Gider hesapları uygulamada esneklik sağlamak üzere iki seçenek hâlinde 7/A
ve 7/B olarak sunulmuştur. 7/A seçeneğinde giderler defter-i kebirde fonksiyon
esasına göre, 7/B seçeneğinde ise çeşit esasına göre belirlenmiştir.

Arsa, ilk madde ve malzeme alımları, işçilik ücretleri ve doğrudan inşaatlara yüklenemeyen genel üretim giderleri maliyet kalemlerini oluşturur. İnşaatın maliyetinin tam ve güvenilir bir şekilde belirlenebilmesi açısından maliyet kalemlerinin doğru bir şekilde kayıt altına alınması önemlidir

Genel üretim giderleri şunlardır: Endirek yardımcı maddeler, sıhhi tesisat malzemesi, boya badana malzemeleri, yedek parçalar, endirekt işçilik, elektrik ve su giderleri, sigorta giderleri, taşeron giderleri, yakıt giderleri, amortismanlar vb.

Genel üretim giderleri endirekt gider olarak da adlandılır. Endirekt giderlere örnek olarak şunlar verilebilir;

• Endirekt madde ve malzeme giderleri (çivi, tel, lehim, boya, badana malzemeleri, akaryakıt, yedek parça, marangoz malzemeleri gibi)

• Endirekt işçilik giderleri (araç şoför ücretleri, temizlik işçilik ücretleri, yemekhane görevlileri ücretleri, şantiye şefleri maaşları, sosyal yardım, fazla çalışma, tatil, izin ücretleri gibi)

• Üretimle ilgili amortismanlar

• Üretim için dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetler (elektrik, telefon, danışmanlık vb.)

• Sigorta giderleri

• Vergi, resim ve harçlar (tapu harçları, damga vergileri, motorlu taşıtlar vergisi, belediye rüsumları vb.)

Genel Üretim Giderleri Hesabı, arsa (kat) karşılığı inşaat işlerinde 7/A seçeneği uyguladığında kullanılabilecek hesaplardandır.

Söz konusu kazançların Türkiye’de genel sonuç hesaplarına intikal ettirilmesi istisnadan yararlanılması için yeterlidir.

Aktife kayıtlı bir arsa üzerine inşaatın başlamasıyla birlikte arsalar arsa sahibi işletme açısından yapılmakta olan yatırımlara dönüşür. 150 ARSA VE ARAZİLER HESABI’ndan çıkarılarak 258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR HESABI’na alınır.

Bir faaliyet dönemi içinde tamamlanan inşaatlar tamamlandıktan sonra mamuller hesabına alınırlar. İnşaat üretim maliyetleri kaydı için 151 Yarı Mamul Üretim hesabının borçlandırılırken, 711 Direkt İlk Madde ve Malzeme Yansıtma Hesabı, 721 Direkt İşçilik Giderleri Yansıtma Hesabı ve 731 Genel üretim Giderleri Yansıtma Hesabı alacaklandırılır. Sonra da 151 Yarı Mamul Üretim Hesabı alacakdırılırken 152 Mamuller Hesabı borçlandırılarak mamuller hesabına alınır. Doğru yanıt C’dir.

Katma değer vergisinin arsa (kat) karşılığı inşaat işini yapan taraf üstlenmesi durumunda dönem gideri olarak dikkate alabilir, ancak bu kanunen kabul edilmeyen gider niteliğindedir.

450.000+15.000=465.000 toplam maliyet

465.000x%5= 23.250 emsal bedeli

465.000+23.250=488.250 K.D.V matrahı

488.250x%1=4.882,5 Hesaplanan K.D.V

İşletme kiraya vererek değerlendirmek amacında olduğu binasını (duran varlık olarak kayıt altına alınmış binası) bundan sonra işletme sahibi tarafından kullanılan bina değil yatırım amaçlı bina olarak dikkate alınacaktır. Bu nedenle Binalar hesabı alacaklandırılarak kapatılır. Yatırım Amaçlı Binalar Hs. borçlandırılır.

Arsa (kat) karşılığı daire, iş yeri gibi teslimlerde teslim edilecek mamulün (iş yeri, konut gibi) değerinin belirlenmesi gerekmektedir. Bu değerin belirlenebilmesi için emsal bedeli (VUK 267) toptan satışlar için %5 ilave edilmesi yoluyla bulunur.

