi |
Bir cinayet haberinde genellikle şu unsurlara dikkat edilir: Emniyet yetkililerinden, olayın tanıklarından ve olaya karışan kişilerden bilgi alınması, olaya adı karışanların kimlikleri, adresleri ve yaşamları hakkında bilgi, cinayetin olası nedenleri ve sonuçlarının farklı kaynaklardan öğrenilmesi, cinayette kullanılan aletler ve uygulanan yöntemin öğrenilmesi, zanlının yakalanması ve mahkeme sürecinin takip edilmesi, ölülerin defnedilmesi sürecinin takip edilmesi.
18.Soru
Ruşen Eşref Ünaydın'ın "Diyorlar ki" adını verdiği konuşmaların Türk röportaj tarihindeki önemi nedir?
"Edebî mülakat" biçimindeki röportajların ilk örnekleri sayılmaktadır |
İlk sohbet örneğidir |
Ruşen Eşref Ünaydın'ın ilk ödüllü çalışmasıdır |
İlk belgesel röportaj örneğidir |
İlk haber röportaj örneğidir |
Ruşen Eşref U¨naydın’ın, aralarında Abdülhak Hamit, Halit Ziya, Mehmet Emin, Halide Edip gibi ünlü yazar ve ozanlarla yaptığı “Diyorlar ki” adını verdiği konuşmalar, “edebi^ mülakat” biçimindeki röportajların ilk örnekleri sayılmaktadır. Başka bir deyişle röportaj, başlangıçta soru ve yanıtlardan oluşan “söyleşi” türünden farklı değilken, gazeteciliğin gelişmesi ve ünlü edebiyatçıların röportaj türünde eserler ortaya koymaya başlamasıyla daha çok araştırma, inceleme, soruşturmaya dayanan ve bazı gerçeklerin ortaya çıkma- sına yardımcı olan bir tür olarak gelişmiştir. Doğru cevap A'dır.
19.Soru
Aşağıdakilerden hangisi medyada yaşanan etik sorunlardan biri değildir?
Olay yaratarak haber yapma |
Bilgilerin gizlice elde edilerek yayımlanması |
Özel yaşama müdahale |
Haberin yalınlığı |
Haberin tarafsızlığı |
Öncelikle bir haber metninin sade (yalın) ve açık (anlaşılır) bir anlatıma sahip olması; doğru (gerçek) ve kesin (tereddütsüz) bilgi içermesi beklenir. Gazeteciliğin can damarı, gerçekleri aktarmaktır.
20.Soru
Seyahatler, savaşlar vb. anıları konu alan röportaj türü aşağıdakilerden hangisidir?
Açıklayıcı ve yorumlayıcı röportaj |
Tarihsel röportaj |
Macera ve kişisel hikâye röportajı |
Biyografik röportaj |
Yerel bir durumu anlatan röportaj |
Röportaj türleri... “Haber türleri” denildiğinde akla çoğunlukla haberin konusu (emniyet, ekonomi, spor, magazin vs.) ya da yayımlanacağı kitle iletişim aracı (gazete, dergi, radyo, televizyon vs.) gelir. Gazetecilik uygulamalarında röportaj türleri denildiğinde ise “renkli haber” tanımından hareketle şu sınıflandırma dikkati çeker:
1. Haber röportaj: Haberi oluşturan olaya bağlıdır.
2. İlgi çekici (duygusal içerikli) röportaj: Okuyucu, izleyici ya da dinleyiciyi duygusal yönden etkilemeyi amaçlar.
3. Biyografik röportaj: Röportaj yapılan kişiyi tanıtır.
4. Tarihsel röportaj: Doğum, evlenme, yıl dönümü, temel atma ve açılış törenleri, kentler, sanat eserleri, tiyatrolar, yıkıntılar, buluşlar ya da keşifler gibi tarihî olayları konu alır.
5. Açıklayıcı ve yorumlayıcı röportaj: Görünenin ötesini, sahne arkasını aktarmaya çalışır.
6. Bir şeyin nasıl yapıldığını gösteren röportaj: Yol gösterir, yöntem ve teknikleri tanıtır. Nasıl yemek yapılır, çiçeklere nasıl bakılır vs.
7. Macera ve kişisel hikâye röportajı: Anıları konu alır. Seyahatler, savaşlar vs.
8. Yerel bir durumu anlatan röportaj: Yerel bir toplumdaki konuları kapsar. Son olarak haber ve röportaj ayrımına ilişkin olarak şunu da eklemek gerekir:
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