İlk Müslüman Türk Devletleri Final 5. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Sultan Alp Arslan'ın tahta çıktığında yapmış olduğu ilk icraat aşağıdakilerden hangisidir?
Kendisine rakip olabilecek varisleri uzaklaştırdı. |
Ticareti geliştirmek için yeni anlaşmalar yaptı. |
Mimari çalışmalar başlattı. |
Huttal ve Çağâniyân taraflarını tekrar itaat altına almak |
Devlet teşkilatlamasını değştirdi. |
Selçuklu tahtına çıkan Alp Arslan’ın ilk icraatı, Huttal ve Çağâniyân taraflarını tekrar itaat altına almak oldu.
2.Soru
Batı Türk Hakanlığının kurucusu aşağıdaki hükümdarlardan hangisidir?
Şemsül-Mülk Nasr |
Tamgaç Han Hızır |
Tamgaç Han İbrahim |
Arslan Han Muhammed |
Tamgaç Han Hasan |
Tamgaç Han İbrahim, “Böri Tegin” unvanı ile 1037’de başlattığı Mâverâünnehr’i ele geçirme harekatını 1041’de tamamlayarak, Ali Tegin’in çocuklarını ve Gaznelileri bölgeden çıkardı. Bölgenin yeni hakimi olarak, “Tamgaç Buğra Kara Hakan” unvanını kullanmakla bölgenin eski hakimi Ali Tegin’in jeopolitik haklarına, “Müeyyidü’l-Adl” unvanı ile de babası İlig Nasr’ın mirasına sahip çıktığını ilan etti. Semerkand başkent olmak üzere Batı Türk Hakanlığı’nın sınırları başlangıçta sadece, Semerkand, Buhara, Keş v.s. şehirleri ihtiva eden merkezî Mâverâünnehr ile Çağâniyân ve Huttal bölgesini kapsamakta idi.
3.Soru
Abbasi halifesi Kadir Billah tarafından Sultan Mahmud’a hangi seferinden sonra Seyfü’d-Devle ve’l-İslam unvanı verilmiştir?
Keşmir |
Thanesar |
Mathura |
Somnath |
Cat |
Sultan Mahmud’un Somnath başarısını takdir eden Abbasi halifesi Kadir Billah (991-1031) gönderdiği bir mektupta sultanı tebrik etmiş ve ona Seyfü’d-Devle ve’l-İslam unvanını vermiştir.
4.Soru
Kirman’ın kaybını hazırlayan en önemli gelişme aşağıdakilerden hangisidir?
Selçukluların saldırıları
|
Ordu komutanının halka kötü davranması
|
Büveyhi^lerin saldırıları
|
Sultan Mesud’un Kirma^n’a yeterli asker göndermemesi
|
Askerlerin tecavüz ve hırsızlığa başlamaları
|
5.Soru
İçerisinde hikemî ve ahlakî konular yer alan ve Gazneliler döneminde yazılmış umumî bir İran ve İslam tarihi olan eser ve sahibi kimdir?
İbn Miskeveyh- Tecâribü’l-Ümem |
Utbî - et-Târîhu’l-Yemînî |
Cüveynî - Tarih-i Cihangüşâ |
Gerdizî- Zeynü’l-Ahbâr |
Ebu’l-Fazl Beyhakî- Sahib-i Berîd |
Tarih yazıcılığı bakımından da Gazneliler devri oldukça parlaktır. Sebüktegin ve Mahmud devrini et-Târîhu’l-Yemînî’de anlatan Utbî, eseri Zeynü’l-Ahbâr ’ı Sultan Abdürreşid’e sunan Gerdizî, Mesud devrinin bize kadar gelen tarihçilerindendir. İbn Miskeveyh’in Isfahan’da kaleme aldığı Tecâribü’l-Ümem adlı eseri de içerisinde hikemî ve ahlakî konular var ise de Gazneliler döneminde yazılmış umumî bir İran ve İslam tarihidir. Yine Sultan Mesud devrini anlatan Ebu’l-Fazl Beyhakî, bu dönemin önde gelen tarihçileridir.
