Emek Değer Teorisi
Marx’ın teorisinde emek, üretilen malların değerini belirlemektedir. Çünkü üretim sürecinde en temel üretim faktörü emektir. Sermaye faktörü de emek gücü tarafından üretilmiş mallardır. Bu bağlamda emek sadece, bir malın üretimi için harcanan zaman olmayıp, zihinsel fiziksel, entelektüel yeteneklerin bütününü de ifade etmektedir. Bu bağlamda malların mübadele değerinde insan emeğinin bir kısmından oluştuğuna göre, demircinin, ayakkabıcının, mühendisin, bankacının bir mal ya da hizmetin üretimi için harcadıkları emek farklıdır. Malların değerleri de bir malı üretmek için harcanan emek miktarı ile ölçülür. Marx’a göre, malların fiyatları da harcanan emeğe ya da kullanılan üretim tekniğine göre belirlenecektir. Değişim ve mübadele değeri fiyat ile ölçüldüğüne göre, Bu oluşan fiyatın altında gerçekte gizli değeri belirleyen emektir. Belirli bir fiyattan alınıp satılan mallarda, dolaylı olarak emek el değiştirmektedir.

Gelir dağılımı adaletini ölçmekte kullanılan ölçü olduğu ve 0 ile 1 arasında değer alan Gini katsayısı, sıfıra yaklaştıkça gelir dağılımı daha adil olduğu, bire yaklaştıkça gelir dağılımının adaletsiz olduğu anlamına gelmektedir. Yukarıda verilen Gini katsayısı değerlerine göre gelir adaletinin en yüksek olduğu ülke Finlandiya'dır.

Malthus’un (1766-1834) Nüfusun Prensipleri üzerine Bir Deneme (1798) başlıklı eserinde büyüme ile ilgili düşünceleri, nüfus ve hasıla büyüme artışları arasındaki ilişkiler analiz edilmektedir. Malthus’a göre, nüfus artış hızı kontrol altına alınmazsa, kendi haline bırakıldığında geometrik hızla 1, 2, 4, 8, 16 şeklinde artmaya devam eder, gıda maddelerinin üretim artışı ise aritmetik bir hızla, 1, 2, 3, 4, 5 şeklinde artacağı için bu iki artış arasındaki fark giderek uyumsuz olarak büyüyecektir. Bir başka deyişle tarımsal yapı (toprak faktörünün verimi) ile nüfus yapısı arasında bir uyuşmazlık bulunmaktadır.

İktisadi büyüme, makroekonomik açıdan arz cephesinde belirlenir. Arz eğrisinin sağa kayması ya da üretim olanakları eğrisinin sağa kayması ile ifade edilir.

Kısa dönemli statik bir olgu değil, uzun dönemli dinamik bir olgudur.

Hem bir toplumdaki ekonomik faaliyetlerin ölçeğinde meydana gelen artışı hem de kişi başına gelir artışını ifade etmektedir.

Kayıt dışı faaliyetler kayıt altına alınamadığı için reel GSYH hesaplamalarına dahil edilememektedirler. Örneğin, uyuşturucu üretimi ve dağıtımı, asgari ücretten daha düşük bir ücretle çalıştırılan yasadışı işgücü kullanılarak yapılan üretimi ve gelir vergisi ödemekten kaçınmak için nakit parayla yapılan işleri içermektedir.

Bir ekonomik dalgalanma devresinde reel GSYH’nın ulaştığı en yüksek noktaya zirve, en düşük noktaya ise dip denir.

Roma Kulübü’nün 1972 yılında “Büyüme’nin Sınırları” başlıklı raporunda nüfus artışı ve ekonomik gelişme azalmadıkça, doğal kaynaklar, içilebilir su ve temiz hava ihtiyacını dünyanın sağlayamayacağı ileri sürülmüştür. Nüfus baskısı, çevre kirliliği ve kaynakların tükenmesi iktisadi büyümeyi sınırlandıran faktörlerdir.

İktisadi büyüme türlerini dokuz gurupta toplamak mümkündür:

• Spontane Büyüme: Üretim faktörleri kendiliğinden harekete geçmekte ve belli oranda bir büyüme sağlanmaktadır. Devletin ekonomiye müdahalesi asgari düzeydedir.

• Planlı Büyüme: Kıt kaynakların hangi malların üretimine ne oranda tahsis edileceği bir plan dâhilinde yürütülür. Amaç her alanda etkinliğin sağlanması ve verimin arttırılmasıdır. Eğer, plan uygulaması tüm sektörler için zorunlu ise, otoriter planlama söz konusudur. Plan uygulaması bazı sektörler için zorunlu ise, yol gösterici planlamadan bahsedebiliriz.

• Kapalı Büyüme: Ülkenin kendi öz kaynaklarına dayanır. Amaç dışa olan bağımlılığın yok edilmesidir. Kapalı büyümede devlet ekonomiye her bakımdan müdahalede bulunur.

• Açık Büyüme: Bu tür büyümede uluslararası sermaye ve emek önemli bir yer tutmaktadır. Açık büyüme serbest piyasa ekonomisini benimsemiş olan tüm ülkelerde görülmektedir.

• Durgun Büyüme: Bu tür büyümede, milli gelir artış hızı ile nüfus artış hızı birbirine eşit olduğu için kişi başına gelir artış hızı sıfır olmaktadır. Yani artan nüfus artan geliri tamamen emmekte, bu nedenle ekonomi büyümekle birlikte kişi başına gelir artışı gerçekleşmemektedir.

