İslam Düşünce Tarihi Final 21. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Batıda ortaya çıkan fikirlerin temelinde İslam felsefesinin yer alması kaçıncı yüzyıldan itibaren başlamıştır?
IX |
X |
XI |
XII |
XIII |
Rönesans ve Reform hareketlerinin ortaya çıkmasında Müslüman filozof ve bilginlerinin etkisi büyüktür. XI. Yüzyıldan itibaren Batı’da ortaya çıkan fikirlerin temelinde İslam felsefesi yatar. Doğru yanıt "C" şıkkıdır.
2.Soru
I. Yöntem olarak mukayeseli tarih anlayışını kullanmıştır.
II. Metinden ziyade rivayet zinciri üzerine odaklanmıştır.
III. Yunan Felsefe geleneğinden yaralanmıştır.
Yukarıdakilerden hangisi ya da hangileri Bîrûnî'nin tarih anlayaşını içerir?
I ve III |
I, II ve III |
III |
I ve II |
II ve III |
Bîrûnî geleneksel rivayetçi tarih anlayışından farklılaşarak tarihi aklî bir birikim ve çerçeve içinde anlar. Tarihsel rivayetleri eleştirmeyi metodik olarak kullanır. Birikimin arka planı olarak İslâm kültüründen, Hint medeniyetinden, Yunan Felsefe geleneğinden ve bunların İslâm dünyasındaki temsilcisi olan Farabi’den istifade etmiştir. Yöntem olarak mukayeseli tarih anlayışını kullanır. Mukayese sürecinde gözlemlerine başvurur. Tarihsel olguların ve farklılıkların ortaya çıkış süreclerinde sebep-sonuç ilişkilerini kurar.
3.Soru
“Bu aşamada siyasi istikrar sağlanır. Vergiler düzenli olarak toplanır. Asker sınıfına ve ülkenin imarına odaklanılır. Yönetimde görev alanlar büyük bağış ve hediyelerle mükâfatlandırılır.” Bu ifade bir devletin hangi devrini anlatmaktadır?
Kuruluş ve zafer aşamasını |
İmar dönemini |
Sulh ve istikrar dönemini |
Gücün şahsileşmesi dönemini |
Çözülme ve yok oluş devresini |
İmar dönemi: Bu aşamada siyasi istikrar sağlanır. Vergiler düzenli olarak toplanır. Asker sınıfına ve ülkenin imarına odaklanılır. Yönetimde görev alanlar büyük bağış ve hediyelerle mükâfatlandırılır. İnsanlar servet edinmeye başlar. Ülkede yüksek binalar ve prestijli yapılar yapılmaya başlar. İbn Haldun dönemi devletin en yetkin noktası olarak görür. Fakat diğer taraftan bu dönem aynı zamanda düşüşün de başladığı dönemdir.
4.Soru
Kindî'ye göre tabiat bilimi ile metafizik arasındaki fark nedir?
Tabiat biliminin dünya ile ilgili, metafizikin ise ahretle ilgili olması
|
Tabiat bilimi yani fizik evrende değişen ve başkalaşan şeylerin bilgisini sağlarken, metafizik biliminin değişmeyen varlıkların bilgisini içermesi
|
Tabiat biliminin insan tabiatıyla ilgili, metafizikin ise Tanrının tabiatıyla ilgili olması
|
Tabiat bilimi ile metafizik arasında herhangi bir fark yoktur.
|
Tabiat bilimi maddi şeylerin bilgisini verirken, metafizikin ruhani konulardan bahsetmesi
|
5.Soru
Batı’da Latinler arasında Alkindus olarak bilinen filozof kimdir?
a) Farabi |
b) Kindi |
c) İbni Sina |
d) Gazzali |
e) Ernest Renan |
İlk Müslüman filozof ve bilim adamı Kindî’nin bilimci ve filozof olarak Batı düşüncesine ve bilimine o kadar etkisi olmuştur ki, büyük Latin düşünce tarihçisi G.Cardano, De Subtilitate adlı eserinde onun kendi devrine kadar gelip geçen dünyanın en meşhur oniki harikasından biri olduğunu zikreder. Batı’da Latinler arasında Alkindus olarak meşhurdur.
