İslam Sanatları Tarihi Final 16. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Her yeni atılan renk, içindeki öd miktarına göre daha evvel atılanları itip sıkıştırarak
kendisine yer açar, bu tarzdaki ebruya ne ad verilir?
Somaki ebrusu |
Battal ebrusu |
Tarama ebrusu |
Mutaf ebrusu |
Taraklı ebru |
Tekneye konulan, evvelden hazırlanıp süzülmüş kitreli suyun üstüne, öd ilâve edilmiş olan boyalar, fırça yardımıyla ve her tarafa aynı sıklıkta serpilmeye başlanır; renkler suyun sathına bulut kümeleri gibi yayılır. Her yeni atılan renk, içindeki öd miktarına göre daha evvel atılanları itip sıkıştırarak kendisine yer açar, bu tarzdaki ebruya battal ebrusu adı verilir. Doğru cevap B'dir.
2.Soru
- Zilbahar kap
- Şükûfe kap
- Zermühre kap
- Yekşah kap
Yukarıdakilerden hangileri yazma kap adı verilen usule bağlı uygulamalar arasında sayılabilir?
I-II-III |
I-II-IV |
I-III-IV |
II-III-IV |
I-II-III-IV |
Ezilip jelatinli suyla karıştırılarak elde edilen zermürekkep (altın mürekkebi) ile deriyle kaplanmış kabın üzerine fırçayla desenler işlenilip parlatılır. Bunlara yazma kap veya yazma cilt adı verilir.
Bu usule bağlı olarak üç farklı uygulama daha görülür:
a) Masif altınlanmış desenlerin üzerinde yekşah demiri yürütülerek çukurlaştırılan ince kanallar açılırsa buna yekşah kap denilir. Altınlı saha üzerinde açılan kanallar, buraların daha parlak görünmesini sağlar.
b) Zermürekkeple kabın üstüne kafes tarzında geometrik çizgiler çizilip kesişen yerler nokta demiriyle çukurlaştırılırsa buna zilbahar kap denilir. Bu basit tarz XIX. asırda pek moda olmuştur. Zilbaharın doğru adının zerbahar olduğunu söyleyenler de vardır.
c) Bilhassa XIX. yüzyılda zermürekkep ve gerektiğinde ilâve renklerle ve fırçayla işlenen Batı tarzı çiçeklerin yer aldığı yazma kaplara da şükûfe cilt (şükûfe kap) denilmektedir.
3.Soru
Aşağıdakilerden hangisi yazının estetik değeriyle ilgili değildir?
Nesih yazıda harf bünyelerinin tam teşekkül etmemiş olması, harf bünyelerinin ve bağlantılarının inceliği, küçüklüğü sebebiyle bizde sevimlilik ve zarafet hislerini uyandırır. |
Padişah iradelerinin yazıldığı divanî yazının sağdan sola doğru yükselerek fâsılasız devam eden satırlarında kuvvet, hâkimiyet, azamet gibi duygular bir arada hissedilir. |
Sülüs ve celî sülüs yazılarda metanet, aşırı süs ve ihtişam hâkim sanat unsuru olarak tecelli ederken ta‘lik ve celîsinde harf bünyeleri tezyinatsız, fakat canlı bir şekilde sadelik hissini tasvir eder. |
Yazıda birer plastik ifade elemanı olan harfler, kelimeler, eğriler ve kıvrımlar kesin matematik ölçülere bağlıdır. |
İlâhî bilgiler ve hikmetli, güzel ve etkili sözler yazıyla ortaya çıkar; işitilen, görülen ve kalben hissedilen bir safhaya ulaşır. |
İlâhî bilgiler ve hikmetli, güzel ve etkili sözlerin işitilen, görülen ve kalben hissedilen bir safhaya ulaşması yazının manevi ahengiyle ilgilidir.
4.Soru
- Baston
- Camii kapı kanatları
- Pipolar
- Havan
Yukarıdakilerden hangileri daha çok ahşap sanatının zanaat cephesiyle ilgilidir?
I,II ve III |
Yalnız I |
Yalnız II |
II,III ve IV |
I,III ve IV |
Geleneksel ahşap işçiliğinin bir de zanaat cephesi söz konusudur. Daha
çok folklorik değer taşıyan bastonlar, ağızlıklar, pipolar, kaşık, havan vb.
bazı mutfak eşyası da geleneksel Türk ahşap işçiliğinin daha çok zanaat
kanadında yerlerini almışlardır. Doğru cevap E'dir
5.Soru
Anadolu’da çini mozaik süslemenin görüldüğü ilk önemli yapılardan biri olan Sivas’taki Keykâvus I. Dârüşşifâsı’nda bulunan İzzeddin Keykâvus’a ait türbede görülen çinilerin ustası kimdir?
