Havayolu taşımacılığı sektöründe talebin temel belirleyicileri; Bilet fiyatları, Yolcuların finansal durumu ve gelir seviyeleri, Rakiplerin ve ikame ulaşım araçlarının fiyatları, Belirli bir pazardaki yolcu sayısı, Gelecekte yolcuların fiyat ile ilgili beklentileri, Ekonomik koşulların durumu, Yolcu tercihleri, Müşteri bağlılığı, Uçuşta sağlanan kolaylıklar, Uçuş sıklığı, Havacılık emniyet düzeyi ve sıra dışı gelişen salgın hastalıklardır.

Kapasite düzenlemeleri, pazara arz edilecek havayolu hizmet sunumunun miktarına ilişkin düzenlemeleri kapsar. Belirli bir zaman diliminde pazara arz edilecek kapasitenin miktarı, uçuş tarifesindeki sıklık ve uçağın koltuk kapasitesi çarpılarak hesaplanmaktadır. Sıklık (frekans), günlük ve haftalık sefer sayısı ile ölçülür.

Doğrudan Faaliyet Maliyetleri:

• Uçuş Faaliyet Giderleri
• Uçak Bakım Giderleri
• Amortisman Giderler

ICAO’ya göre havayolu işletmelerinin faaliyet maliyetleri içinde yer alamayacak kalemler (faaliyet dışı) aşağıda listelenmektedir:

• Uçakların hizmetten çekilmesi, değiştirilmesi ve satışı nedeni ile ortaya çıkan giderler,

• Alınan borç ve kredilerin faiz giderleri,

• Bağlı ortaklıklar ve iştiraklerden (affiliated companies) kaynaklanan zararlar,

• Kambiyo işlemlerinden, kur farklılıkları ve dalgalanmalarından kaynaklanan kayıplar.

Havayolu taşımacılığı Uçuş Öncesi hizmet Süreci şu şekilde yapılır; Uçuş ve tarife bilgisi talep edilir, Rezervasyon yaptırılır veya doğrudan bilet satın alınır, Havalimanına gelinir (varsa güvenlik kontrolü), Uçuş için biniş kartı ve (varsa) bagaj işlemleri yapılır, Kimlik kontrolü yapılır (dış hatlarsa pasaport).

Şikago görüşmelerinde yukarıda verilen unsurların nasıl düzenleneceğine ilişkin iki farklı yaklaşım öne çıkmıştır. Amerika Birleşik Devletleri (ABD) uluslararası havayolu pazarlarında rekabetin oluşturulması ve bu nedenle pazarın serbest bir şekilde düzenlenmesi gerektiğini savunmuştur. Yüzölçümleri küçük, nüfusları az ve bu nedenle iç hat yolcu pazarları küçük olan İsveç ve Hollanda gibi ülkeler bu yaklaşıma destek vermişlerdir. Bu tür ülkeler kendi havayolu pazarları küçük olduğundan diğer pazarlardan pay almak istemektedirler. Kendi ülkelerine ait olmayan pazardan pay kapmak bunların liberal olmasına bağlıdır. Buna karşın liberal pazarın kendi havayolu taşımacılık sistemlerine zarar vereceğini düşünen (başta İngiltere olmak üzere) diğer Avrupa ülkeleri tam tersine uluslararası havayolu pazarlarında sıkı düzenleme talep etmişlerdir (Doganis, 2002, s.30). Doğru cevap E'dir.

Yakıt tüketimini azaltma potansiyeli taşıyan uygulamalar; daha verimli uçak ve motor kullanımı, etkin uçuş planlaması, daha az uçak gövde boyası, uçakta fazladan taşınan yüklerden kurtulma, düz uçuş hızını ve etkin bakım faaliyetleri aracılığıyla gövdenin yarattığı sürüklemeyi azaltmak gibi yöntemlere başvurulur. Doğru cevap C'dir.

Yakıt ve yağ giderleri: Bunlar uçuş faaliyet maliyetleri içinde en fazla yer tutan gider grubudur. Yakıt tüketimi her uçuş hattı için; uçuş uzunluğu, yüksekliği ve hızı, uçak ağırlığı ve rüzgâr durumu gibi pek çok faktöre bağlı olarak değişir. Dolayısıyla kesin bir hesaplama yapmak güçtür. Yağ tüketim giderleri yakıt giderlerine göre ihmal edilebilecek kadar azdır. Her motor tipi için saatlik yağ tüketim giderinin hesaplanarak yakıt giderlerine eklenmesi sıkça kullanılan bir yöntemdir. Diğer yandan aynı şartlar altında uçakların kullandığı yakıt miktarı; uçağın aerodinamik özellikleri, performansı, motor sayısı, motor tipi ve uçağın ağırlığı gibi faktörlere bağlı olarak değiştiğinden yakıt maliyeti uçak tipine doğrudan bağlı bir gider grubudur.

Bölgesel Taşıyıcılar (Regional Carriers): Yıllık operasyon geliri 100 milyon ABD dolarından az olan ve genellikle küçük yerleşim bölgelerine hizmet veren havayolu işletmeleridir.

