İslam Mezhepleri Tarihi Final 16. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Hak’ka yürüyen bir kimse için “helallik alma” temelli yapılan erkân aşağıdakilerden hangisidir?
Abdal Mûsâ Erkânı |
Koldan Kopan Erkânı |
Baş Okutma Erkânı |
Düşkünlük Erkânı |
Dardan İndirme Erkânı |
Hak’ka yürüyen bir kimse için “helallik alma” temelli yapılan erkân dardan indirme erkânıdır. Bektaşîlik’te vefat eden bir kimse için “Hak’ka yürüdü” deyimi kullanılır. Gerçekte, insan Tanrı’dan gelmiş ve O’na dönmektedir. Ölüm bu dönüşün adıdır. Hak’ka yürüyen bir kimse için “helallık alma” temelli yapılan toplantıya “dârdân indirme”, yapılan erkâna da “dârdan indirme erkânı” denir. Özü bakımından bu erkân ölen bir canın velisi veya vasîleri tarafından tıpkı o can hayatta imiş gibi düşünülerek, başta yakınları olmak üzere birlikte olduğu insanlarla helâlleşmesi, varsa onların haklarını verilmesi ya da yerine getirilmesinden ibarettir. Bu erkânda ölenin velisi veya vasîsi ölen kişi adına dâr-ı Mansûr’a durur ve “ağrınmış, incinmiş, gücenmiş kimseler varsa gelsin hakkını talep etsin, Allah, eyvallah” diyerek tercüman okurlar. Merhumun ödenmemiş borcu kalmışsa veya alacaklı çıkarsa vasîler ödemeyi kabul ederler. Cem “öz gönül birliğiyle biz suçlarından vazgeçtik, Allah da affetsin. Ruhu şâd olsun. Hak, erenlerin yardımcısı olsun” derler. Zâkirler ölünün ruhunu ta‘zîz amacıyla nefes ve düvâz okurlar. Doğru seçenek "E" şıkkıdır.
2.Soru
Aşağıdakilerden hangisi "çıkmak,itaatten ayrılıp isyan etmek"anlamında bir mezhebe ad olarak kullanılmıştır?
Şiha |
Mürcie |
İsmailiyye |
Harici |
İbadiyye |
Haricilik,"çıkmak,itaatten ayrılıp isyan etmek"anlamında bir mezhebe ad olarak kullanılmıştır?
3.Soru
Aşağıdaki hangi hanedan zamanında İmâmiyye Şiası devletin resmi mezhebi olarak kabul edilmiştir?
Safeviler
|
Endülüs Emevîleri
|
Abbâsîler
|
Fâtımîler
|
Karmatîler
|
4.Soru
Azerbaycan, Nahçıvan gibi yerleri ele geçirip büyük zaferler elde ederek Tebriz’de
şahlık tahtına oturan, On İki İmam adına hutbe okutup para bastıran ve
1501 yılında resmen Safevî Devleti’ni kuran isim aşağıdakilerden hangisidir?
Şeyh Alâeddîn-i Erdebîlî |
Şeyh Haydar |
Şeyh Sadreddîn-i Erdebîlî |
Şeyh Cüneyd |
Şeyh İsmail |
Azerbaycan, Nahçıvan gibi yerleri ele geçirip büyük zaferler elde ederek Tebriz’de şahlık tahtına oturan, On İki İmam adına hutbe okutup para bastıran ve 1501 yılında resmen Safevî Devleti’ni kuran isim Şeyh İsmail'dir. Böylece şeyhlikten şahlığa geçmiştir. Doğru seçenek "E" şıkkıdır.
5.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Nusayrilerin ahiret inancına göre verilmiş yanlış bir bilgidir?
Öldükten sonra tekrar dünyaya geleceklerine inanırlar. |
Kafirlerin hayvan olarak dünyaya geleceğine inanırlar. |
Yeniden doğuş (reeankarnasyon) öykülerine inanmazlar. |
Dualarında cennet ve cehennem inancına yer verirler. |
Nusayrî bir müminin, sırları bilerek ve onların gerektirdiği biçimde hayat sürdüğünde yedi tahavvül (değişim) geçirip yıldızlar arasında yerini aldığına inanılır. |
Fırkaya göre, ölümden sonra ruh bedenden ayrılınca bir
başka bedene girerek yeniden dünyaya gelir. Bu yeni beden kişinin inanç ve
yaşayışına göre değişir. Nusayrî bir mümin, sırları bilerek ve onların
gerektirdiği biçimde hayat sürdüğünde yedi tahavvül (değişim) geçirip
yıldızlar arasında yerini alır. İnkarı ve kötülüğü seçenler fıtratlarına göre
köpek, deve, katır, koyun şeklinde doğarlar; çok çirkin davranış sergileyenler
ise necis hayvanların yahut birtakım haşerelerin bedenlerine girerek gelirler.
