İslam Düşünce Tarihi Final 15. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Risale fi Tahkiki Vücudi’l-Vacib kimin eseridir?
Kemal Paşazade |
İbn Sina |
Molla Lütfi |
Kınalızade Ali Efendi |
Muhyî-i Gülşenî |
Molla Lütfi’nin Risale fi Tahkiki Vücudi’l-Vacib adlı eseri, İbn Sina’nın görüşlerini özetlemesi ve bu bağlamda eski ve yeni kelamcıların filozofları yanlış anladığını ileri sürmesi dolaylı da olsa Tehafüt geleneğine bir katkı olarak görülebilir.
2.Soru
Batılılarca ismi, Averroes, Averroys, Aben-Rassad, Avenryz, Adveroys, Aben-Rois, Aben-Rust ve benzer şekillerde Latinceleştirilen ve batı felsefesinin oluşumunda en çok payı olan İslam filozofu kimdir?
İbn Rüşd |
İbn Bâcce |
İbn Sînâ |
Gazzâlî |
Farabi |
Batılılarca ismi, Averroes, Averroys, Aben-Rassad, Avenryz, Adveroys, Aben-Rois, Aben-Rust ve benzer şekillerde Latinceleştirilen İbn Rüşd, Batı felsefesinin oluşumunda en çok payı olan İslâm filozofudur.
3.Soru
Aşağıdakilerden hangisi İbn Haldun’a göre göçebe yaşamın temel özelliklerinden biridir?
Bağımlılık ve sınırlanmışlık
|
Zayıf asabiyet
|
Korkaklık
|
İyiliklere duyarsızlık |
Özgürlüğe düşkünlük |
İhtiyaçlarını karşılamalarına bağlı olarak oluşan yaşam şartlarının göçebelerde oluşturduğu temel özellikler şunlardır: 1) Özgürlüğe düşkünlük, 2) güçlü asabiyet, 3) doğal ve dayanıklı olmaları 4) işlerini kendileri görmeleri, 5) cesaret, 6) iyiliğe daha meyyal olmaları.
4.Soru
İbn Haldun felsefi bilimleri kaç kısımda toplamıştır?
5 |
4 |
3 |
2 |
1 |
İbn Haldun Meşşâî filozofların taksimini takip ederek, felsefi ilimleri dört ana kısma ayırır. İlki akıl yürütme ile bilinenlerden bilinmeyenleri çıkarırken zihni yanlış yapmaktan koruyan mantık ilmidir. Mantığın yararı şudur; araştırma yapan kişi hangi kavram ve sonuçların zorunlu veya arazî olduğunu bilerek araştırmasında yanlışı doğrudan kolayca ayırır. Sonuç olarak filozof araştırma ve düşüncelerini son sınırına kadar kullanarak olumlu veya olumsuz evrenin gerçekliğine ve mahiyetine ulaşır. İbn Haldun aklî ilimlerden ikinci olarak fizik bilimlerini zikreder. Fizik bilimler konu olarak, temel elementleri, bunlardan oluşan, maden, bitki, hayvan, gök cisimleri, doğal hareketleri ve kendiliğinden hareket eden hayat (nefis) sahibi varlıkları inceler. Düşünürümüz üçüncü olarak duyu ötesi manevî hususları inceleyen disiplini, ilm-i ilâhi, ilahiyat şeklinde isimlendirir. İbn Haldun’un burada vurguladığı şekliyle ilm-i ilâhi Aristo’nun ve nispeten de İslâm Meşşâî filozoflarının metafiziğinden farklılaşmaktadır. Aristo’nun sunduğu şekliyle metafizik yalnızca duyu ötesi, yani oluş ve bozuluşun olmadığı ay üstü varlıkları değil, aynı zamanda fizikte kullanılan kavram ve teorilerin de genel bir değerlendirmesi ve savunmasını içerir. Fizikte kullanılan kavram ve teorileri incelemesiyle, Aristo’nun da belirttiği gibi en genel anlamda varlığı inceleyen bir ilim dalı olur. İbn Haldun’un burada sunmuş olduğu yaklaşım daha ziyade İslâm Kelâmcılarının yaklaşımına denk düşmektedir. Son olarak andığı ise nicelikleri kendisine konu edinen matematik ilimlerdir. İbn Haldun matematik ilimlerini i) çizgi, yüzey ve geometrik cisim gibi sürekli nicelikleri ve bunların birbirleriyle olan ilişkilerini inceleyen geometri, ii) sayılardan ibaret olan süreksiz nicelikleri değerlendiren aritmetik, iii) ses ve nağmelerin birbirleriyle olan oranlarını sayısal olarak açıklayan musiki ve iv) gök cisimlerinin sayısını ve hareketlerini araştıran astronomi olmak üzere dört kısma ayrıldığını belirtir.
