Uçuş çizelgesi oluşturma aşaması havayolu işletmesinin planlama ve operasyonlarının başlangıç noktasıdır. Bu aşamada hangi uçuş noktalarına hangi sıklıkla uçuş hizmeti verileceğinin kararı verilir. Hazırlanan uçuş çizelgesi, her uçuş bacağının ayrılış-varış zamanını, uçuş noktalarını ve uçuşların haftanın hangi gün gerçekleştiğini, uçuş numarasını gösterir. Doğru cevap A'dır. 

Çevrim zamanı (turnaround time): Uçağın inişinden kalkışına kadar geçen süre dilimi içerisinde uçak, yolcu, yük ve mürettebatın operasyonel ihtiyaçlarının emniyetli şekilde karşılanması için tasarlanan zaman dilimidir.

Uçuş planlamada 3 tür yedek meydan vardır. Bunlar; kalkış, teknik ve yol boyu yedek meydan olarak sıralanabilir.
• Kalkış yedek meydan: Kalkış meydanının meteorolojik koşulları, o meydan için saptanmış iniş minimumlarının altında olduğu durumlarda, kalkışta veya kalkıştan hemen sonra karşılaşılacak acil durumlarda iniş yapılmak üzere seçilen yedek meydandır.
• Teknik yedek meydan: Genellikle uzun uçuşlarda yakıt kısıtlaması nedeniyle sadece yakıt ikmali için iniş yapılan meydanlardır.
• Yol boyu yedek meydan: Kalkış ve varış meydanları arasında seyredilen yol üzerinde acil durumlarda iniş yapılabilecek meydanlardır.

Bir uçağın uydu ile konumunun belirlendiği sistemdir. ADS-B uçaktan periyodik olarak yayın yapan ve uçağın konumunun belirlenmesini sağlayan bir izleme teknolojisidir. ADS-B bilgisi hava trafik kontrol kulesi tarafından alınabilir. Uçuş izlemede ve acil durumlarda kullanılan temel araçlardan biridir. Doğru cevap A'dır. 

Ekip çizelgeleme genel olarak; uçuş çizelgeleme, uçak çizelgeleme, ekip çizelgeleme ve düzensiz olayların yönetimi olarak sıralanmaktadır. Uçak çizelgeleme unsurları filo atama ve uçak rotalamadır. Doğru cevap D'dir.  

Uçak Seçimini Etkileyen Temel O¨lçütler

Havayolu işletmesinin filo yapısı içerisinde yer alacak uçakları seçerken dikkate alması gereken belirli ölçütler bulunmaktadır. Bu ölçütlerin doğru bir şekilde analiz edilip değerlendirilmesi rekabetin yoğun olduğu havacılık sektöründe işletmenin faaliyetlerini uzun vadeli olarak sürdürebilmesini sağlayacaktır. Bir havayolu işletmesinin filo planlamasını etkileyen temel faktörler şu şekilde sıralanabilir; Havayolu işletmesi özelinde veriler, hizmet sunulmak istenen pazarın analizi, filoya ait uçak bazında teknik ve performans analizi, maliyet analizi, uçak güç ve elektrik-elektronik sistemlerinin analizi yer almaktadır.

Zamanında kalkış, düzensiz operasyonun etkilerinden değildir. Cevap E'dir.

Airbus 330-200 veya Boeing 787-800 gibi geniş gövdeli bir uçak satın almak 200 milyon ABD Doları iken, Bombardier CRJ700 veya Emb- raer 170 gibi küçük bir uçak için 20 milyon ABD Doları yatırım gerektirmektedir (www.bombardier. com; embraer.com).

ADS-B/C (Automatic dependent surveillance-broadcast/contract): Bir uçağın uydu ile konumunun belirlendiği sistemdir. ADS-B uçaktan periyodik olarak yayın yapan ve uçağın konumunun belirlenmesini sağlayan bir izleme teknolojisidir. ADS-B bilgisi hava trafik kontrol kulesi tarafından alınabilir. Uçuş izlemede ve acil durumlarda kullanılan temel araçlardan biridir.

Slot sayısı, bir saatte gerçekleştirilebilecek iniş/kalkış sayısı olarak hesaplanmaktadır. 

