İnşaat sürecinde çeşitli tarihlerde inşaata ilişkin hakedişler tahakkuk ettikçe 350 Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Hakediş bedelleri hesabının alacağında kaydedilir.  İnşaat bitim tarihinde kesin kabulün gerçekleşmesi ile tahakkuk edilen hakedişler inşaat işinin geliri hâline gelmiştir. Bunun için satış gelirine ilişkin yevmiye kaydı yapılır. Bu kayıtta 350 kodlu hesap borçlandırılır ve 600 Yurtiçi satışlar hesabı alacaklandırılır. Doğru yanıt C’dir.

Ortak maliyetler dönem içinde farklı zamanlarda ortaya çıkabilir. Ayrıca zaman içinde de maliyette dalgalanmalara neden olabilir. Örneğin yıllık izinler, ikramiyeler gibi. Doğru yanıt A’dır

Bir inşaat faaliyetinin taahhüt şeklinde inşaat ve onarım işi olabilmesi için; (1) İşin yapılmasını isteyen bir tarafın bulunması, (2)İşin yapılmasını üstlenen tarafın olması (3) Sözleşmeye konu olan inşaat ve onarım işinin bulunması ve (4) İnşaat ve onarım işinin belli bir ücret karşılığında yapılması gerekmektedir. Doğru yanıt B’dir.

Gerek özel inşaat işletmeleri gerekse inşaat taahhüt işletmeleri inşaat işinin proje aşamasında tüm pozların maliyetini tahmini olarak bütçeler; 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 9. maddesinde “…yapım işlerinin ihalesi yapılmadan önce idarece, her türlü fiyat araştırması yapılarak katma değer vergisi hariç olmak üzere yaklaşık maliyet belirlenir ve dayanaklarıyla birlikte bir hesap cetvelinde gösterilir” ifadesi yer almaktadır.

Kendi nam ve hesabına bina inşa ederek, bağımsız bölümler hâlinde satan kişi
satma amacıyla kendiliğinden inşaata teşebbüs eder. Taahhüt suretiyle yapılan inşaatta ise, inşaat bir iş sahibi adına yapılır. İnşaata iş sahibi tarafından teşebbüs edilir. Kendi nam ve hesabına inşaatta sözleşmenin asıl unsuru eşya ve malzemedir. Verilen ücret veya bedel eşya ve malzemenin karşılığıdır. Emek ikinci unsurdur. Buna karşın taahhüt suretiyle inşaatta sözleşmenin asıl unsuru emektir. Verilen ücret veya bedel kendisine inşaat yaptırılan kimsenin emeğinin karşılığıdır. Malzeme ve eşya müteahhit tarafından temin edilse bile bunlar ikinci unsurdur.

Ortak maliyet yükleme oranı ile her bir inşaatın ortak maliyetten alacağı payın yüzdesi hesaplanmış olmaktadır

Ortak Maliyet Yükleme Payı= Toplam Ortak maliyetler / Tüm İnşaat                                               işlerine ilişkin toplam Harcama

Ortak Maliyet Yükleme Payı= 84.000 / (112.000+95.000)

                                               = 84.000/ 207.000

                                               = 0,406

Bu oran inşaat işleri için yapılan her 1TL’lık harcamanın, toplam ortak maliyetlerden inşaat işine 0,406 TL olarak yükleneceğini ifade etmektedir. Böylece Z inşaatındaki toplam harcama ile ortak maliyet yükleme oranının çarpılması sonucunda Z inşaat işinin ortak maliyetten aldığı pay hesaplanacaktır.

Z inşaat işinin aldığı pay= Z inşaat harcama tutarı X ortak maliyet yükleme oranı

                                      = 95.000 x 0,406

                                      = 38.570 TL.

Doğru yanıt B’dir.