6.Soru
Aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
İşraki okul kurucusu olan Sühreverdi, rasyonel bilgi kanalyla gerçeğe ulaşmanın mümkün olduğunu savunur. |
İşraki okul nur kavramı yerine varlık kavramını esas alır |
Meşşaî filozoflara göre peygamberlik kurumu zorunludur |
Meşşaî felsefe okulu Aristo felsefesinin islâm dini ile uyumsuz olduğunu savunur |
Dehriye okulu evrenin başlangıcının ve sonunun olduğunu, yaratıldığını iddia etmektedir. |
Sühreverdi ana eseri Hikmetü'l-işrâk'ta rasyonel bilgi kanalıyla gerçeğe ulaşmanın imkânsız olduğunu savunur. İşrak, Nurlar nurundan aşağıya doğru nurların derecelenmesi ve varlığın zuhur
edip gerçeklik kazanmasıdır. Meşşâî filozoflar Aristo’yu takip ederek felsefeyi nazarî ve amelî olmak üzere iki kısma ayırırlar. Dehriyye şeklinde anılan okul evrenin başlangıcı ile sonu olmadığını ve
yaratılmadığını iddia etmektedir. Bu nedenle A, B, D ve E şıkları yanlıştır. Ancak Meşşaî filozoflara göre peygamberlerin kanun koyucu olarak siyasi rolleri vardır. Peygamberler örnek bir yaşam sürerek topluma ahlâki liderlik yaparlar. Bu nedenle Meşşâî filozoflara göre peygamberlik kurumu toplum için zorunludur. Doğru cevap C'dir.
7.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Bîrûnî’nin bildiği dillerden biri değildir?
Fransızca |
Arapça |
Sanskritçe |
Farsça |
Grekçe |
Biruni Hârizmce, Soğdca, Arapça, Farsça, Grekçe, İbranî'ce, Süryânîce ve Sanskritçe bilmekteydi.
8.Soru
Aşağıdaki düşünürlerden hangisi nakli ilimlerin kavranmasının temelinde akli ilimlerin olduğunu savunmaktadır?
Kayserili Davud (Davud el-Kayseri)
|
Bedreddin Simavi (Şeyh)
|
Molla Fenari
|
Kemal Paşazade (İbn Kemal) |
Katip Çelebi |
Katip Çelebi için nakli ilimlerin kavranmasının temelinde akli ilimler vardır. Öncelikle akli ilimlerin öğrenilmesi ve bu bilgiler ışığında nakli ilimlerin kavranması gereklidir.
9.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Kindî'nin ahlak ve siyaset alanında yazdığı kitaptır?
Kitabu’l-ibane |
El-Kavl fi’n-nefs |
Kelam fi’n-nefs muhtasar veciz |
Risale fi’l-hile li def’il-ahzân |
Makale fi’r-red ale’n-nasâra |
Ahlak ve Siyaset: Risale fi’l-hile li def’il-ahzân: İtalyanca’ya da
çevrilen bu eseri Mustafa Çağrıcı Üzüntüden Kurtulma Yolları adıyla
(İstanbul 1998) Mahmut Kaya da Üzüntüden Kurtulmanın Çareleri
(İstanbul 2001, s. 37-53) başlığı altında tercüme ederek
yayınlamışlardır.
10.Soru
Aşağıdakilerden hangisi felsefî metotla dini savunanlardır?
Islahatçılar
|
Filozoflar
|
Meşşailer
|
Fıkıhçılar |
Kelamcılar |
Yunan felsefesinin tercümesiyle beraber, Müslümanlar tarafından tanınan felsefe, Müslüman düşünürleri üçe ayırdı: Sırf felsefe yapanlar, Felsefeyi dinle uzlaştıranlar ve Felsefî metotla dini savunanlar. Yukarıdaki tasnifte yer alan ikinci grubu filozoflar, üçüncü grubu ise kelâmcılar temsil etmektedirler.
11.Soru
Derin, tutarlı ve kuşatıcı düşünce olmadan var olmanın mümkün olmadığını anlatmaya çalışarak İslam aleminin ilerlemesini hedefleyen düşünür kimdir?
Muhammed Hamidullah
|
Ahmed Han
|
Cemâleddin Afgânî
|
Ziya Gökalp
|
Roger Garaudy
|
12.Soru
Aşağıdakilerden hangisi İbn Sînâ'nın nefs ile ilgili tanımlarından biri değildir?
Eğer bir insan bir konuya çok dalmışsa kendi kendine, şu vakitte, şunları yaptım diye konuşur ve o anda bedeninin diğer bütün azalarını unutmuştur. Öyleyse o insanın zatı bedeninden başka bir şeydir ki bu zat nefstir.
|
Nefs beden kalıbına feyz ederek, ona can veren ruhani cevherdir.
|
İnsanın bedenindeki değişmelere rağmen değişmeyen ve sabit kalan şey nefstir.
|
Nefs insanoğlunun "ben" sözüyle kastettiği şeydir.
|
Nefs, insan bedeninden bağımsızlaşan ve başka bedenlere de geçebilen manevi bir cevherdir.
|
13.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Vâridat isimli eseri kaleme alan ve hemen her hususu Allah'ın varlığının zuhuru açısından açıklamaya çalışan Osmanlı düşünürüdür?
