Stratejik performans yönetim sistemi, geleneksel performans yönetim sistemlerinden farklı olarak finansal ve finansal olmayan performans göstergelerini bir arada kullanarak işletme stratejilerini ölçülebilir performans göstergelerine dönüştüren performans yönetim sistemidir.

Girdi, hedeflenen çıktıları elde etmek için kullanılan kaynakların miktarını gösterir. Örneğin bir uçuşun gerçekleşmesi için gerekli personel sayısı, yakıt miktarı, uçak bakım maliyeti, vb. havayolu işletmesinin girdileridir.

Varlıklar kaynaklarla finanse edilmektedir. Dönen varlıklar ve duran varlıklar paraya dönüşüm hızı olan likidite esasına göre; kaynaklar ise vadelerine göre bilançoda sınıflandırılmıştır. Dolayısıyla varlıkların, kendilerine vade konusunda uyumlu olan kaynaklarla finanse edilmesi gerekmektedir. Kısa vadeli yabancı kaynaklar yalnızca dönen varlıkların finansmanında kullanılmalıdır.

Bu durumda kâr/zarar eşitliği şöyle gösterilebilir:
Kâr / Zarar = Toplam Satış Gelirleri – Toplam Maliyetler

Ka^rın temel bileşenleri gelirler ve giderler olarak sınıflandırılır. Gelirler; satış hacmi (yolcu sayısı, uçak sayısı vb.) ile ürün ve hizmetlerin fiyatlandırılmasına bağlıdır. Bu nedenle fiyatlandırma kârlılığın en önemli bileşenidir. (Öncü, Çömlekçi ve Coşkun, 2010, s.37). Fiyat ile maliyetin rekabetini daha iyi anlayarak, gerekli analizleri yapabilmek için bu kavramların havayolları sektörü bakımından anlamı bundan sonraki
kısımlarda açıklanacaktır.

Faaliyet bütçeleri; tarife bütçesi, satış bütçesi, satın alma bütçesi, harcama bütçesi ve sunulan hizmetlerin maliyeti bütçelerinden oluşmaktadır. Faaliyet bütçeleri finansal tabloların hazırlanması için veri oluşturmaktadır.

Başabaş Noktası Doluluk Oranı
Havacılık sektöründe doluluk oranı, önemli bir performans ölçüsüdür. Eğer şirketler
maliyetlerini karşılayacak oranda doluluk sağlayabilirlerse, başabaş noktasına ulaşmış olmaktadır. Bu oran, hem şirketin aynı seferde farklı zamanlardaki kârlılığını karşılaştırma olanağı yaratırken, aynı zamanda kısa ve uzun menzilli uçuşları bir bütün olarak değerlendirilmesini sağlamaktadır.

Muhasebeye ilişkin verileri işletmenin borçları ve sermayesinde değişim yaratan işlemler oluşturmaktadır.

50.000.000 lira, 80.000.000 liranın %90’ı olan 72.000.000 liradan küçük olduğu için faaliyet kiralamasıdır.

• Faiz harcamaları
• Varlık kullanım zararları
• Katılım zararları işletme dışı giderler olarak sıralanabilir.

Maliyet yaklaşımı başabaş noktası yaklaşımlarından biri değildir.

MALİYET-HACİM-KÂR ANALİZİ

MHK Analizi Varsayımları ve Sınırlılıkları

Kâr planlamasının iyi bir şekilde yapıla­bilmesi için yöneticilerin kârı etkileyen faktörlere ilişkin detaylı bilgi sahibi olmaları gerekmektedir. Bu yüzden de yöneticilerin alacakları kararlarda MHK analizinin ürettiği bilgilerin varsayımları ve sınırlılıkları iyi bir şekilde bilmeleri gerekmektedir. Söz konusu sınırlılıklar ve varsayımlar şöyle sıralanabilir:

• Tüm maliyetler sabit ve değişken maliyet olarak sınıflandırılır.

Bu varsayım, sürekli olarak tek bir hizmet sunan bir organizasyonun kârlılığı veya belirli bir olayın kârlılık analizinin yapılmasına olanak sağlamaktadır.

• Değişken maliyetler, sunulan hizmet miktarına (yolcu sayısı, ek hizmet satın alan yolcu sayısı vb) bağlı olarak aynı oranda değişim göstermektedir ve birim başına değişken maliyetler her zaman sabit kalmaktadır.
• Toplam maliyet fonksiyonu belirlenen sınırlar içinde doğrusaldır.

Soru kökünde verilen örnek uçuş yakıt hesabı şu işlerler yardımıyla yapılır;

Toplam yakıt maliyeti (€)=21105 x 1.40=29547        

Toplam yakıt maliyeti (TL)= 29547 x 7= 206.829 TL

Rekabetçi bir ortamda faaliyet gösteren işletmelerin temel amacı ka^r elde etmektir. Bu ortamda, rakiplerin rekabetçi gücü ve işletmenin mevcut imkânları işletmelerin geliştireceği stratejileri etkilemektedir. 

Bir kiralama işlemi, sözleşmesiye göre yapılacak kira ödemelerinin bugünkü değerlerinin toplamının varlığın rayiç bedelinin yüzde 90'ınından fazla olması durumunda finansal kiralama olarak kabul edilir.

Havaaracı kiralaması finansal kiralama yoluyla
gerçekleştirilebilir.

Kiralanan varlık kira süresinin sonunda kesinlikle kiracıya iade edilmektedir.

Havayolu işletmeleri çevreden sağladığı girdileri (para, araç-gereç, işgücü, ilkmadde ve malzeme, vb.) amaçlarına uygun bir biçimde bir araya getirerek taşımacılık faaliyeti amacını yerine getirmeye çalışmaktadır.Burada taşımacılık çıktıdır.

Maliyet Hacim Kar (MHK) analizi beş unsurun birbiriyle etkileşimine odaklanarak; işletmenin maliyetleri, satış hacmi ve kârı arasındaki ilişkinin anlaşılması konusunda yönetime yardımcı olmaktadır. Bu unsurlar;

1. Hizmetlerin satış fiyatı
2. Faaliyet düzeyi (sunulan hizmet miktarı / sayısı)
3. Birim değişken maliyet
4. Toplam sabit maliyetler
5. Satış karması.

Bir yıl veya normal faaliyet dönemi içinde satılabilecek, tüketilebilecek, tahsil edilebilecek, kullanılabilecek varlıklar ile para ve para benzeri varlıklardan oluşan ana gruba verilen ad dönen varlıklar adı verilir.