İslam Düşünce Tarihi Ara 6. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
I. Varlık (hakikat) tecrübesi
II. Potansiyel konumdan aktif (bilfiil) konuma yükselme
III. Kendisi olabilme/ kendisini gerçekleştirme
yukarıdakilerden hangisi ya da hangileri rasyonel bilincin ontolojik gelişimi ile ilgilidir?
Yalnız I |
I ve II |
II ve III |
I, II ve III |
Yalnız III |
Bütün seçenekler rasyonel bilincin ontolojik gelişimi ile ilgilidir.
2.Soru
İbn Sina’nın felsefesini en geniş bir şekilde ortaya koyan ansiklopedik eserin adı aşağıdakilerden hangisidir?
Necat
|
İşarat vet-Tenbihat
|
Şifa
|
el-Kanun
|
Mübahasat
|
3.Soru
Aşağıdakilerden hangisi inanma eylemlerinin özelliklerinden birisidir?
Tarihsel algı |
Dikey algı |
Açıklama |
Olup biten |
Bireysel algı farkı |
İnanma eylemlerinin özellikleri anlama, itaat, olması gereken, mutlak neden, dikey algı, metin, değer ve semboller ve sosyal algıdır. B seçeneğinde yer alan dikey algı bu özelliklerden birisidir.
4.Soru
Hangisi el-Hikmetü'1-meşrikıyye' nin yazarıdır?
Fârâbî |
İbn Sînâ |
Kindi |
Vasık Billah |
İbn Haylan |
el-Hikmetü'1-meşrikıyye. 418 (1027) veya 419 (1028) yılında yazılan
eser İbn Sînâ'nın diğer ansiklopedik çalışmalarında olduğu gibi mantık,
tabîiyyât, riyâziyyât ve ilâhiyyât olmak üzere dört ana bölümden
oluşmaktadır.
5.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Meşşâî filozofların Tanrı hakkında kullandıkları sıfatlardan biri değildir?
İşiten
|
İlk Muharrik
|
Zorunlu Varlık
|
İlk Sebep
|
İlk Varlık
|
6.Soru
Aşağıdakilerden hangisi “Mu’teber fi’lHikme” adlı eserin yazarıdır?
Gazzâli |
Ebu’l-Berekât el-Bağdâdî |
Fârâbî |
İbn Bâcce |
İbn Rüşd |
Ebu’l-Berekât el-Bağdâdî: Bağımsız olarak değerlendirilen önemli bir filozof da Ebû’l-Berekât el-Bağdâdî (ö.1166)’dir. Aslen Yahudi olan bu filozof, orta veya ileri yaşında Müslüman olmuştur. Bağdâd çevresinde yetişen el-Bağdâdî’nin en önemli felsefî eserinin ismi “Mu’teber fi’lHikme”dir.
7.Soru
İslâm düşünürlerinin en asli hedefi nedir?
İradeli hareket |
Hakikat |
Ontik |
Değer |
Varlık |
İslâm düşünürlerinin en asli hedefi olan hakikat, ontik düzeydeki varlığı tecrübe edebilmek yani onun zihnimizde ontolojik bir gerçeklik olarak açığa çıkmasını sağlamaktır.
8.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Aristo’yu lafzen ve plan olarak adım adım takip eden şerh türüdür?
Kısa |
Uzun |
Orta |
Geniş |
Detaycı |
İbn Rüşd’ün genel olarak bütün bir felsefe tarihini derinden etkileyen en önemli özelliği felsefi şerh yazmasıdır. Ayrıca Osmanlı düşüncesi de büyük ölçüde şerh yazım teknikleriyle eser ürettiği için İbn Rüşd’ün şerhçiliğine yakından incelenmesi yararlı olacaktır. Bilindiği üzere İbn Rüşd tarz ve boyut olarak üç tür şerh yazar. Bunlar Büyük, Orta ve Küçük şerhlerdir Küçük Şerhler diğer iki şerhte olduğu gibi Aristo metnine doğrudan bağımlı değildir. Kullanılan dil ve uslup İbn Rüşd’ün bizzat kendisinindir. Orta Şerhler ise yapı ve üslup bakımından Küçük Şerhler’den farklılık arz ederler. Aristo’yu lafzen ve plan olarak adım adım takip ederler. Ayrıca Orta Şerhler konuları Aristo’yu daha yakından takip ettiği için, Aristo’nun düzensizlik ve dağınıklığından nasipdardır. İbn Rüşd’ün Büyük Şerhlerde konuları ele alış tarzı daha farklıdır. Bu metinlerde Aristo’dan doğrudan alıntılar yapar ve daha sonra Aristo metnini şerh eder.
9.Soru
Kindî'nin sınıflandırmasına göre insana dışardan etki eden bir güç olmayıp, nefsin fonksiyonu olan tümel kavramlardan ibaret olan akıl türü aşağıdakilerden hangisidir?
