2019 Tamamlanma Yüzdesi = O güne kadar katlanılan maliyetler /                                                             Toplam tahmini maliyetler

2019 Tamamlanma Yüzdesi= 84.400/ 425.000 = 0,1985 = % 19,8

Bu durumda 2019 dönem sonu itibarıyla yapılan inşaat işine göre hakedilen

fiili gelir toplam ihale bedelinin %19,8 ‘dir.

Gerçekleşen hasılat = İhale bedeli x Tamalanma yüzdesi

Gerçekleşen hasılat (2019) = 655.000 x 0,198

                                               = 129.690

Şahsi ihtiyaçlarına yönelik olarak inşaat yapanların bu faaliyetlerinin ticari kazanç olup olmadığının tespitinde; yapılan inşaatın şahsi ihtiyaca yönelik olması ve şahsi ihtiyaç kapsam ve sınırlarının aşılmaması, kazanç ve gelir sağlama hedefinin bulunmaması ve söz konusu faaliyetlerde tekrarlanma bir başka deyişle devamlılık unsurunun bulunmaması gerekmektedir. Doğru yanıt B’dir.

150 İlk madde ve malzeme hesabı her iki tür işletmenin kullandığı hesaptır. 170, 740 ve 741 kodlu hesaplar, inşaat taahhüt işletmelerinin kullandığı hesaplardır. 152 Mamuller hesabı Özel inşaat işletmelerinin kullandığı inşaat taahhüt işletmelerinin kullanmadığı bir hesaptır. Doğru yanıt B’dir.

Son olarak 5. sınıf yapılar dört grupta incelenmektedir: A grubu yapılar; orduevleri, büyükelçilik yapıları, vali konakları, borsa binaları, üniversite kampüsleri, yapı yüksekliği 51,5 m aşan yapılar, yapı yüksekliği 30,5 m aşan iş merkezleri vb. B grubu yapılar; kongre merkezleri, hastaneler, olimpik spor tesisleri-hipodromlar, havalimanları, 1500 kişinin üzerindeki ibadethaneler, 4 yıldızlı oteller vb. C grubu yapılar; 5 yıldızlı oteller ve tatil köyleri, müze ve kütüphane kompleksleri vb. iken D grubu yapılar; konser salonları ve kompleksleri, tarihî eser niteliğinde olup restore edilerek veya yıkılarak aslına uygun olarak yapılan yapılar vb. olarak sıralanmaktadır.

Vergi kanunları açısından taahhüt şeklindeki inşaat işlerini bir inşaat firmasının bir başka gerçek ya da tüzel kişilere ait bir inşaat eylemini sözleşme koşullarına uygun olarak belirlenen bir ücret karşılığında yapması işi olarak tanımlamıştır. Doğru yanıt A’dır.

Müteahhit şirket tarafından arsa sahibine, arsanın karşılığı olarak iş yeri veya 150 m2’den büyük konut teslimlerinde ise emsal bedel üzerinden %18 oranında katma değer vergisi uygulanacaktır. Doğru yanıt C’dir.

Bir müesseseye ticari olma özelliği veren en önemli kıstaslardan biri organizasyonu kuran kişi ve kişilerin bir gelir ya da kazanç elde etme kastıyla ve niyetiyle hareket etmesidir. Böyle bir amaç yoksa ticari faaliyetten bahsedilemez. Sıralanan bu unsurlar bir arada değerlendirildiğinde, şahsi ihtiyaçlarına yönelik olarak inşaat yapanların bu faaliyetlerinin ticari kazanç olup olmadığının tespitinde; yapılan inşaatın şahsi ihtiyaca yönelik olması ve şahsi ihtiyaç kapsam ve sınırlarının aşılmaması, kazanç sağlama hedefinin bulunmaması ve söz konusu faaliyetlerde tekrarlanma bir başka deyişle devamlılık unsurunun bulunmaması gerekmektedir. Bu şartların ihlali hâlinde kendi arsası üzerine kendileri kullanmak amacıyla inşaat yapanlar da dahil olmak üzere faaliyetten elde edilen kazanç ticari kazanç olarak kabul edilecektir.

Vergilendirme dönemi kurumlar vergisi mükellefi olan bir üretim işletmesinden farklı değildir.

İnşaat işinin üretiminde kullanılan direkt işçilik dışında kalan ve bu işlere doğrudan doğruya yüklenmesi olanaksız veya ekonomik olmayan işçilikler endirekt işçilik olarak kabul edilir. Endirekt işçilikler 730 Genel Üretim Giderleri hesabında izlenir

Taahhüt şeklindeki inşaat ve onarım işinin süresi bir yıldan fazla ise yıllara yaygın inşaat ve onarım işi olarak ifade edilir. Sürenin belirlenmesinde taahhüt işi için yapılan sözleşmedeki süre esas alınır.