Kafirler için hayvan olarak dünyaya gelme, devirler boyu devam eder, sonunda Muhammed Mehdî ortaya çıkarak bunları insan şekline döndürüp
öldürür. Bu inançlar sebebiyle Nusayrî çevrelerde çok sayıda yeniden doğuş
(reenkanasyon) öyküleriyle karşılaşılmakta, birçok insan önceki hayatından
söz etmektedir. Ahiret tasavvurları oldukça müphem bir nitelik taşıyan
Nusayrîler, dualarında cennet ve cehennem inancına yer verirler. C seçeneğinde reenkarnasyona inanmadıkları söylendiği için doğru cevap C dir.
6.Soru
Bâbîlik-Bahâîlik hareketi nerede ortaya çıkmıştır?
Suriye |
Afganistan |
Pakistan |
İran |
Hindistan |
Bâbîlik-Bahâîlik, tıpkı Ahmedîlik gibi, 19. Yüzyılda, beklenen kurtarıcı söyleminin yüksek sesle dile getirildiği bir kaos ortamı üzerinde şekillenmiş dini bir harekettir. Ahmedîlik, Hint alt kıtasında ve Sünni İslâm anlayışı ekseninde oluşmuş bir hareket iken, Bâbîlik-Bahâîlik İran’da daha çok Şiî İslâm anlayışı merkezinde gelişmiştir. Doğru cevap D'dir.
7.Soru
Nusayrilik fırkası aşağıdakilerden hangisi zamanında Hz. Muhammed ve Hz. Ali'den bahseden
bazı ibarelerin yorumu ile ilgili konularda ikiye ayrılmıştır?
Ahmed b. Câbir el-Gassânî |
Muhammed b. Yunus el-Kilâzî |
Muhammed b. Hasan Müntecibüddin |
Ebü'l-Feth Muhammed b. İsmetü'ddevle |
Hasan el-Acrûd el-Aynî |
Muhammed b. Hasan Müntecibüddin (ö. 595/1198), Ebü'l-Feth
Muhammed b. İsmetü'ddevle (ö. 700/1300), Ahmed b. Câbir el-Gassânî (ö.
803/1400), Hasan el-Acrûd el-Aynî'nin (ö. 836/1432) de bulunduğu kimseler
topluma rehberlik etmiştir.Fırka Muhammed b. Yunus el-Kilâzî (1011/1602) 369) zamanında Kitâbü'l-Mecmû'daki Hz. Muhammed ve Hz. Ali'den bahseden
bazı ibarelerin yorumu ile ilgili konularda ikiye ayrılmış, ana yapı
Haydarîlik (Şemsiye) adıyla, sayıca daha az olan kesim ise İbn Yunus elKilâz'a
nispetle Kilâziyye (Kameriye) adıyla anılmış, zaman zaman iki kesim
arasındaki soğukluklar birbirlerine düşmanca tutum sergilemeye kadar
varmıştır. Cevap B seçeneğidir.
8.Soru
Alevilikte darda kalan muhiplere dağıtılmak üzere taksim edilen “hakkullah” payı aşağıdakilerden hangisidir?
Kara kazan hakkı |
Çerağ hakkı |
Ehl-i Beyt hakkı |
Lokma hakkı |
Mürşit hakkı |
Bir Bektaşî, yıllık gelirinin beşte birini Ehl-i Beyt hakkı olarak Hacı Bektaş Veli Dergahı’na, Kızılbaşlar da dedelere ve ocaklara verirler. Yörelere göre birtakım farklılıklar olmakla birlikte, hakkullah kara kazan hakkı, mürşit hakkı ve çerağ hakkı diye üçe ayrılır. Kara kazan hakkı dergahın giderleri için harcanırken mürşit hakkı pirlere verilir, çerağ hakkı da darda kalan muhiplere dağıtılmak üzere taksim edilir. Doğru cevap B'dir.
9.Soru
On iki imam anlayışı aşağıdaki fırkalardan hangisine uymaz?