İlave tam ekip: Bir hava aracının uçuş harekatı için gerekli olan asgari sayıdaki kokpit ekibinden ayrı olarak, tam bir kokpit ekibi ile sayısı havacılık işletmeleri tarafından, hava aracının tipine ve yapılacak uçuş harekatının özelliğine bağlı olarak, belirlenen kabin ekibidir.

Uçuş planlamasında kullanılan meteoroloji haritalarından bazıları aşağıda sıralandığı gibidir (Meteoroloji Genel Müdürlüğü, 2018).

• Yer Analizi Haritası (Surface Analysis)

• Yer Tahmin Haritası (Surface Prognosis)

• Gözlemlenen Sıcaklık Haritası (Temperature Observed)

• Üst Seviye Rüzgâr ve Sıcaklık Haritaları (Upper Wind and Temperature)

• Alt Seviye Rüzgâr ve Sıcaklık Haritaları (Lo-wer Wind and Temperature)

• Önemli Hava Durumu Grafiği (Significant Weather Chart)

• Türbülans Haritası (Turbulence Maps)

• Yer kartları (Surface Weather Chart)

Doğru cevap A'dır.

İnsanların çabalarının birleştirilmesi, zaman bakımından ayarlanması, faaliyetlerin ortak amaca ulaşmak için düzenlenmesi ve birbirlerini desteklemelerinin sağlanması yönetimin koordinasyon işlevi kapsamında yer almaktadır.

ILS (Instrument Landing System): Pist başına yerleştirilmiş vericiler vasıtasıyla uçakların inişine yardımcı olan hassas yaklaşma sistemidir. ILS uçağın piste yaklaşma süzülüş açısı, yüksekliği, uçağın dikey hatta pistin ortasına göre konumu gibi birçok bilgiyi sunarak pilotun doğru karar vermesine yardımcı olacak bir sistemdir. Uçuşun Aletli İniş Sistemine göre planlandığı uçuşlarda görüş mesafesindeki karar yüksekliği limitleri düşürülmektedir.

Doğru yanıt C seçeneğidir.

Filo atama problemi, havayolu işletmesinin uçuş tarifesinde yer alan uçuş bacaklarına filoların işletme maliyetleri ve teknik özellikleri dikkate alınarak potansiyel geliri enbüyükleyecek şekilde atanmasıdır. Uçakların, koltuk kapasiteleri, teknik özellikleri ve işletme maliyetleri filo bazında birbirinden farklılık göstermektedir. Filo atama modelinde amaç, uçuş rotasına yolcu taleplerini karşılayabilecek koltuk kapasitesine sahip filo atanmasını sağlanarak gelirler enbüyüklenmeye çalışılmaktadır. Doğru cevap A'dır.

Uçağın inişinden kalkışına kadar geçen süre dilimi içerisinde uçak, yolcu, yük ve mürettebatın operasyonel ihtiyaçlarının emniyetli şekilde karşılanması için tasarlanan zaman dilimi çevrim zamanıdır. Cevap B'dir.

NOTAM (Notice to Airman): Uçuş harekâtı ile ilgili ekibe herhangi bir havacılık kolaylığı, hizmeti, yöntemi ya da bir tehlikenin varlığı koşulları veya değişikliğine ilişkin bilgileri zamanında duyurma amacıyla yapılan bir uyarı yayınıdır.

Doğru yanıt A seçeneğidir.

Filo atama modelinde üç temel kısıt vardır. Kısıt, probleme özgü durumların getirdiği sınırlamalardır. Kısıt belirlemenin en iyi yolu önce sınırlayıcı durumları sözel olarak ifade edip daha sonra değişkenleri kullanıp matematiksel biçimde yazmaktır. Filo atama modelindeki üç kısıt şunlardır:

• Uçuş kapsam kısıtı
• Uçak denge kısıtı
• Filo sayı kısıtı

Doğru cevap C'dir.

Uçuş görev süresi (UGS) hesaplanırken, ilk uçuş bacağından 1 saat önce mesaiye başlama süresi, iki havaalanı arası uçuş süresi, bir şehre varış ve şehirden ayrılış arası yerde geçen zaman ve iş periyoduna son uçuş bacağından sonra 30 dakika mesai kapama süresi eklenmektedir. Doğru cevap B'dir.