5.Soru
“Matematik ve geometri olup, bunların akıl ve dinle çelişen hiçbir yönleri yoktur. Bunların inkârı imkânsızdır” şeklinde tanımlanan felsefi ilim aşağıdakilerden hangisidir?
Tabiîyât
|
Riyaziyât
|
Tehâfüt
|
İlahiyât |
Mantık |
Riyaziyât: Matematik ve geometri olup, bunların akıl ve dinle çelişen hiçbir yönleri yoktur. Bunların inkârı imkânsızdır.
6.Soru
Aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
Müslüman düşünürlerin Yunanca, Süryanice, Farsça gibi diğer kültürel dillerden yapılan çeviriler sayesinde yepyeni ve çok farklı bir kavram dünyasına sahip olmaları, her şeyden önce Arapçanın kendisini yenileyebilme ve farklı şeyleri söyleyebilme imkânının kullanılmasına işaret etmektedir. |
Günümüzde özellikle Batı dünyasında ortaya çıkan bilimsel ve kültürel birikimlerin kısmen çeviriler ve bazen doğrudan Türkçe içinde kendisine yer bulabilmesi, kavram yabancılaşması kadar Türkçenin kendi imkânlarının keşfedilmesine de yol açabilmektedir. |
Dilin söyleyebilme gücü kendisini ilmi, felsefi, edebi, hikemi ve hatta argolarda hissettirmemektedir. |
Bir dilde ortaya çıkan orijinal ilmi veya felsefi kavram, bir şiirsel söz, atasözü bir başka dile aynı söyleme gücü ile çevrilememektedir. |
Çoğu kez diller orijinal kelimeleri veya söyleyişleri başka dillerden ödünç almak durumunda kalmaktadırlar. |
Müslüman düşünürlerin Yunanca, Süryanice, Farsça gibi diğer kültürel dillerden yapılan çeviriler sayesinde yepyeni ve çok farklı bir kavram dünyasına sahip olmaları, her şeyden önce Arapçanın kendisini yenileyebilme ve farklı şeyleri söyleyebilme imkânının kullanılmasına işaret etmektedir. Günümüzde özellikle Batı dünyasında ortaya çıkan bilimsel ve kültürel birikimlerin kısmen çeviriler ve bazen doğrudan Türkçe içinde kendisine yer bulabilmesi, kavram yabancılaşması kadar Türkçenin kendi imkânlarının keşfedilmesine de yol açabilmektedir. Bir dilde ortaya çıkan orijinal ilmi veya felsefi kavram, bir şiirsel söz, atasözü bir başka dile aynı söyleme gücü ile çevrilememektedir. Çoğu kez diller orijinal kelimeleri veya söyleyişleri başka dillerden ödünç almak durumunda kalmaktadırlar. Dilin söyleyebilme gücü kendisini ilmi, felsefi, edebi, hikemi ve hatta argolarda hissettirmemektedir.
7.Soru
Aşağıdakilerden hangisi İbn Bacce’nin İbraniceye çevrilen eserlerindendir?
Kitâbu’n-Necât |
Hugues de Sienne |
Kitâb Tedbiri’l-Mutavahhid |
Makâsidu’l-Felâsife |
Kitâbu’n-Nefs |
Kitâb Tedbiri’l-Mutavahhid İbn Bacce’nin İbraniceye çevrilen eserlerindendir.
8.Soru
Aşağıdaki düşünürlerden hangisi ruh hakkındaki görüşlerini Kindî’ye borçludur?