Güç Halindeki Akıl
|
Fiil Alanına Çıkan Müstefâd Akıl
|
Sürekli Fiil Halindeki Akıl
|
Beyânî Akıl |
Zâhir Akıl |
Yukarıda tanımı yapılan akıl türü Kindî’nin eserlerinden anlaşıldığına göre “Sürekli Fiil Halindeki Akıl”dır.
10.Soru
Aşağıdakilerden hangisi inanma eylemlerinin özelliklerinden birisi değildir?
Anlama |
İtaat |
Açıklama |
Olması gereken |
Değer ve semboller |
İnanma eylemlerinin özellikleri anlama, itaat, olması gereken, mutlak neden, değer ve semboller ve sosyal algıdır.
11.Soru
Sürekli fiil halindeki aklın güç durumunda bulunan akla etki etmesiyle özne-nesne ilişkisinde akıl işlemeye yani nesnelerden soyutlama yaparak bilgi üretmeye başlar. Kindi'ye göre bu şekilde tanımlanan aklın adı nedir?
Beyânî Akıl |
Zâhir Akıl |
Güç Halindeki Akıl |
Sürekli Fiil Halindeki Akıl |
Fiil Alanına Çıkan Müstefâd Akıl |
Fiil Alanına Çıkan Müstefâd Akıl (el-aklü’llezî harece mine’lkuvve ile’l-fi‘l) Sürekli fiil halindeki aklın güç durumunda bulunan akla etki etmesiyle özne-nesne ilişkisinde akıl işlemeye yani nesnelerden soyutlama yaparak bilgi üretmeye başlar. Bu aşamada akıl ile kavram (akıl ve ma‘kûl) birleşip özdeşleşir. İstediği her an bilgi üretebilen bu aklın en belirgin özelliği, önsel bilgileri, tümelleri yani varlığa ait tür ve cinsleri algılamasıdır. Doğru cevap E şıkkdır.
12.Soru
İbn Bâcce felsefesinde erdemsiz toplumda erdemli yaşamaya çalışan insan şeklinde tanımladığı, toplumun geneli gibi yaşamayan aykırı ve sıradışı kişiyi hangi isimle ifade etmiştir?
Sessiz Adam
|
Yalnız Adam
|
Bilge Adam
|
Aykırı Adam |
Güçlü Adam |
Yalnız adam, toplumun geneli gibi yaşamayan aykırı ve sıra dışı kişidir. İbn Bâcce bunu erdemsiz toplumda erdemli yaşamaya çalışan insan anlamında olumlu kullanır.
13.Soru
Kindî, aklı dörde ayırmıştır. Bu sınıflandırmada, bilgiyle özdeşleşen aklın, sahip olduğu bu bilgileri ortaya koyması durumunu ifade eden akıl türü aşağıdakilerden hangisidir?
Güç Halindeki Akıl |
Sürekli Fiil Halindeki Akıl |
Beyânî Akıl |
Fiil Alanına Çıkan Müstefâd Akıl |
İlmi Akıl |
Yukarıda tanımı yapılan akıl türü “Beyânî veya Zahir Akıl”dır.
14.Soru
Aşağıdakilerden hangisi İslam düşüncesindeki inanma ve düşünme eylemlerinin kendilerine özgü karakterlerinden biri değildir ?
İnanma eylemi dini metinlerin anlaşılmasına bağlı iken; düşünme eylemi, daha çok olayları açıklamayı amaçlar. |
İnanma eylemi soru sorarak gerçekliğe açığa kavuşturmaya çalışırken; düşünme eylemi, dini metinlerin otoritesine dayalı bir itaat şeklinde ortaya çıkar. |
İnanma eylemi, Allah’ın müminlerden talep ettiği hususlar bağlamında olması gerekene yönelirken, düşünme eylemi olan-bitenin nedenlerine ve muhtemel sonuçlarına dikkat kesilir. |
İnanma eylemi öncelikle dini değerleri ve sembolleri dikkate alırken, düşünme eylemi doğrudan muhtevaya yönelir. |
İnanma eylemi daha ziyade sembolleri ve değerleri ortaklaşa paylaşan insanlarla birlikte düşünmeye ağırlık verirken, düşünme eylemi bireysel algının farklılaşmasını anlam zenginliği olarak kabullenir. |
İnanma ve düşünme eylemlerinin kendilerine özgü karakterlerini ana hatlarıyla tanımlamak gerekirse; inanma eylemi daha çok dinî metinlerin anlaşılmasına bağlı iken düşünme eylemi daha çok sebep-sonuç ilişkilerini dikkate alarak olayları açıklamayı amaçlar. Böylece inanma eylemi daha çok dini metinlerin otoritesine dayalı bir itaat şeklinde ortaya çıkarken, düşünme eylemi soru sorarak gerçekliği tüm açıklığıyla kavramak ister. İnanma eylemi, Allah’ın müminlerden talep ettiği hususlar bağlamında olması gerekene yönelirken, düşünme eylemi olan-bitenin nedenlerine ve muhtemel sonuçlarına dikkat kesilir. Benzer şekilde inanma eylemi öncelikle dini değerleri ve sembolleri dikkate alırken, düşünme eylemi doğrudan düşünülebilir olana yani muhtevaya yönelir. Bu bağlamda inanma eylemi daha ziyade sembolleri ve değerleri ortaklaşa paylaşan insanlarla birlikte düşünmeye (sosyal geleneksel algı) ağırlık verirken, düşünme eylemi bireysel algının farklılaşmasını anlam zenginliği olarak kabullenir. İnanma eylemi en üst değerden en alt değere ve sonrasında değersize doğru bir dikey ( hiyerarşik) algı biçimini tercih ederken, düşünme eylemi düşünülebilir olanı doğrudan tecrübe etme anlamında yatay algı biçimine yaklaşır. İnanma eyleminde metin kavramı belirleyici iken (inanan kendi yaklaşımından ziyade Kutsal metinlerde söylenenleri doğrudan anladığını varsayarken), düşünme eylemi metinlerin ancak yorumlar aracılığıyla anlam kazandıklarını (anlamlarını açığa çıkarabildiklerini) kabul eder. Doğru cevap B'dir.