Yâkub b. Ebûbekir el-Malatî |
Mehmed b. Mehmed b. Osman el-Bennâ et-Tûsî |
Musullu Abdullah |
Ali b. İlyâs Ali |
Marendli Ahmed |
Anadolu’da çini mozaik süslemenin görüldüğü ilk önemli yapılardan biri, Sivas’taki Keykâvus I. Dârüşşifâsı’nda bulunan İzzeddin Keykâvus’a ait türbedir. Geometrik düzenlemenin hâkim olduğu bezemede yer alan, çini üzerine kazınarak yazılmış usta kitâbesinden bu eseri meydana getiren kişinin Marendli Ahmed olduğu anlaşılmaktadır. Bu kitâbeden de anlaşılacağı üzere usta Tebriz yakınlarından gelmiştir.
6.Soru
İstenilen tarzda hazırlanan ebru, teknenin üstüne sağ veya soldan yavaşça yatırılan ve kaç saniye bekletilen kâğıda bütün güzelliğiyle geçer?
1 |
5 |
8 |
10 |
15 |
İstenilen tarzda hazırlanan ebru, teknenin üstüne sağ veya soldan yavaşça yatırılan ve 15 saniye kadar bekletilen kâğıda bütün güzelliğiyle geçer. Ebruyu yapandan tarafa olan iki köşeden tutulup kaldırılan kâğıt öne doğru çekilir ve uzun çıtalar üstüne serilerek gölgede kurumaya bırakılır. Doğru cevap E'dir.
7.Soru
Aşağıdakilerden hangisi güçlü bir şair ve hattat olan Baysungur için hazırlanmış minyatürlü yazmalar arasında bulunmaz?
Gülistan |
Şâhnâme |
Hümâ ve Hümâyun |
Varka ve Gülşah |
Kelîle ve Dimne |
İslâm minyatür sanatının en önemli örneklerinden birçoğu Timurlu dönemine aittir. Bu devirden günümüze ulaşan minyatürlerin çoğu Timur’un oğlu Şahruh ile torunlarının himayesinde hazırlanmış eserlerde yer alır. Özellikle Uluğ Bey, İskender Sultan ve Herat’ta Gıyâseddin Baysungur minyatür sanatını ve sanatkârları desteklemiş, imkânlar sağlayarak onları himaye etmişlerdir. Şahruh devrinde Herat’ta Câmiu’t-tevârîh nüshaları çoğaltılmış, Hâfız-ı Ebrû’nun Külliyât-ı Târîh’i ile Uygurca yazılmış bir
Mi‘râcnâme nüshası hazırlanmıştır. Güçlü bir şair ve hattat olan Baysungur’un Herat’ta kurduğu sanat atölyesinde zamanının en usta hat, tezhip ve minyatür sanatkârları çalışmış, burada İslâm kitap sanatları alanında şaheserler ortaya konmuştur. Günümüzde çeşitli müze ve kütüphanelerde korunan, Baysungur için hazırlanmış minyatürlü yazmalar arasında Sa‘dî-i Şîrâzî’nin Gülistan’ı, Hâcû-yi Kirmânî’nin Hümâ ve Hümâyun’u, Firdevsî’nin Şâhnâme’si, Kelîle ve Dimne nüshaları, Nizâmî’nin Heft
Peyker’i önde gelen minyatürlü yazmalardır.
8.Soru
Bilhassa XIX. yüzyılda zermürekkep ve gerektiğinde ilâve renklerle vefırçayla işlenen Batı tarzı çiçeklerin hakim olduğu ciltlere genel olarak ne ad verilir?
Şukufe kab
|
Zilbahar kab
|
Yazma kab
|
Vekşah kab
|
Güzel kab
|
9.Soru
Rus arkeolog Rudenko tarafından 1947-1949 kazılarında bulunmuş olan milâttan önce VIII. yüzyıllara ait olan 1,89 x 2 m. boyutlarında kareye yakın,
desimetreküpü 36.000 düğüm içermekte olup, eser Leningrad Ermitaj Müzesi’nde teşhir edilmektedir. Bu büyüklükte bir halıda bu denli ince ve çok sayıda Gördes/Türk düğümünün mevcudiyeti o devir için şaşırtıcıdır.
Yukarıda bahsi geçen halı aşağıdakilerden hangisidir?
Hereke halısı |
Isparta halısı |
Uşak halısı |
Mısır halısı |
Pazırık halısı |
Rus arkeolog Rudenko tarafından 1947-1949 kazılarında bulunmuş olan milâttan önce VIII.
yüzyıllara ait Pazırık halısı da, Doğu Türkistan’ın eski şehirlerinde ve
Turfan’da 1900’lü yılların başında ortaya çıkarılan halı parçaları da bunu
teyit etmektedir. 1,89 x 2 m. boyutlarında kareye yakın Pazırık halısının
desimetreküpü 36.000 düğüm içermekte olup, eser Leningrad Ermitaj
Müzesi’nde teşhir edilmektedir. Bu büyüklükte bir halıda bu denli ince ve
çok sayıda Gördes/Türk düğümünün mevcudiyeti o devir için şaşırtıcıdır.