• Üstel Büyüme: Hızı gittikçe artan büyümedir.

• Biyolojik Büyüme: Canlıların büyümesinden esinlenmiştir. Yani, büyüme önce hızlı şekilde devam etmekte, daha sonra yavaşlamaya başlamakta ve bir yerde durmaktadır. Hatta bu noktadan sonra gerileme başlamaktadır.

• Dengeli Büyüme: Bu tür büyümenin en önemli özelliğini sektörler arası karşılıklı bağımlılık oluşturur. Bu bağımlılık hem üretimde, hem de tüketimde geçerlidir. Her üretim birimi çıktısına pazar bulmak zorundadır. Dengeli büyümede denge: yatırım malları ile tüketim malları, sanayi malları ile hammaddeler, gıda maddeleri ile giyecek malları, iç talep ile dış talep gibi konulurda kurulmaya çalışılır. Kaynak israfının önlenmesi için bu dengeler zorunludur.

• Dengesiz Büyüme: Dengeli büyümenin gerçeğe uymadığı düşüncesiyle doğmuştur. Konuya ilk değinen Fransız iktisatçı F. Perroux olmuştur. Perroux, ekonomilerin genellikle eşitsizliklerin, dengesizliklerin ve hiyerarşinin içinde bulunduğunu, bu özelliklerin ortadan kaldırılmaya çalışılması yerine onlardan faydalanma yoluna gidilmesinin çok daha yararlı olacağını ifade etmiştir.

Doğru cevap D'dir.

Su hava, toprak ve ormanlar yenilenebilen doğal kaynak, buna karşılık mevcut rezervleri hızla azalan fosil kaynaklar (petrol, doğalgaz, kömür vb.) ve madenler (demir, altın, gümüş, bor vb.) yenilenemeyen doğal kaynak olarak bilinmektedir.

Schumpeter Kapitalizm, Sosyalizm ve Demokrasi isimli 1942 yılında yayınladığı kitabında bu sürece Yaratıcı Yıkım (creative destruction) olarak ifade etmektedir. Schumpeter yaratıcı yıkım kavramını, yeniliklerin yapılmasıyla eski malların ve endüstrilerin yıkılıp, yeni mallar ve endüstrilerin eskilerin yerlerini alması olarak ifade etmektedir.

Klasik iktisat teorisi iktisadi büyüme konusunda da öncü teoridir. Klasik büyüme teorisini oluşturan görüşler ise özellikle Adam Smith (1723-1790), Thomas Malthus (1776-1834) ve David Ricardo (1772-1823)’nun görüşlerine dayalı teorilerdir.

Marksist teoride temel olarak ileri sürülen düşünce, kapitalistlerin elde ettikleri kârların kaynağının çalışan işçilerin fazla çalışmaları ve karşılığında ödenen düşük ücretlerdir. İşçilerin çalışma saatlerinin karşılığında çalışma saatlerinden daha az ücret ödenmeleri, yani işçilerin bedava çalışmaları ve fazla çalışma sonucunda ortaya çıkan değer ise kapitalistin kârını oluşturmaktadır.

İktisat kuramında teknolojik gelişmenin içselleştirilmesine yönelik çabaların çıkış noktası Schumpeter olmuştur.

Joseph Schumpeter, Karl Marx’ın görüşlerinden büyük ölçüde etkilenerek Marx gibi tarihçi bir yöntem kullanarak kapitalizmi tarihi bir olay olarak ele almıştır. Fakat Schumpeter, Marx’dan farklı olarak kapitalist sistemin yıkılmayıp başarı ile işleyeceğini ve sistemin yarattığı hasıla artışının işçilerin ücretini artırarak işçi refahının da artacağını düşünmektedir. Schumpteter’e göre, kapitalist sistemin sona ermesi ancak kapitalist sistemin yaratmış olduğu refah artışı yani başarısı olacaktır. Refahı artmış olan işçiler ve bu sistem içindeki enetellektüel sınıf kapitalist sisteme karşı ve kapitalist sermayedarlara karşı bir davranış içinde olacaklardır. Bu atmosfer içinde kapitalist sistemi benimseyenler ve taraf olanlar azalacak ve kapitalist sistem ihtilal olmadan sona erecektir. Bu süreçte ise kapitalist sistem yerini sosyalist sisteme bırakacaktır.

Doğru cevap A şıkkıdır.

İşgücünün verimliliği, beşeri sermeye araştırma geliştirme ve teknolojik gelişmeler, kurumlar, devletin rollerinin ekonomik büyümenin çok önemli kaynakları olduğu artık dünya ekonomilerinin büyüme adına geçirmiş oldukları deneyimlerden de anlaşılmaktadır.

Adam Smith, iktisat biliminin babası olarak bilinen ve iktisadi büyüme konusunu analiz eden ilk iktisatçılardandır. 1776 yılında yazmış olduğu Milletlerin Zenginliğinin Doğası ve Nedenleri Üzerine Bir Değerlendirme adlı eseri bilimsel iktisat kitabı olarak çok önemli bir eser olarak kabul edilmektedir. Smith büyüme konusundaki görüşlerini ve ortaya koyduğu teorilerini ise Milletlerin Zenginliği eserine dayalı olarak açıklamıştır.

Türkiye’de reel GSYH’nin hesaplanmasında uzun süre 1968, kısa bir sürede 1982 yılı fiyatları kullanılmıştır.

Ekonomik kalkınma Makro ve Ekojen değişkenlerin uyardığı bir süreçtir.