Havayolu işletmelerinde maliyet bilgisinin hangi amaçlarla kullanıldığı ve neden gerekli olduğu ise aşağıda özetlenmektedir:

• Havayolu işletmeleri öncelikle muhasebe düzenlemeleri nedeniyle maliyetlerini ölçerek sınıflandırmak ve kayıt altına almak durumundadır.

• Havayolu işletmelerinin etkin bir şekilde yönetilebilmeleri için maliyetlerin zaman içindeki değişim eğiliminin ve işlevsel bölümlerin maliyet etkinliklerinin bilinmesi gerekir.

• Yatırım kararlarının etkili bir şekilde alınması için nitelikli maliyet bilgilerine ihtiyaç duyulur.

• Hangi noktalara hangi uçak tipleri ile uçuş düzenleneceği ve uçuş sıklığı gibi operasyonel kararların alınması maliyet bilgisini gerektirir.

• Maliyet, yolcu bilet fiyatları ve kargo taşıma ücretlerinin belirlenmesinde kullanılan temel bilgidir.

Doğru cevap E'dir.

Şekil, taşıyıcının ticari bir amaçla kendi ülkesinden başka bir ülkeye yolcu, yük ve posta taşıma hakkını ifade etmektedir.

Havayolu taşımacılığında kullanılan temel üretim ölçüm göstergeleri; Arz edilen koltuk kilometre, Arz edilen ton kilometre, Ücretli yolcu kilometre ve Ücretli ton kilometredir.

Şekil, Bir hava aracının yabancı ülke topraklarına inmeksizin üzerinden uçma hakkını (Transit Uçuş Hakkı) ifade etmektedir.

6. trafik hakkını kullanan havayolu işletmesi, diğer iki ülkenin yarattığı talebi kendi ülkesi üzerinden taşıyan bir çeşit köprü rolü oynar. Köprü rolü oynayan havayolu işletmeleri, aslında kendi ülkeleri ile hiçbir ilgisi olmayan talebi karşılamaktadır. Bu nedenle 6. trafik hakkının kullanılması oldukça tartışmalı bir konudur. İHT anlaşmalarının özüne aykırı bulunmakta ve müzakere edilmesi istenmektedir. Doğru cevap D'dir.

Türk tescilli havayolu işletmesinin pazar dinamiklerini dikkate alarak Ankara-Paris pazarına Viyana ara noktasını eklemek istediği düşünülsün. Ankara’dan aldığı bazı yolcuları Viyana’ya bırakıp Viyana’dan aldığı bazı yolcuları Paris’e taşımak istesin. Bu talebi Avusturya ve Fransa kabul etmezse sefer yapılamaz. Eğer her iki ülke de buna izin verirse Türkiye “5. trafik hakkını” elde etmiş demektir.

İşgücü verimliliğini artırmak için yöntemler: 1-Ortalama uçuş uzunluğunu artırmak; 2- Uçakların koltuk kapasitesini artırmak; 3- Günlük uçak kullanım miktarını artırmaktır. Diğer seçenekler, yani I. ve V., uçak verimliliği ile ilgilidir. Doğru cevap B’dir. 

 Dolaylı faaliyet maliyetleri (direct operating costs); uçuş faaliyetlerinde kullanılan uçak tipi ile doğrudan ilişkili olmayan, uçuş faaliyetlerinin (operations) gerçekleştirilmesinde ortak olan giderlerden oluşmaktadır. Dolaylı faaliyet maliyetleri; havaalanı ve hava seyrüsefer hizmetlerinin kullanım ücretleri, istasyon ve yer hizmetleri ile yolcu hizmetleri giderleri, biletleme, satış ve promosyon gibi pazarlama giderleri, yönetim, genel ve diğer giderlerden oluşmaktadır. Doğru cevap D’dir. 

Havayolu taşımacılığı ürünü, talepte meydana gelen dalgalanmalar karşısında sonradan sunulmak üzere depolanamaz. Diğer bir ifade ile uçakta boş koltuk varsa ve uçağın kalkış zamanı gelmişse bu durum uçağın boş koltuklardan dolayı gelirlerinin azalmasına neden olur ve bu durum söz konusu uçuş için telafi edilemez. • Havayolu taşımacılığında hizmet kişiseldir. Yani sunulan hizmet her yolcu tarafından farklı algılanabilir. Örneğin, aynı uçuş için bilet almış iki kişinin uçuşla ilgili görüşleri birbirinden çok farklı olabilir• Diğer ürünlerden farklı olarak sunulan kötü hizmetin telafisi söz konusu değildir. Diğer bir ifade ile havayolu işletmesi herhangi bir uçuşta kötü hizmet sunmuşsa aynı uçuş için bunun telafisi yapılamaz. • Havayolu taşımacılığı hizmetinde kalitenin hizmet sunumundan önce sınanması çok zordur. Bunun yanı sıra satışı yapılmadan önce satılan ürünün test edilme olanağı da yoktur. • Havayolu taşımacılığı hizmetinde ürünün sunumu kesin değildir. Teknik aksaklıklar ya da meteorolojik şartlarda yaşanan olumsuzluklar nedeniyle hizmet sunumu yapılmayabilir. Yani uçuş gerçekleşmeyebilir. • Havayolu taşımacılığı hizmetinde ürünler büyük miktarda üretilmektedir. Dolayısıyla tek tek ürün sunumu söz konusu değildir.