Çoğunlukla kendi nam ve hesabına bina inşa ederek satmak amacıyla (yap/sat
işleri) yapılan inşaat işleri, arsanın temin ve elde edinme şeklinden başlamak üzere inşaatın başlama ve kullanımının ruhsatlandırılması, işin gerçekleştirilmesi ve denetimi, yapı malzemelerinin tedarikinin ve işçiliklerin kayıt dışı boyutunun büyüklüğü, tamamlanan yapının bağımsız bölümlerinin temelde satışı, arsa sahiplerine arsa karşılığı konut/iş yeri teslimleri gibi yönleriyle parasal açıdan oldukça maliyetli ve vergileme süreçleri oldukça karışık ilişkiler ağına sahiptir. Taahhüt şeklindeki işin bitiminde yapılan inşaatın (eserin) mülkiyetinin iş
sahibine devir ve temliki gibi bir süreç yapılmaz. Buna karşın kendi nam ve hesabına yapılan inşaatta mülkiyetin alıcıya devri için tapuda resmî senet düzenlemek ve tescil işlemlerini yapmak zorunludur.

Hakediş (İstihkak): Tamamlanmış iş kısımlarının inşaat proje yöneticisi tarafından periyodik biçimde denetlenip onaylanması üzerine, bunlarla ilgili sözleşme tutarlarının periyodik olarak inşaat sahibi tarafından ödenmesidir.

01.10.2008 tarihinde yürürlüğe giren 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 85 inci maddesinde asgari işçilik uygulaması aynen düzenlenmiş olup uygulama hâlen bu maddeye istinaden devam etmektedir. Doğru cevap D'dir.

İnşaat işinin tamamlanması sonucunda inşaat sahibi tarafından kesin kabul edilmesi ile birlikte 170 Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Maliyetleri hesabı alacaklandırılarak kapatılır ve 622 Satılan Hizmetlerin Maliyeti hesabı boçlandırılır.

Vergisi Kanunu’nun 44. maddesinde “inşaat ve onarma işlerinde geçici ve kesin kabul sürecine tabi olan hallerde geçici kabulün yapıldığını gösteren tutanağın idarece onaylandığı tarih, diğer hallerde işin fiilen tamamlandığı veya fiilen bırakıldığı tarih bitim tarihi olarak kabul edilir. Bitim tarihinden sonra bu işlerle ilgili olarak yapılan giderler ve her ne nam ile olursa olsun elde edilen hasılat, bu giderlerin yapıldığı veya hasılatın elde edildiği yılın kâr veya zararının tespitinde dikkate alınır.” hükmü yer almaktadır

TAAHHÜT ŞEKLİNDEKİ İNŞAAT İŞLERİNDE VERGİLENDİRME
Vergi kanunları açısından taahhüt şeklindeki inşaat işlerini bir inşaat firmasının
bir başka gerçek ya da tüzel kişilere ait bir inşaat eylemini sözleşme koşullarına
uygun olarak belirlenen bir ücret karşılığında yapması işi olarak tanımlamıştır.

Yapı Müteahhidi (Yüklenici): İnşaat işlerinin sözleşme, plan ve şartnamelere uygun biçimde yapımı için sorumluluk alan ve bu amaçla iş gücü, malzeme ve ekipman sağlayarak bunları yöneten birimler (denetleyen) kişi veya ortak birimlerdir. Doğru yanıt C’dir.

Hakediş, inşaat taahhüt işletmesinin inşaat sahibinden nakit veya hesaben aldığı paralardır. Hakediş tahsil edilmesine rağmen, inşaat işi henüz tamamlanmamıştır. Bu nedenle hakediş tutarı; Satış Hasılatı hesaplarına aktarılmak yerine 350 Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Hakediş Bedelleri hesabında izlenir.

Yıllara yaygın inşaat ve onarım işleri, belirli bir inşaat sözleşmesi kapsamında taahhüt şeklindeki inşaat ve onarım işine dayanan ve yapısı itibarıyla bir takvim yılı içerisinde bitirilmesi mümkün olmayan inşaat, hafriyat, baraj, yol, köprü, tünel ve metro yapımı gibi inşaat ve onarım işlerini kapsayan bir faaliyettir. Başka bir ifadeyle taahhüt şeklindeki inşaat ve onarım işinin süresi bir yıldan fazla ise yıllara yaygın inşaat ve onarım işi olarak ifade edilir. Sürenin belirlenmesinde taahhüt işi için yapılan sözleşmedeki süre esas alınır. Burada ifade edilen süre 12 aylık süre değil hesap dönemidir.