Endirekt işçilik için; yardımcı işçilik, dolaylı işçilik, yönetici işçilik gibi terimler de kullanılır. İnşaat işinin yapılmasına katkı sağlayan ancak inşaat işini bizzat gerçekleştirmeyen işçilerin işletmeye olan maliyetidir. Endirekt işçilik maliyeti, direkt işçilik maliyeti dışında kalan ve inşaat işine dolaylı bir şekilde yüklenebilen maliyetlerdir. Endirekt işçilik, yasalar, sözleşme hükümleri ya da yüklenicinin isteğine bağlı olarak esas ücrete ek olarak yapılan ödemeleri ya da birden fazla inşaat işi için katlanılan işçilik maliyetlerini kapsamaktadır. İkramiye, fazla çalışma ücreti, sosyal yardımlar, sağlık giderleri, izin ücretleri, işçi yollukları, kıdem tazminatı, primler, yükleniciden kaynaklanan boşa geçen zamanlar gibi ödemeler endirekt işçilik olarak kabul edilir.

Şantiye defteri; işin ilerleyişini, inşaata giren ihrazatı, fiyat farkına tabi gereçlerin
çeşit ve miktarlarını, çalışan işçi sayısını ve çalışan makineleri takip edildiği bir defterdir.

Yöneticilerin maliyetini ayrı olarak belirlenmesini istediği şey’e maliyet nesnesi denilmektedir.

Ortak maliyet yükleme oranı ile her bir inşaatın ortak maliyetten alacağı payın yüzdesi hesaplanmış olmaktadır

Ortak Maliyet Yükleme Payı= Toplam Ortak maliyetler / Tüm İnşaat                                                işlerine ilişkin toplam Harcama

Ortak Maliyet Yükleme Payı= 84.000 / (112.000+95.000)

                                               = 84.000/ 207.000

                                               = 0,405

Doğru yanıt B’dir.

Pazarlık usulü: Bu Kanun’da belirtilen hâllerde kullanılabilen, ihale sürecinin iki aşamalı olarak gerçekleştirildiği ve idarenin ihale konusu işin teknik detayları ile gerçekleştirme yöntemlerini ve belli hâllerde fiyatın isteklilerle görüşüldüğü yöntemdir. Aşağıda belirtilen hâllerde pazarlık usulü ile ihale yapılabilir:
a. Açık ihale usulü veya belli istekliler arasında ihale usulü ile yapılan ihale sonucunda teklif çıkmaması
b. Doğal afetler, salgın hastalıklar, can veya mal kaybı tehlikesi gibi ani ve beklenmeyen veya idare tarafından önceden öngörülemeyen olayların ortaya çıkması üzerine ihalenin ivedi olarak yapılmasının zorunlu olması
c. Savunma ve güvenlikle ilgili özel durumların ortaya çıkması üzerine ihalenin ivedi olarak yapılmasının zorunlu olması
d. İhalenin, araştırma ve geliştirme sürecine ihtiyaç gösteren ve seri üretime konu olmayan nitelikte olması
e. İhale konusu mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin özgün nitelikte ve karmaşık olması nedeniyle teknik ve mâlî özelliklerinin gerekli olan netlikte belirlenememesi

İnşaat işinin muhasebe kayıtlarını tutmak yapı müteahhidinin sorumluluğudur. Bunun dışındakiler proje yöneticisinin sorumluluğundadır.

Geçici teminat: İnşaat sahibinin ihale yoluyla inşaat işini yapmak için istekli yüklenicilerden, ihaleye katılabilmeleri ve tekliflerinde ciddi olduklarını gösterebilmek amacıyla, istekli tarafından teklif edilen bedelin %3’ünden az olmamak üzere, ihaleye katılan tüm istekliler tarafından belirlenecek para, teminat mektubu veya kamu senetleridir. 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’na göre geçici teminat oranı %3 üzerinden hesaplanmaktadır. 