6.Soru
Hanedan soyundan gelen her yaştan kadına verilen genel unvan nedir?
Kunçuy |
Katun |
Tarım |
Uluğ |
İlig |
Hanedan soyundan gelen her yaştan kadının genel unvanı tarımdır. Doğru cevap C şıkkıdır.
7.Soru
Dandanakan Savaşı ile ilgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi doğrudur?
Gazneliler ile Karahanlılar arasında gerçekleşmiştir. |
Sultan Mesud büyük bir galibiyet kazanmıştır. |
Tuğrul Bey savaş esnasında esir düşmüştür. |
Gazneliler savaş esnasında susuzluk sıkıntısıyla karşı karşıya kalmışlardır. |
Gazneliler sınırlarını önemli ölçüde genişletmişlerdir. |
Sultan Mesud 23 Mayıs günü ordusunu savaş düzenine koyarak henüz bir fersah mesafe yol almıştı ki, çeşitli yönlerden Selçuklular taarruza geçti. Bu saldırı üzerine Gazneli ordusunun ilerleyişi iyice yavaşladı. 24 Mayıs 1040’da Gazneli ordusu Selçuklu kuvvetlerinin hücumuna rağmen öğleye doğru Dandanakan Kalesi’ne ulaşabildi. Sultan Mesud ordusunun su sıkıntısını önlemek için beş fersah ilerideki havuza gidilmesini emretti. Bu hareket Gazne ordusunun düzeninin bozulmasına ve savaşın kaybedilmesine yol açan en önemli olaydı. Bu esnada 370 saray gulamı ordudan ayrılarak Selçukluların tarafına geçti. Bunlar daha önce kaçmış olanlarla birleşerek şiddetle hücuma geçtiler. Bu hücum, zaten bitmiş, yorgun ve moralsiz olan Gazneli ordusunun çökmesine ve dağılmasına sebep oldu.
8.Soru
Tamgaç Han İbrahim, bir taraftan Selçuklu saldırılarına karşılık verirken, diğer taraftan da diplomatik girişimlerde bulundu. Halife Kaim Biemrillah’a 1061 yılında bir elçi gönderdi. Selçukluların ülkesinden el çekmesi ve saldırılara son vermesi için yardım istedi. Bu sırada Selçuklu tahtında aşağıdaki hükümdarlardan hangisi bulunmaktaydı?
Alp Arslan |
Tuğrul Bey |
Melikşah |
Sencer |
Berkyaruk |
Çağrı Bey’in 1059 yılında vefatından sonra, Merv’de yerine Alp Arslan geçti. Alp Arslan, Batı Türk Hakanlığı topraklarına saldırı ve yağmalarda bulunarak, babası devrinde yapılan anlaşmayı bozdu. Tamgaç Han İbrahim, bir taraftan bu saldırılara karşılık verirken, diğer taraftan da diplomatik girişimlerde bulundu. Halife Kaim Biemrillah’a 1061 yılında bir elçi gönderdi. Alp Arslan’ın ülkesinden el çekmesi ve saldırılara son vermesi için yardım istedi. Bu sırada zaten Selçukluların tahakkümünde olan halife bu isteği kabul etti ise de hil’at ve lâkaplar göndermekten başka bir şey yapamadı.
9.Soru
Gazne Devlet’inin kurulduğu bu bölge, XVIII. Yüzyılın ikinci yarısından sonra aşağıdaki devletlerden hangisinin adıyla anılmaya başlamıştır?
Türkmenistan |
Özbekistan |
Afganistan |
Pakistan |
Tacikistan |
Gerek Hindistan’a ulaşan yolları kontrol eden bir mevkide bulunması, gerekse sahip olduğu yeraltı zenginlikleri dolayısıyla ilk çağlardan bu yana önemli bir konuma sahip olup pek çok istilaya maruz kalan bu ülke önceleri ahalinin ırk, soy, din vs. bakımdan farklılığını da ortaya koyacak şekilde muhtelif bölgeler halinde ve çeşitli adlarla anılırdı. XVIII. Yüzyılın ikinci yarısından itibaren bir bütün halinde Afganistan olarak anılmaya başlanacaktır.