İsnâaşeriyye
|
İmâmiyye
|
Caferiyye
|
Keysâniyye
|
Kâimiyye
|
10.Soru
İmamiyye Şiasının itikadi görüşlerine göre insanın, can ve malını kurtarmak için, hakikatte sahip olduğu görüş ve inancını saklayabilmesi veya aksini izhar edebilmesi aşağıdakilerden hangisiyle ifade edilir?
Takiyye |
Meâd |
İmâmet |
Adâlet |
Rec‘at |
Buna göre insan, can ve malını kurtarmak için, hakikatte sahip olduğu görüş ve inancını saklayabilir veya aksini izhar edebilir. Şîa, siyasî baskılardan korunmak ve masûm kabul ettiği imamların kendi iddialarına uymayan söz ve fiillerine inandırıcı açıklamalar getirebilmek için bu ilkeye başvurmuştur. Doğru cevap A'dır.
11.Soru
Gulam Ahmed kendisinin hicri 19. yüzyılın müceddidî olduğunu ve İslâm dinini yenilemek üzere gönderildiğini açıkça ilan ettiği yıl aşağıdakilerden hangisidir?
1785 yılında |
1985 yılında |
1585 yılında |
1885 yılında |
1685 yılında |
Gulam Ahmed, eserlerinde verdiği bilgilerin, bu çerçevede sezgisel bir nitelik taşıdığını ve Hz. Peygamber’in bilgilerini çağrıştırdığını öne sürdü. Gulam Ahmed’in bu iddiaları, kaos ortamının da etkisiyle çok fazla eleştiriye maruz kalmadı. O bundan cesaret bularak 1885 yılında kendisinin hicri 19. yüzyılın müceddidî olduğunu ve İslâm dinini yenilemek üzere gönderildiğini açıkça ilan etti. Bu ilan, kuracağı dini hareketin de teşekkülünü başlatan bir sürecin habercisi niteliği taşımaktaydı. Nitekim aradan üç yıl geçtikten sonra 1888 yılında taraftarlarından biat aldı ve hareketi fikri çerçeveden toplumsal platforma taşıdı.
12.Soru
Aşağıdakilerden hangisi siyasal ıslahatçılıkla ilgili doğru bilgi değildir?
Sendikaları devreye sokarak iktidar talebinde bulunmaktadırlar. |
Metotlarından en köklüsü İhvan-ı Müslimin hareketidir. |
Bu oluşumda, Seyyid Kutub, Muhammed Kutub, Muhammed Gazali'nin yazdıkları eserler bulunmaktadır. |
Bu oluşumun, Cemaat-i İslami adını verdiği teşkilatı bulunmaktadır. |
Bu oluşumda, Said Nursi hayatının ilk döneminde anayasa ve özgürlük |
A, B, C ve D seçenekleri siyasal ıslahatçılıkla ilgili doğru bilgileri içermektedir. Fakat Said Nursi kültürel ıslahatçılıkta yer alan isimlerdendir. Bu nedenle doğru cevap E'dir.
13.Soru
Abbasî halifesi Memun’un, Ali Rızâ’yı veliaht olarak tayin etmesi, İmâmiyye mezhebi için niçin bir dönüm noktası olmuştur?
