Nesh Arapça ‘da yok etmek, ortadan kaldırmak, nakletmek anlamlarına gelir. İslâmî ilimlerde nesh’in tanımı: “Şer’î bir hükmün daha sonra gelen şer’î bir delille kaldırılması” şeklindedir.

Hadis tarihinde hicrî ilk dört asır öncekiler, öncüler dönemi anlamına gelen Mütekaddimûn Dönemi olarak da isimlendirilir. 

Meyâncî’nin Müteahhirûn Döneminde yazılan hadis usûlü kitabı, “Mâ lâ yese‘u’l-muhaddise cehlüh” dür. “el-Muhaddisü’l-fâsıl beyne’r-râvî ve’l-vâî” isimli eser, er-Râmhürmüzî’ye aittir. “Ma‘rifetü ulûmi’l-hadîs”, Hâkim’e aittir. “el-Kifâye fî ilmi’r-rivâye” yi Hatîb el-Bağdâdî kaleme almıştır. “Ulûmü’l-hadîs” in yazarı İbnü’s-Salâh’tır.

Hadis tarihçisi Talat Koçyiğit Hicri üçüncü yüzyılını “Tasnifin altın çağı” olarak nitelendirmektedir.

Rivayet daha çok hadis öğrenme, nakletme, derleme, hadisleri içeren kitaplar telif etme gibi faaliyetlerini kapsar. Dirâyet ise, hadislerin senet ve metinleri ile ilgili her türlü birikimi, yeteneği ve faaliyeti kapsar.

er-Rıhle fî talebi’l-hadîs ; Hadis öğrenimi için yapılan yolculuk demektir ve  bu faaliyetlerde hadisi mevcut en eski râvîsinden öğrenmek, böylece hata ihtimallerini azaltmak gayesi vardı.

Fedail kitapları belli davranışların, şahısların, mekânların, zamanların faziletleri yani değerli oluşları ve üstünlükleri ile ilgili hadisler bir araya getirilir. Meğâzî ve Siyer kitaplarında Hz. Peygamber’in savaşları ve hayatı ile ilgili rivayetler bir araya getirilmiştir. Tefsirle ilgili rivayetleri bir araya getiren kitaplar hadisçilerin Hz. Peygamber ve sahâbeden gelen Kur’an tefsiri ile ilgili rivayetleri derledikleri kitaplardır. İmanla ilgili kitaplar nasıl iman edilmesi gerektiğini anlatan hadislerin toplandığı kitaplardır. Zühd kitapları ise dünyanın geçiciliğini vurgulayan, dünya hırsının zararlarını anlatan, ibadet, güzel ahlâk ve nefis terbiyesini teşvik eden hadisleri ve seleften gelen rivayetleri bir araya getiren kitaplardır.

Musannefler birden çok alt konu barındıran tek bir ana konuda yazılmış kitaplar kategorisine girer. 

Hanbelî Mezhebinin kurucu imamı olan Ahmed b. Hanbel 164/780 yılında Bağdat’ta doğdu.

Sahîh-i Müslim hem Mehmed Sofuoğlu hem de Ahmed Davudoğlu tarafından Türkçeye tercüme edilen hadis kitabıdır.

Sıra hadis malzemesinin tasnifine yani düzenlenmesine gelince, tedvi^n çalışmalarında olduğu gibi hadislerin korunması en temel amaç olmaya devam etmiştir.

Söz konusu övgüleri el-Fellâs ve İbn Huzeyme Buhari için söylemiştir.

Kütüb-i Sitte’yi ve Diğer Bazı Kaynakları Bir Araya Getiren Çalışmalar:
Cem’ul-fevâid
Mesâbîhu’s-sünne
El-Cem’ beyne’l-usûli’s-sitte
Kenzü’l-ummâl
Câmiu’l-usûl li ehâdîsi’r-Resûl
Cem’u’l-cevâmi’ ve el-Câmiu’s-sağîr

Ma‘mer b. Râşid’in el-Câmi‘ isimli eseri, günümüze ulaşan en eski hadis kitaplarından olması sebebiyle hadislerin çok erken dönemlerden itibaren yazılı olarak ve sağlam bir şekilde intikal ettiğini ispatlayan önemli belgelerden biridir.

Herbert Berg, “İlk Dönem İslâmî Yorumların Gelişimi” adlı eserinde müsteşrikleri hadis rivayetlerine ve isnada bakışları açısından üç gruba ayırır: 1. Şüpheciler 2. İsnad sistemini güvenilir bulanlar 3. Orta yolu benimseyenler. 

Talep eden isteyen anlamındadır Hadis öğrenen öğrencilere, hadis ilminde yolun başında olanlara Talip denir.

Hatîb el-Bağdâdî diye tanınan büyük hadis âlimi Ebû Bekir Ahmed b. Ali el-Hatîb el-Bağdâdî’nin (ö.463/1071) el-Kifâye fî ilmi’r-rivâye isimli eseri. İsminden anlaşılacağı üzere müellif bu kitabı rivayet ilimlerinde yeterli bir kitap ortaya koyma amacıyla yazmıştır. A seçeneğinde belirtilen Hatîb el-Bağdâdî Mütekaddimûn Dönemi Hadis Usûlü Kitaplarındandır. B, C, D  şıklarında ki kitaplar Müteahhirûn Dönemi Hadis Usûlü Kitaplarındandır. E seçeneği çeldirici olarak konulmuştur.

Böyle bir faaliyeti devlet eliyle ilk olarak başlatan kimse, Halîfe Ömer b. Abdülazîz (halifeliği h. 99-101) olmuştu. Bu âdil ve âlim halife, idaresi altındaki muhtelif bölgelerin yöneticilerine mektuplar göndererek bölgelerinde bilinen hadislerin yazılıp gönderilmesini emretmiş, bunun üzerine de hadisler defter defter yazılıp halifelik merkezine gönderilmişti.

Hz. Peygamber’in sünnetinin dindeki yeri ile onun öğrenilip öğretilmesi hususunda Hz. Peygamber’in gösterdiği gayretler, yaptığı teşvik ve tavsiyelerden hadis öğrenim ve öğretiminin dînî bir görev olduğu anlaşılmaktadır.

Hadisleri yerine getirmeme yoluna başvurulmamıştır.