15.Soru
Hangi hareketin bir kolu evrenin ve evrendeki oluş ve bozuluşu açıklamak için kullandığı iki ezeli ilke yani iyilik ve kötülük ilkesine sahiptir?
Mecusilik
|
Dehrilik
|
Brahmanizm
|
Tabiatçılık |
Batınîlik |
Mecusiliğin bir kolunun evrenin ve evrendeki oluş ve bozuluşu açıklamak için kullandığı iki ezeli ilke yani iyilik ve kötülük ilkesi cevap verilmesi gereken bir eleştiriydi. Bu doğrudan Allah’ın birliğine yönelmiş bir meydan okumaydı.
16.Soru
Aristo’nun mantık yazılarının toplandığı ve Arapça’ya “Kitâbül-İbâre” veya “Kitâbü’t-Tefsîr” olarak çevrilmiş eserin adı nedir?
Îsâgûcî |
Hermenötik |
Önermeler |
Birinci Analitikler |
Topikler ve Sofistik Deliller |
Aristo’nun mantık yazılarının toplandığı Organon’un bir kitabı “Hermenötik” adını taşımaktadır. Arapça’ya “Kitâbül-İbâre” veya “Kitâbü’t-Tefsîr” olarak çevrilmiştir.
17.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Meşşai evren tasarımında yer almaz?
Dünya |
Ay |
Gezegenler |
Gök Taşları |
Sabit Yıldızlar |
Meşşai evren tasarımında dünya, ay, gezegenler, sabit yıldızlar bulunmaktadır.
18.Soru
Fârâbî’nin kendisinden sonra tartışma yaratan diğer bir yaklaşımı da peygamberlik müessesesi ile ilgili yorumlarıdır. Sistemini "tek hakikat" ilkesi üzerine kuran ve bir müslüman filozof olan Fârâbî, akılla nakli veya felsefe ile dini bir ortak paydada toplamaya en elverişli vasıta olarak neyi görmektedir?
Ameli Faziletler |
Fikrî Faziletler |
Ontolojik Teori |
Nübüvvet |
Adalet Teorisi |
Fârâbî’nin kendisinden sonra tartışma yaratan diğer bir yaklaşımı da peygamberlik müessesesi ile ilgili yorumlarıdır. Sistemini "tek hakikat" ilkesi üzerine kuran ve bir müslüman filozof olan Fârâbî nübüvveti, akılla nakli veya felsefe ile dini bir ortak paydada toplamaya en elverişli vasıta olarak görür; bunun için de vahyin mahiyetini, ulvî âlemle süflî âlem arasındaki ilişkiyi sağlayan peygamberin vahyi nasıl aldığını kendine has bir yöntemle açıklamaya çalışır. Doğru cevap D şıkkıdır.
19.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Farabi’nin müzik alanında yazdığı eseridir?
Kitab’el-hurûf |
Elfâz el-Müsta’amele fi’l-mantık |
el-Mûsîka’el-kebîr |
Kitabu’l-ibane |
El-Kavl fi’n-nefs |
el-Mûsîka’el-kebîr Farabi’nin müzik alanında yazdığı eseridir.
20.Soru
Felsefe ve İslâm dini arasında temelde bir zıtlık olmadığını kanıtlamak için büyük çaba gösteren ve özellikle Faslu’l-makâl adlı eserinde yabancı kültürler sorununa açıkça değinen ilim adamı kimdir?
Gazali
|
İbn Sina
|
Farabi
|
İbn Rüşd |
Yunus Emre |
Felsefe ve İslâm dini arasında temelde bir zıtlık olmadığını kanıtlama için büyük çaba gösteren İbn Rüşd’ün özellikle Faslu’l-makâl adlı eserinde yabancı kültürler sorununa açıkça değindiğini görmekteyiz. İbn Rüşd, yabancı kültürlere ait hususların tümden reddedilmesinin anlamsızlığına işaret ettikten sonra kısmen yararlanma konusuna sözü getirir. Doğru cevap D'dir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