Tek Düzen Hesap Planında 20. Hesap grubunu kullanan bir işletme kiraya vermek ve değer artışlarından yararlanmak amacıyla bir bina almış ve bedelini bankadan havale etmiştir. Bu durumda Yatırım Amaçlı Binalar Hs. borçlandırılır.

Finans gider yeri arsa (kat) karşılığı inşaat işlerinde gider yerleri bölümlerinden biri değildir. Finans gider yeri arsa (kat) karşılığı inşaat işlerinde gider çeşitleri hesaplarının kodlamasında esas alınan sınıflamadır.

İşletmenin normal iş akışı çerçevesinde kullandığı gayrimenkuller, işletme sahibi tarafından kullanılan gayrimenkuller olarak TMS 16 Maddi Duran Varlık Standardı”na göre sınıflandırılır.

Öncelikle kesin ihraç edilen makinenin net değeri aşağıdaki şekilde belirlenir:

Makinenin Net Değeri = Kayıtlı Değer – Birikmiş Amortismanlar
Makinenin Net Değeri = 450.000 – 120.000
Makinenin Net Değeri = 330.000 TL

Ardından kesin ihraç yoluyla gerçekleştirilen devir işlemiyle oluşan kâr veya
zarar hesaplanır:

Makinenin Cezayir’deki şubeye devir bedeli = 60.000 USD x 6 TL =360.000
Devir Kârı veya Zararı = Devir Bedeli – Net Değer
Devir Kârı veya Zararı = 360.000 – 330.000
Devir Kârı veya Zararı = 30.000 TL Kâr

Doğru cevap C'dir.

Bulundukları ülke dışında inşaat işi yapan işletmeler, faaliyette bulundukları ülkenin vergi yasalarına tabidirler. Bunun yanı sıra, iş yaptıkları ülkenin muhasebe sistemine uygun olarak hareket etmek zorundadırlar. Buna göre, yurt dışında inşaat ve onarım işi yapan Türk inşaat işletmeleri, bu faaliyetlerinden dolayı, söz konusu ülkenin vergi kanunlarına tabi olacak ve iş yaptıkları ülkedeki düzenlemelere uygun olarak defter tutacaklardır.

Yurt dışında gerçekleştirilen inşaat işlerinde öncelikli vergilendirme hakkı faaliyette bulunulan ve gelirin elde edildiği ülkeye aittir. Faaliyette bulunulan yabancı ülke, ancak yürürlükteki kanunlarına uygun biçimde defterler tutulduktan ve vergiler ödendikten sonra kalan kârın kendi sınırlarının dışına çıkarılmasına izin verecektir.

Yurt dışında inşaat işi yapan Türk inşaat işletmeleri, faaliyette bulundukları yabancı ülkede yasaların zorunlu kıldığı belge ve defterleri kullanarak muhasebe uygulamalarını gerçekleştirirler. Bu işletmelerin yurt dışındaki inşaat faaliyetleriyle ilgili olarak Türkiye’deki mevzuata göre ayrıca defter tutmalarına gerek yoktur. Söz konusu işletmeler, faaliyette bulundukları ülkenin mevzuatına göre defter tutarken, saptanan kazanç tek kalemde firmanın Türkiye’deki defterlerine intikal ettirilir. Doğru cevap E'dir.

Arsa (kat) Karşılığı İnşaat İşlerinde Gider Yerleri (10-99) aşağıdaki gibi bölümlenir.
• Esas üretim gider yerleri
• Yardımcı üretim gider yerleri
• Yardımcı hizmet gider yerleri
• Yatırım gider yerleri
• Üretim yerleri yönetimi gider yerleri
• Araştırma ve geliştirme gider yerleri
• Pazarlama, satış ve dağıtım gider yerleri
• Genel yönetim gider yerleri.

Yurtdışı inşaat işleri, Türk inşaat işletmelerinin 1970’lerin başlarından itibaren
Orta Doğu ülkelerinde yürütmeye başladıkları müteahhitlik faaliyetleri ile ortaya çıkmış bir kavramdır.

Büyükşehir Belediyesi Kanunu dışındaki yerler için Katma Değer Vergisi 150 m2 altındaki konutlar için %1, 150 m2 üzeri konutlar ve iş yeri teslimlerinde %18 olarak uygulanmaktadır.