Gerardo da Cromena |
St. Thomas d’Aquine |
Ebû Süleyman Rabbi b. Yahya |
Albertus Magnus |
Guillaume d’Auvergne |
Kindî birçok Yahudi filozofuna da çeşitli konularda tesir etmiştir. Mesela Isaac ben Solaman İsraeli (ö.932), The Boks of Definitions adlı eserinde ve Ebû Süleyman Rabi Yahya, Aritmetic of Nicomadius of Gerasa adlı eserinde birçok felsefî deyimin tarifini Kindî’nin Risâle fi Hududi’l-Eşyâ ve Rusumiha adlı eserinden aynen aktarmıştır; adeta Kindî’nin sözkonusu eserini kopya etmiştir. Kindî’nin talebesi durumunda olan Ebû Süleyman Rabbi b. Yahya,ruh hakkındaki görüşlerini ona borçludur.
9.Soru
İslâm düşünce tarihinde nefsin mâhiyet ve işlevlerini, arınmasının yol ve yöntemlerini, ölümden sonraki durumunu felsefî açıdan irdeleyip temellendiren ilk filozof aşağıdakilerden hangisidir?
İbn Sina
|
Farabi |
Gazzali |
İbn Tufeyl |
Kindî |
İslâm düşünce tarihinde nefsin mâhiyet ve işlevlerini, arınmasının yol ve yöntemlerini, ölümden sonraki durumunu felsefî açıdan irdeleyip temellendiren ilk filozof Kındi’dir.
10.Soru
İslâm düşüncesinin en önemli yabancı kaynağını teşkil eden Antik Yunan ve Hellenistik düşüncesi aşağıdakilerden hangi yüzyıldan itibaren oluşmuştur?
M.Ö. 4. Yüzyıl |
M.Ö. 5. Yüzyıl |
M.Ö. 6. Yüzyıl |
M.Ö. 7. Yüzyıl |
M.Ö. 8. Yüzyıl |
İslâm düşüncesinin en önemli yabancı kaynağını Antik Yunan ve Hellenistik
düşüncesi teşkil eder. Antik Yunan düşüncesi, M.Ö.6. yüzyıldan, yani Thales
ve Yedi-Hakîm zamanından, Aristo’nun ölüm yılı olan M.Ö.324 yılına kadar
süren devrede oluşan düşüncedir.
11.Soru
Osmanlı düşüncesindeki sentezleme çabası, hangi temel yöntemi izlemiştir?
Soyutlama (düşünür kılma)
|
Sorgulama
|
Taklit
|
Analiz
|
Eleştiri
|
12.Soru
İbn Sina’nın La Logique d’Avicenne adıyla Fransızcaya çevrilen eseri aşağıdakilerden hangisidir?
Hugues de Sienne |
Kitâbu’ş-Şifâ |
Kitâbu’n-Necât |
Kitâbu’n-Nefs |
Makâsidu’l-Felâsife |
Kitâbu’ş-Şifâ İbn Sina’nın La Logique d’Avicenne adıyla Fransızcaya çevrilen eseridir.
13.Soru
Batılılar tarafından en çok tanınan görüşü, ruhların ittisali teorisi olan İslam düşünürü kimdir?
Kindî |
İbn Bâcce |
İbn Sînâ |
Gazzâlî |
Farabi |
İbn Bâcce’nin Batılı Hıristiyan ve Yahudi filozoflara tesiri, diğer İslâm filozoflarına nazaran daha çok bir sahada olmuştur. En çok tanınan görüşü, ruhların ittisali teorisidir.
14.Soru
Aşağıdakilerden hangisi İbn Sina’ya göre akıl çeşitleri arasında yer almaz?
Beyani Akıl
|
Bilkuvve Akıl
|
Meleke Halinde Müstefâd Akıl
|
Meleke Halinde Akıl
|
Hiçbiri
|
15.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Kındi’nin İbraniceye çevrilen eseridir?
Tractatus de erroribus philosophorum |
Risâle fi Mahiyyati’n-Nevm ve’r-Rûyâ |
Risâle fi-İcaz ve İhtisar fi’l-Burhâni’l-Mantıkî |
Kiâbu’t-Tuffâha |
Fi’l-Cevâhiri’l-Hamse |
Kiâbu’t-Tuffâha Kındi’nin İbraniceye çevrilen eseridir.