Maliyet muhasebesi, inşaat işletmelerinin aşağıdaki amaçlarını yerine getirilmesine katkı sağlamaktadır:
• Sorumluluk merkezitemelinde toplam ve birim hizmet maliyetlerini belirlemek,
• Bütçeleme kontrolü, standart maliyet kontrolü, stok kontrolü gibi tekniklerle işletmenin “maliyet kontrolü”nü sağlamak,
• Her bir inşaat işine ilişkin standart belirleyerek maliyet planlamasını gerçekleştirmek,
• İnşaat sektöründeki rakipleri ile maliyet karşılaştırmaları yapabilmek,
• Pazar koşulları, işletme döngüsü, hükûmet politikaları, rekabet, modadaki değişmeler, insanların gelir düzeyleri, sosyal güvenlik kurumu politikaları gibi değişkenlere bağlı olarak satış fiyatını belirlemek,
• Hükümet ve sosyal güvenlik kurumu politikalarına bağlı sabitlenen hizmet fiyatlara yönelik maliyet düşürme yaklaşımları geliştirmek,
• Sunulan hizmet, süreç, iş, bölüme dayalı kârlılığı belirlemek ve kârlılık analizine olanak sağlamak,
• Maliyet verileri ile yöneticilerin karar almalarına yardımcı olmak.

Maliyet muhasebesi, inşaat işletmelerinin aşağıdaki amaçlarını yerine getirmesine katkı sağlamaktadır:

• Sorumluluk merkezi temelinde toplam ve birim hizmet maliyetlerini belirlemek,
• Bütçeleme kontrolü, standart maliyet kontrolü, stok kontrolü gibi tekniklerle işletmenin “maliyet kontrolü”nü sağlamak,
• Her bir inşaat işine ilişkin standart belirleyerek maliyet planlamasını gerçekleştirmek,
• İnşaat sektöründeki rakipleri ile maliyet karşılaştırmaları yapabilmek,
• Pazar koşulları, işletme döngüsü, hükûmet politikaları, rekabet, modadaki değişmeler, insanların gelir düzeyleri, sosyal güvenlik kurumu politikaları gibi değişkenlere bağlı olarak satış fiyatını belirlemek,
• Hükümet ve sosyal güvenlik kurumu politikalarına bağlı sabitlenen hizmet fiyatlara yönelik maliyet düşürme yaklaşımları geliştirmek,
• Sunulan hizmet, süreç, iş, bölüme dayalı kârlılığı belirlemek ve kârlılık analizine olanak sağlamak,
• Maliyet verileri ile yöneticilerin karar almalarına yardımcı olmaktır.

151 ve 720 kodlu hesaplar Özel inşaat işletmelerinin kullanabileceği hesaplardır. 350, 740 kodlu hesaplar inşaat taahhüt işletmelerinin kullanabileceği hesaplardır. 780 Finansman Giderleri her iki tür işletmenin kullandığı hesaptır. Doğru yanıt C’dir.

Özel inşaat işletmeleri inşaat işinin üretim maliyetinin belirlenmesinde; 710 Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri, 720 Direkt İşçilik Giderleri ve 730 Genel Üretim Giderleri hesaplarından 151 Yarı Mamuller-Üretim hesabına yüklenir.

İnşaat sahibinin taleplerinin yerine getirilmesine ilişkin olarak tasarım, bütçe, zaman, araç ve ekipman uyumunu ve yönetimini sağlayan kişi proje yöneticisidir. İnşaat projesi, inşaat işine ilişkin ilk teklifin hazırlanma sürecinden başlar ve inşaatın kesin kabulüne kadar devam eder. Doğru yanıt A’dır.

1. sınıf yapılar, iki grupta incelenmektedir:

A grubundaki yapılar; plastik örtülü seralar, gölgelikler-çardaklar, kalıcı kullanımı olan yardımcı yapılar gibi inşaatlardan kapsarken B grubundaki yapılar; cam örtülü seralar, iş yeri depoları basit padok, büyük ve küçük baş hayvan ağıllarını içermektedir.

Özel inşaat işlerinde vergiyi doğuran olayın tapuya tescil işlemi ile gerçekleştiği düşünülmektedir. Ancak tescil işlemi yapılmadan da inşaat işletmeleri yapmakta oldukları bağımsız bölümleri inşaat devam ederken özel sözleşme veya satış vaadi sözleşmesi ile satmaktadırlar. İnşaat devam ederken yapılan bu satışlar karşılığında alınan bu paralar avans niteliğindedir. Burada vergiyi doğuran olay söz konusu değildir.