HAVAYOLU İŞLETMELERİNDE MUHASEBE SÜRECİ

Yolcu ile ilgili olarak; bilet kontrol (check in) işlemleri, uçağa yönlendirme (boarding) işlemleri, nitelikli yolcu ağırlama (lounge) hizmetleri ve kargo ve posta ile ilgili evrak işlemlerinden elde edilen gelirler hava alanlarındaki yer hizmetlerine ilişkin gelirlerdendir. Hava alanı iniş ücreti gelirleri, hava trafiğine ilişkin gelirler kapsamında değerlendirilmektedir.

Hizmetin üretilmesi için kullanılan ilk madde ve malzeme, stok hesabından düşülerek hizmet üretim maliyetini oluşturmak üzere 740 HİZMET ÜRETİM MALİYETİ hesabının borcuna kaydedilir.

İç hat kargo gelirleri yurt içi satışlar hesabında diğer, tüm şıklar ise diğer gelirler hesabında izlenen faaliyetleri oluşturmaktadır.

Uçuş Hizmetleri ile İlgili Giderler aşağıdaki gibidir:
- PAT sahası bakım ve hizmet giderleri
- Hava seyrüsefer ve haberleşme giderleri
- İtfaiye giderleri
- Akaryakıt hizmet giderleridir.

Elektronik bilet en az aşağıdaki bilgileri içermelidir; Havayolu işletmesinin unvanı, Yolcunun adı-soyadı, Belge numarası (13 haneli), Düzenlenme tarihi, Yapılan hizmetin türü ve tutarı, Ödeme türü (nakit/kredi kartı/banka kartı/ havale/promosyon vb.) Bunların dışında, gerektiğinde yolculukla ilgili ilave bilgiler de bilete eklenebilecektir. Doğru yanıt E’dır.

Soru kökünde ifade edilen tüm gider kalemleri 740 Hizmet Üretim Maliyetleri kalemi altında muhasebeleştirilmektedir. Dolayısıyla sorunun yanıtı ''E'' olmalıdır.

İşletmelerin ana faaliyetinden elde ettiği gelirler 60 Brüt Satışlar grubunda yer alan hesaplarda izlenmektedir. Brüt satışlardan satış indirimleri (satış iade ve iskontoları) indirldiğinde net satışlara ulaşılır; Net satışlardan hasılatı elde etmek için katlanılan maliyetler yani satılan hizmet maliyeti indirildiğinde brüt satış karı elde edilir. Doğru yanıt B’dir.

Maliyet, hedeflenen sonuca ulaşmak için katlanılması gereken fedakârlıkların para ile ölçülebilen tutarı şeklinde tanımlanır.Doğru cevap D'dir.

Soruda ifade edilen işlem alağıdaki gibi muhasebeleştirilmelidir;

____________ 09.09.2018 ___________

Hesap                                                   Borç                       Alacak
258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR    400.000,00
            -Pistin Yapım Maliyeti
191 İNDİRİLECEK KDV                       72.000,00
102 BANKALAR                                                                472.000,00                     ____________ ___________
Örnek 1’de satın alınan hizmet bedeli, taksiyolu yapımı henüz tamamlanmadığı için Yapılmakta Olan
Yatırımlar hesabına kaydedilmiştir. Yapım işi (inşaat) tamamlandığında, bu hesapta biriken maliyet 251 Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri hesabına aktarılacaktır.

Sistem bir amaç doğrultusunda faaliyet göstermektedir: Her sistemin en az bir amacının olması gerekmektedir ve sistem o amaç/ amaçlar doğrultusunda faaliyet göstermelidir. Örneğin, işletme bir sistem olarak ele alındığında kar elde etmek temel amaç olmak üzere, topluma ve çevresine fayda sağlamak, süreklilik gibi amaçlar doğrultusunda faaliyetlerini sürdürdüğü görülmektedir. Muhasebe bilgi sisteminin amacı ise işletmenin finansal durumu, faaliyet sonuçları ve işletmeyle ilgili diğer finansal konular hakkında raporlar üretmektir.

Sahiplik ve yönetim yapısı ile ilişkili olarak havaalanı finansmanı üç şekilde gerçekleşmektedir. Bunlar; kamu finansmanı, özel sektör finansmanı, karma finansman veya yaygın adıyla kamu-özel işbirliği uygulamaları şeklindedir. Dünyada yüzdeyüz özel sektör sahipliğinde havaalanı halen yok denecek kadar azdır. Bunun yerine, ülkemizde de olduğu gibi kamu-özel işbirliği uygulamalarının yaygınlaştığı görülmektedir.

Kargo gelirleri havayolu işletmesinin ana faaliyet konusu gelirlerinden biridir.

Uçak temizliğinde kullanılan madde ve malzemeler; 150 kodlu İlk Madde ve Malzeme Hesabı'na 5000 TL alacaklandırılarak kayıt edilmeli ve bu maddeler hizmet üretim maliyeti kalemi olduğundan 740 kodlu Hizmet Üretim Maliyeti Hesabı'nda 5000 TL borçlandırılarak yer almalıdır.

Hasılat/gelir, peşin satış karşılığında nakit para şeklinde olabileceği gibi hasılat için geliri doğuran olayın gerçekleşmesi gerekmektedir. Öte yandan hasılat gerçekleşmeden tahakkuk gerçekleşebilir ve tahakkuk esasında, hasılata neden olan işlemin tamamlandığı veya sözleşmeye göre varlık kullanım süresinin dolduğu dönemde hasılatın muhasebeleştirilmesi yoluna gidilmektedir.

Elektronik bilet en az aşağıdaki bilgileri içermelidir;
• Havayolu işletmesinin ûnvanı,
• Yolcunun adı-soyadı,
• Belge numarası (13 haneli),
• Düzenlenme tarihi,
• Yapılan hizmetin türü ve tutarı,
• Ödeme türü (nakit/kredi kartı/banka kartı/havale/promosyon vb.)

Havaalanlarında sahiplik ve yönetim seçenekleri şöyle sıralanabilir (ICAO, Doc 9980);
• Devlet sahipliği,
• Yönetim sözleşmeleri,
• Kiralama ya da imtiyazlar,
• Sahipliğin kısmen devri,
• Kamu-özel işbirliği,
• Özel sektör sahipliği

İşletme danışmanlığı ise bu seçenekler arasında yer almamaktadır. Elbette havaalanı işleticileri, diğer işletmeler gibi danışmanlık hizmeti alabilirler ancak bu durum havalanı sahiplik ve yönetim şeklini değiştirmemektedir.

602 Diğer Gelirler: İşletmenin korunması, ihracatı teşvik ya da hükümet politikasına uyma zorunluluğu karşısında oluşan, işletmenin hasılatındaki düşüklüğü veya faaliyet zararını gidermek için, sermaye katkısı niteliğinde olmayan mali yardımlar, devletin bazı malları vergi yükümlülüklerinden istisna etmesi yoluyla yaptığı yardımlar (vergi iadesi) ve satış tarihindeki vade farkları bu hesapta izlenir.

Havayolu hizmet üretim maliyetinin en belirgin unsurları yakıt tüketimi ve işgücü maliyetleridir. Havayolu hizmet üretim maliyetlerinde bu iki maliyet unsuru genellik ağırlık bakımından yüksek olan maliyet kalemleridir.

Havaalanlarında uçuş sahası Pist-Apron-Taksiyolu -Pat sahası olarak ifade edilebilir.