10.Soru
Şemsü’l-Eimme Serahsî tarafında yazılan ve en temel fıkıh kitabı kabul edilen eserin adı nedir?
Târîhü Kâşgar |
Atebetü’l-Hakayık |
Mebsûd |
Ağrâdü’s-Siyâse |
Sinbâd-Nâme |
Mebsûd, Şemsü’l-Eimme Serahsî tarafından yazılmıştır. Doğru cevap C şıkkıdır.
11.Soru
Karahanlılar'da Yatgak ve Turgaklar hangi askeri kuvvet birimlerindendir?
Hassa Ordusu |
Boylar |
Dihkanlar |
Gaziler |
Saray muhafızları |
Yatgak ve Turgaklar, saray muhafızlarındandır. Yatgaklar, sarayın gece nöbetini tutmakla görevli idiler. Gündüz nöbetlerini tutanlara ise turgak denmekte idi. Doğru cevap E şıkkıdır.
12.Soru
Aşağıdakilerden hangi Doğu Türk Hakanlığı hakanı Karluk ve Kanglı Türklerinin neden olduğu meseleleri çözememesi sonucunda ülkenin 1l30’da Kara Hıtây hâkimiyetine girmesine neden olmuştur?
İbrahim b. Ahmed |
Arslan Han Muhammed |
Tuğrul Kara Hakan Yusuf |
Arslan Han Yusuf |
Arslan Han Ahmed |
İbrahim b. Ahmed, halkın mallarını yağmalayıp hayvanlarını kaçıran Karluk ve Kanglı Türklerini itaate almaya çalışmıştır ancak bunda başarılı olamamıştır. Bu sırada Yeh-lü Ta-shih’ye bir elçi göndererek, Karluk ve Kanglı Türklerinin yaptıklarına karşı aciz kaldığını, şayet gelir ve bu beladan kurtarırsa ülkeyi kendisine teslim edeceğini bildirmiştir. Böylece, Doğu Türk Hanlığı Selçuklu himayesinden çıkıp Kara Hıtay hakimiyetine girmiştir.
13.Soru
İlk Türk-İslâm devletleri içerisinde önemli bir yere sahip olan, Afganistan ile birlikte Horasan ve Kuzey Hindistan’da hakimiyet kuran devlet aşağıdakilerden hangisidir?
Karahanlılar |
Harzemşahlar |
Babürlüler |
Akhunlar |
Gazneliler |
Tarih boyunca birbirinden çok farklı bölgelerde değişik zamanlarda ya da aynı zaman dilimi içerisinde pek çok Türk devleti var olmuştur. Bunlardan birisi olan Gazneliler devleti, M.Ö. II. yüzyıldan itibaren Türklerin yurt tuttuğu bir bölgede kurulmuştur. İlk Türk-İslâm devletleri içerisinde önemli bir yere sahip olan bu devlet, iki asrı geçen hâkimiyet döneminde Afganistan ile birlikte Horasan ve Kuzey Hindistan’da büyük bir güç olarak kuvvetle varlığını hissettirecektir.
14.Soru
Hanedanın kurucusuna nisbetle Sebükte(/i)ginîler ya da bölgeye tarihte en parlak dönemini yaşatan Sultan Mahmud’un lâkabına nisbetle Yeminîler olarak bilinen devlet aşağıdakilerden hangisidir?
Sakalar |
Sasani |
Karahanlılar |
Baktrian Helenleri |
Gazneliler |
Gazne şehrinde kurulup geliştiği için kaynaklarda daha çok Gazneliler şeklinde yer alan devlet, aynı zamanda hanedanın kurucusuna nisbetle Sebükte(/i)ginîler ya da bölgeye tarihte en parlak dönemini yaşatan Sultan Mahmud’un lâkabına nisbetle Yeminîler olarak da anılır.
15.Soru
Karlukların kendi hakanlıklarına karşı ilk isyanı hangi han döneminde olmuştur?