16.Soru
Gazzâlî Makâsıt adlı eserinde ilimleri dört başlıkta ele almıştır. Bu ilimlerden hangisi matematik ile doğrudan ilgilidir?
Tabiîyât |
Mantık |
İlahiyât |
Edebiyat |
Riyaziyât |
Bu eserin birinci bölümü Riyaziyât, yani matematik ve geometri oluşturur. Doğru cevap E'dir.
17.Soru
Gazzâlî'nin Tehâüt’ü yazmaktaki temel sebebi hangisidir?
Felsefeyi yermek |
Hadisleri yorumlamak |
Batınîlik anlayışını yaymak |
Felsefeyi övmek |
Hakikatin bilgisine ulaşmak |
İlk Tehâfüt yazarı Gazzâlî, eserini yazmadaki gayesini; hakikati, bilmek ve bildirmek olduğunu, kendisinin de bir hakikat arayıcısı olduğuna işaret ederek belirtmiştir. Doğru cevap E'dir.
18.Soru
İslâm âleminde “şârih”, Latin dünyasında “commentator” unvanıyla tanınan düşünür kimdir?
İbn Bâcce
|
İbn Tufeyl
|
İbn Rüşd
|
Muhammed Abduh |
İsmail Hakkı İzmirli |
Endülüs’ün üçüncü en önemli filozofu İbn Rüşd’dür (ö. 595/1198). İleri gelen bir ailenin çocuğu olan İbn Rüşd Meşşâî okulunun son temsilcisi, filozof, fakih ve hekimdir. Aristo'nun felsefî doktrinine sadık kalarak eserlerini şerh ettiğinden İslâm âleminde “şârih”, Latin dünyasında “commentator” unvanıyla tanınmıştır. İbn Tufeyl onu dönemin emiriyle tanıştırır ve tanışmadan sonra emirin isteği üzerine ibn Rüşd Aristo’nun eserlerini şerh etmeye başlar. İbn Rüşd fıkıhla da ilgilenmiş ve İşbîliye ile Kurtuba gibi dönemin ilim ve kültür merkezlerinde kadılık yapmış, fıkıh alanında oldukça seviyeli iki eser bırakmıştır. Ancak çağdaşları ve sonrakiler tarafından bir fakih olarak hak ettiği ilgiyi görememiştir.
19.Soru
İnsanın yaşamı için zorunlu olmayan fakat insanın varlığını kolaylaştıran ihtiyaçlar aşağıdakilerden hangisidir?
Zaruri ihtiyaçlar |
Kemali ihtiyaçlar |
Toplumsal ihtiyaçlar |
İnsani ihtiyaçlar |
Haci ihtiyaçlar |
Hâcî ihtiyaçlar, insanın yaşamı için zorunlu olmayan fakat insanın varlığını kolaylaştıran ve insanın gelecek ihtiyaçları bakımından önemli olan ihtiyaçlardır.
20.Soru
Geldiğimiz noktada Osmanlı düşünürlerinin temelde bir mimar anlayışıyla hareket ettiklerini görebiliriz. Bu anlayışın en önemli kaygısı ‘estetik’tir. Osmanlı düşünürleri için ihtiyaç duydukları estetik ahenk eşleştirmelerinden hangisi doğrudur?
Zihnin estetik ahengi için tasavvufa |
Ruhun estetik ahengi için felsefeye |
Sözün estetik ahengi için şiire |
Kulağın estetik ahengi için kelama |
Eylemlerin estetik ahengi için mimariye |
Osmanlı düşünürlerinin zihnin estetik ahengi için felsefeye, ruhun estetik ahengi için tasavvufa, inancın estetik ahengi için kelama, sözün estetik ahengi için şiire, kulağın estetik ahengi için musikiye, eylemlerin estetik ahengi için ahlaka, toplumun estetik ahengi için siyaset, ekonomi ve hukuka, maddi yapıların estetik ahengi için mimariye vs. aynı mantık kuralları ile yaklaştığını görmekteyiz.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