Hz. Peygamber’ in Fatıma soyundan gelenlerin, diğer Hâşimîler’den ayrılarak Alioğullları cephesini oluşturmasına ve hatta Zeydîler’in haricindeki önemli bir kesmin, Hasan’ın soyunu da dışarıda bırakarak yalnızca Hüseyin soyundan gelenlerin liderliğini kabul etmesine neden olmuştur. |
İmamların etrafındaki fikir gruplarının, itikat ve düşünce bakımından birbirlerinden farklı görüşlere sahip olmalarına ve aralarındaki bu görüş farklılıkları sebebiyle, birbirlerini itham eden eserler kaleme almalarına neden olmuştur. |
İmâmetin nass ve tayinle olduğu, vasîlik, imamın efdaliyeti ve masumiyeti, Ebû Bekir ve Ömer’den teberrî (red ve uzaklaşma), imâmetin erkek çocukların yaşça en büyüğüne ait olması, imâmetin kardeşten kardeşe geçmemesi, bedâ ve takiyye gibi meselelerin tartışılmasına olanak sağlamıştır. |
Memun dönemi ve daha sonraki tartışmalar, S¸iî imâmet nazariyesinin olgunlaşmasını ve İmâmiyye çizgisinin aşırı (ğulât) fırkalardan ayrılmasını ve daha mutedil bir yapı kazanmasını sağlamıştır. |
İmâmetinin seyir çizgisi sorgulanmaya başlamış, ve buna verilen cevaplar sonucunda topluluğun, Nevbahtî’ye göre 14, Kummî’ye göre 15 ve Mes‘ûdî’ye göre 20 gruba ayrılmasına neden olmuştur. |
A seçeneğinde, 132/750 yılında Abbasîler’in iktidara gelip Alioğuları’nı yönetimden dışlamalarıyla birlikte safların değişmesinden sonra olan olaylar anlatılmıştır. B seçeneğinde, S¸îa’nın erken dönemlerinde siyasete doğrudan karışmayan Cafer Sâdık’ın fikirleri etrafında, kelamî ve fıkhî meselelerle ilgilenen ve onlara aklî çözümler üretmeye çalışan bir halka şekillenmeye başlandığından, ancak bu halkanın içinde yer alanların tamamı, insicamlı bir bütünlük arzetmediği ve sonraları birbirinden farklı düşünen kimselerin ortaya çıktığı dile getirilmiştir. C seçeneğinde, Sâdık’ın oğlu Musâ Kâzım döneminde İmâmiyye mezhebinin teşekkülünde ele alınan meselelere değinilmiştir. D seçeneğinde, Abbasî halifesi Memun’un, Ali Rızâ’yı veliaht olarak tayin etmesiyle Memun dönemi ve daha sonraki tartışmaların, S¸iî imâmet nazariyesinin olgunlaşmasını ve İmâmiyye çizgisinin aşırı (ğulât) fırkalardan ayrılmasını ve daha mutedil bir yapı kazanmasını sağlayacağından bahsedilmiştir ki, bu dönemden sonraları da küçük yaştaki halefler sorunları baş göstermiştir. E seçeneğinde de, Hasan el-Askerî’nin ölümünden sonraki haleflik sorunlarından yani, Askerî’nin, göz önünde olan bir oğlu bulunmadığı için kendisine bir halef tayin etmeden hicri 260 yılında Samarra’da vefat etmesinin doğurduğu sonuçlardan bahsedilmiştir.
14.Soru
Aşağıdakilerden hangisi medrese geleneğine yaslanan oluşumlarla ilgili doğru bir bilgidir?
Bu oluşumu tesis eden kişi Muhammed b. Abdülvehhab’tır. |
Gelişen ulaşım ve iletişim imkanları, Necd uleması ile irtibatlarını kolaylaştırmıştır. |
Bu oluşumun en tipik örneği Diyobendiye cemaatidir. |
Kendilerine Cemaat-i Ehl-i Sünnet adını vermektedirler. |
Bu oluşumda tarikat geleneği baskındır. |
Muhammed b. Abdülvehhab İslamiyet’in ilk asrına kadar tarihi geriye giden Ehl-i Hadis geleneği üzerine Vehhabiliği tesis eden kişidir. Vehhabilik, gelişen ulaşım ve iletişim imkanları, farklı ülkelerdeki değişik cemaat ve kuruluşların Necd uleması ile irtibatlarını kolaylaştırmıştır. Kendilerine Cemaat-i Ehl-i Sünnet adını tarikat geleneğine yaslanan oluşumlar vermektedirler. Yine bu oluşumlarda tarikat değil medrese geleneği baskındır. Bu nedenle doğru cevap C'dir.
15.Soru
Mütaşabih ayetleri tevilden çekinmeye Selefilik'te ne isim verilir?
Aczi itiraf |
İmsak |
Keff |
Tasdik |
Sükut |
Mütaşabih ayetleri tevilden çekinmeye Selefilik'te İmsak denilmektedir. Doğru cevap B'dir.
16.Soru
I. Sahip olduğu batıni özellik
II. Mensuplarının kapalı toplum olarak yaşaması
III. Öğretilerin başkalarına yansıtılmaması
Yukarıdakilerden hangisi ya da hangileri Dürzîlik fırkasının inanç esasları ve amelî hayatla ilgili anlayış ve uygulamaları yüzyıllarca bilinememesine neden olmuştur?
Yalnız I |
Yalnız II |
I-II |
II-III |
I-II-III |
Sahip olduğu batınî özellik, mensuplarının kapalı toplum olarak yaşaması, öğretilerin başkalarına yansıtılmaması gerektiği konusunda vurgulu tutum dolayısıyla Dürzîlik’in inanç esasları ve amelî hayatla ilgili anlayış ve uygulamaları yüzyıllarca bilinememiştir.