Arslan Han Muhammed |
İbrahim Han |
Harun Cebrail Han |
II.Nasır Han |
Kök Sagun Kılıç Hasan Han |
Karlukların kendi hakanlıklarına karşı ilk isyanı Arslan Han Muhammed döneminde olmuştur.
16.Soru
Aşağıda verilen tanımlardan hangisi doğru değildir?
Cizye: İslam devletlerinde gayrimüslimlerin erkeklerinden alınan baş vergisi. |
Ribat: Genellkle zengin Müslüman tüccarların sınır boylarında ve bozkırlarda yaptırdıkları, hem gazilerin sığınağı, hem de İslam davetçilerinin karargâhı olarak kullanılan mekân. |
Mürcie: Haricîlerin ve Emevîlerin ayrımcı zihniyetine karşı, bütün Müslümanların eşitliğini savunan, bir bakıma gayri Arap Müslüman unsurların temsil ettiği bir zihniyet, siyasî ve itikadî bir fırkadır. |
Emîrü’l-ümerâ: Bazı Ortaçağ İslam devletlerinde, özellikle Abbasilerde idari yetkilere de sahip, genellikle Türk |
Mâtürîdiyye: İslâm hukukunda müslüman olmayan bir devletin toprakları için kullanılan “dârü’l-harb” teriminin diğer bir ifadesidir. |
Ebû Hanîfe (ö. 767) ve Ebû Mansur el-Mâtürîdî’nin (ö.944) görüşleri etrafında oluşan, nakil ie aklı uzlaştıran ve Türkler arasında yaygın olan Sünnî itikadî mezhep. Türklerin büyük bir kısmı fıkıhta Hanefî mezhebini, itikadda ise Mâtürîdîliği benimsemişlerdir.
17.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Karahanlılarda kölelere verilen isimlerden biri değildir?
Kul |
Meymene |
Tegin |
Karabaş |
Çeyrek Kapa |
A, C ve D şıklarına kölelere verilen isimler sıralanmış olup meymene bunlardan değildir.
18.Soru
Bilge Kadir Han'ın saltanatı sona erdiğinde yerine kim geçmiştir?
Satuk Buğra Han |
Bazir Arslan Han |
Oğulcak Kadir Han |
Kadir Han |
Baytaş Arslan Han |
Bilge Kadır Han’dan sonra yerine oğlu Bazir Arslan Han geçmiştir.
19.Soru
Selçukluların Gazne üzerindeki tesirinin büyüklüğünü aşağıdakilerin hangisi en iyi göstermektedir?
Tahta çıkışın umumi bir eğlence günü ile yapılması |
Sultanın meclis düzenlemesi |
Gazneli sultanlarının es-Sultanü’l-Muazzam ünvanını kullanması |
Saraylarının kapısında nevbet çalınması |
Saray meclislerinin içkisiz olarak tertip edilmesi |
Halkına gayet iyi davranan Ferruhzâd yedi yıl hüküm sürdükten sonra 1059 yılında otuzdört yaşında kulunç hastalığından öldü. Selçukluların Gazne üzerindeki tesirinin büyüklüğü, Gazneli sultanlarının bu dönemde Emir ve Melik unvanlarına ek olarak es-Sultanü’l-Muazzam gibi Selçukluların kullandığı ünvanları da almalarından anlaşılmaktadır. Nitekim bu unvan ilk defa Ferruhzâd’ın sikkelerinde görülmektedir.
20.Soru
Sultan Mahmud’un Hindistan üzerinde yaptığı ilk sefer hangi bölgeye olmuştur?
Peşaver |
Vayhind |
Bhatiya |
Multan |
Pencâb |
Bazı kaynaklar Sultan Mahmud’un ilk seferi olarak 999 veya 1000 yılında Kabil’in doğusuna, Lamghan’a yapılan bir askeri hareketi gösterirler. Ancak çağdaş kaynaklarda bu sefere dair herhangi bir bilgi bulunmamaktadır. Bu sebeple Gazneli Mahmud’un Peşaver üzerine gerçekleştirdiği hareketi Hindistan’a yapılan ilk sefer olarak kabul etmek gerekir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