Kayserili Davud |
Hocazade |
Bedreddin Simavi |
Yahya Nev’i Efendi |
Mestçizade Abdullah Efendi |
Bedreddin Simavi, vahdet-i vücud nazariyesi doğrultusunda Varlık, âlem, ruh-beden ilişkisi, ölüm sonrası hayat gibi konulardaki klasik yaklaşımları eleştirmiş ve hemen her hususu Allah’ın varlığının zuhuru açısından açıklamaya çalışmıştır. Felsefe, tasavvuf ve kelam alanlarını kapsayan eserinin adı Vâridat’tır. Genelde klasik Ehli Sünnet çizgisinin dışına çıkan yaklaşımları nedeniyle tarihi süreç içinde lehinde ve aleyhinde görüşler ileri sürülmüştür. Bugün bile Şeyh Bedreddin’in felsefi, tasavvufi ve kelami
görüşlerinin yorumlanmasında farklı yaklaşımlar sergilenmektedir.
14.Soru
Tecâribü'l-ümem isimli eser hangi düşünüre aittir?
Bîrûnî
|
İbn Miskeveyh
|
İbn Haldun
|
Gazneli Mahmud |
İbn Rüşd |
Tecâribü'l-ümem isimli eser İbn Miskeveyh’e aittir.
15.Soru
Gazalli’nin Tehâfutu’l-Felâsife eseri kim tarafından Latince’ye çevrilmiştir?
Gerardo da Cromena |
St. Thomas d’Aquine |
Gherardo da Cremona |
Albertus Magnus |
Duminique Gundisalvei |
Tehâfutu’l-Felâsife: Gundisalvi tarafından çevrilmiştir.
16.Soru
Batı’da Algazel olarak bilinen İslam düşünürü kimidir?
Kindî |
Farabi |
İbn Sînâ |
Gazzâlî |
İbn Bâcce |
Batı dünyasına en az İbn Sînâ ve İbn Rüşd kadar tesir eden bir başka filozof da Gazzâlî’dir. Batıda “Algazel” olarak biliniyordu. Gazzâlî’nin önemli eserleri, XII. yüzyıldan itibaren Latinceye ve İbraniceye çevrilmeye başlamıştır.
17.Soru
Osmanlı Devletinin ilk şeyhulislâmı kimdir?
Ebu’s – Suud Efendi |
Ahmed İbni Kemal Paşa |
Musa Kazım Efendi |
Molla Fenari |
İzzettin Efendi |
Eğitimini hem nakli hem de felsefe, mantık, astronomi ve matematik gibi ilimlerle tamamlayan Molla Fenari, Osmanlı Devletinin ilk şeyhulİslâmı’dır.
18.Soru
Felsefi anlamda Aristo felsefi sistemini benimseyen ve Farabi, İbn Sina, İbn Becce ve İbn Rüşd gibi seçkin İslam filozofları tarafından temsil edilen okul hangisidir?
Dehrilik |
İşrakilik |
Tabiatçılık |
Meşşailik |
Tassavuf |
Meşşâî felsefe okulu felsefenin İslâm dünyasına aktarılması, içselleştirilmesi, sistemleştirilmesi, yeni özgün felsefi sorunların inşası ve evrensel felsefi sorunların tartışılmasına devam bakımından son derece önemlidir. Kindî, Fârâbî, İbn Sînâ, İbn Bacce ve İbn Rüşd gibi seçkin İslâm filozofları tarafından temsil olunur. İslâm dünyasında en yaygın ve en etkili olan okul Aristo felsefesini takip eder. Meşşâî okulu Aristo felsefi sistemi tarafından belirlenir ve yönlendirilir.
19.Soru
Sistemsel felsefi ekollerle ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlış bir bilgidir?
Meşşâiyye’nin (Meşşâîlik) kelime anlamı “yürüyücülük” demektir. |
Meşşâîlere göre varlık kavramının veya metafiziğin temel üç ilkesi vardır. |
Rivâkkiye (Revakiye) kelime anlamı itibarıyla “revaka mensup” veya “revaka ait” demektir. |
İşrâkîlik,hakikatin, akılla değil, doğrudan doğruya sezgi veya genel bir iç aydınlanmayla elde edileceği esasına dayanır |
İşrâkiyye, “işrâk” kelimesinden türetilmiştir |
Meşşâîlere göre varlık kavramının veya metafiziğin temel iki ilkesi vardır. Birincisi, mantık ilkeleri; ikincisi, nedensellik (illiyet) ilkesidir. Felsefi ekollerle ilgili diğer seçeneklerde verilen bilgiler doğru olduğundan cevap B seçeneğidir.
20.Soru
Batılıların İbn Rüşd adına oluşturdukları yanlış kuram aşağıdakilerden hangisidir?
Öz kuramı
|
Cevher kuramı
|
Araz kuramı
|
Çifte Hakikat kuramı
|
Varlık kuramı
|
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