17.Soru
İmâmiyye günümüzde aşağıdaki devletlerden hangisinin resmi mezhebidir?
Afganistan |
Pakistan |
Bahreyn |
Lübnan |
İran |
İslam düşüncesinin teşekkülünde önemli bir yer işgal eden Şiîliğin en önemli
kolunu oluşturan İmâmiyye, İran nüfusunun üçte ikisinden fazlasını
oluşturmaktadır ve bu ülkenin resmi mezhebi durumundadır.
18.Soru
Mısırlı bir öğretmen
olan Hasan el-Bennâ (1906–1949) öncülüğünde 1928 yılında İsmailiye’de
kurulan teşkilat aşağıdakilerden hangisidir ?
İhvan-ı Müslimin |
Cemaat-i İslami |
Birelviye |
Taliban Hareketi |
Cemaat-i Tebliğ |
İhvân-ı Müslimîn (Müslüman Kardeşler) teşkilatı, Mısırlı bir öğretmen olan Hasan el-Bennâ (1906–1949) öncülüğünde 1928 yılında İsmailiye’de kuruldu. 1933’de merkezini Kahire’ye taşıdı. Siyasi, ilmi, sportif, kültürel ve sosyal alanlarda faaliyet gösteren bir teşkilat olarak gelişti. Kuruluşundan itibaren içeride örtülü İngiliz sömürgeciliğine karşı tam bağımsızlığı savundu. Filistin sorunuyla yakından ilgilendi. 1953’de cumhuriyetin ilanından sonra ise yönetimin İslâmi esaslara göre ıslahı için çalışmalarını yürüttü.
Kapsamı bir hayli geniş olan bu ıslah programının, fertlerden başlayarak, aile, toplum, devlet ve tüm insanlığı içine alması amaçlandı. Mısır dışındaki Suriye, Ürdün-Filistin, Sudan gibi Arap ülkelerinde de şubeler açarak teşkilatlandı.
19.Soru
Hasan el-Askerî, 260/874 yılında vefat edince, oğlu Muhammed de gizliliğe çekilmiştir. Bu tarihten itibaren başlayıp Muhammed’in döneceği kıyamete yakın bir vakte kadar devam edecek döneme ne ad verilmektedir?
İntizar |
Niyâbet-i âmme |
Gaybet |
Velâyet-i fakih |
Süferâ |
İmamiye’ye göre, on birinci imam Hasan el-Askerî, on ikinci imamı, yani oğlu Muhammed’i, doğduğu zaman ve kendi vefatına kadarki zaman zarfında yakınlarından birçok kişiye göstermiş ve onun, kendisinden sonra Allah’ın hucceti ve ümmetin imamı olacağını bildirmiştir. Ancak Askerî 260/874 yılında vefat edince, oğlu Muhammed de gizliliğe (gaybet) çekilmiştir. Bu tarihten itibaren başlayıp Muhammed’in döneceği kıyamete yakın bir vakte kadar devam edecek döneme Gaybet Dönemi denir Bu dönem, Gaybet-i Suğrâ (Küçük Gaybet) ve Gaybet-i Kübrâ (Büyük Gaybet) adıyla iki devreye ayrılır. Doğru cevap C’dir.
20.Soru
Nusayriliğe göre ergenlik çağına gelen erkekler sırları öğrenmek üzere aşağıdakilerden hangisine gönderilirler?
Şeyh |
Nakip |
Necip |
Din amcası |
Din babası |
Nusayrîlik’te fırkanın temel öğretileri “sır” olarak kabul edilmiş ve bunların
Nusayrî olmayanlara açıklanması şiddetle yasaklanmıştır. Nusayrîlik’te
ergenlik çağına gelen erkekler “sırlar”ı öğrenmek üzere “din amcası” adı
verilen Nusayrîliği bilen bir kimsenin yanına gönderilir.Çocuk din amcasının
manevi bir evladı kabul edilir ve kalacağı birkaç hafta içinde bazı
“kuddas”larla Kitabü’l-Mecmû’u ezberler. Bir çeşit özel eğitimden geçirilir.Fırkada dinî hiyerarşi büyük şeyhlik, şeyhlik, nakiplik ve neciplikten oluşur. Doğru cevap D seçeneğidir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