Doğru cevap "e" şıkkıdır.
10.Soru
Osmanlı serdarlarının fetihlerini konu alan minyatürlü el yazmalarının türüne ne ad verilmektedir?
Şehnâmeler |
Gazvatnâmeler |
Surnâmeler |
Silsilenâmeler |
Sefaretnâmeler |
Minyatürlü Osmanlı el yazmalarının türlerini şehnâmeler, gazavatnâmeler, surnâmeler, silsilenâmeler, peygamberler tarihi, tasavvuf, bilim ve edebî konulu eserler, kıyafet albümleri ve sefaretnâmeler olarak gruplandırmak mümkündür. Şehnâmeler Osmanlı padişahlarının kendi dönemlerinin veya kendinden önceki dönemlerin olaylarını konu alan eserlerdir. Gazvatnâmeler, Osmanlı serdarlarının fetihlerini konu alırlar. Surnâmeler, sünnet düğünü şenliklerini anlatırlar. Silsilenâmeler Osmanlı padişahlarının soylarını Hz. Âdem’e kadar indiren bir silsileyi resimli çizelge şeklinde verirler.
11.Soru
İslam minyatürlerinin en erken tarihli örneklerinin zamanımıza ulaşabilen ilk örnekleri kimlere aittir?
Sasaniler |
Mısır |
İran |
Abbasiler |
Selçuklular |
İslam minyatürlerinin en erken tarihli örneklerinin zamanımıza ulaşabilenleri XII-XIII yüzyıllara aittir. Papitüs üzerine yapılmış bazı desenler Mısır'da Fatımı halifeleri (909-1171) döneminde kitap ressamlığının varlığını ortaya koymaktadır. Doğru cevap B'dir.
12.Soru
Taş işçiliğinin yazı sanatıyla buluştuğu iki önemli alan hangisidir?
Cümle kapıları, şerefeler
|
Minare gövdeleri, mihraplar
|
Minberler, kapılar
|
Pencere söveleri, taç kapılar
|
Mezar taşları ve yapı kitâbeleri
|
13.Soru
Osmanlı saray halıları aşağıdaki ülkelerin hangisinde halıların şekillenmesinde rol oynamıştır?
Rusya |
Brezilya |
Almanya |
İskoçya |
İngiltere |
Bilinen Anadolu halıları dışında, teknik, malzeme ve renk anlayışı bakımından tamamen farklı, bir dönem uygulanan düğüm sistemi ile İran tesirinin, Mısır’ın fethini müteakip de Memlük etkisinin gözlemlendiği Osmanlı saray halıları, bütün bu etkileşimlerle birlikte kendi özgün üslûbunu kaybetmemiş, hatta İngiltere, İspanya ve Portekiz halılarının şekillenmesinde rol bile oynamıştır. Doğru cevap E'dir.
14.Soru
Kesme taş mimarisiyle ve üç bölümlü tonozlu esas mekânıyla diğer Emevî kasırlarından farklı olan, II. Velîd’in hilâfetinden önceki bir dönemde Ürdün'de yapıldığı tahmin edilen ve duvar resimleri İslâm sanatı tarihi bakımından oldukça önemli olan yapı aşağıdakilerden hangisidir?
Kasrü’l-hayri’l-garbî |
Kusayru Amre |
Kasrü’l-Müşettâ |
Kubbetü’s-sahre |
Mescid-i Aksâ |
Emevî devri, camiler ve anıt yapıları dışında sivil mimariyi temsil eden
yapılar büyük iskân bölgelerinin dışında müstahkem saray veya kasır olarak
hizmet vermiş binalardır. Ürdün’de Kusayru Amre, kesme taş mimarisiyle ve
üç bölümlü tonozlu esas mekânıyla diğer Emevî kasırlarından farklıdır. II.
Velîd’in hilâfetinden önceki bir dönemde yapıldığı tahmin edilmektedir. Bu
kasrın duvar resimleri İslâm sanatı tarihi bakımından önem taşımaktadır. Doğru cevap "b" şıkkıdır.
15.Soru
"Sır altı ve sır üstü tekniklerinin bir arada kullanılmasıyla çok renkli bir satıh elde etmeye yarayan bu teknikte ısıya çok dayanıklı olan renkler sır altına, az dayanıklı olan renkler de sır üstüne tatbik edilir. Genellikle mavi, mor, fîrûze ve yeşil renkler sır altına; kiremit kırmızısı, beyaz, kahverengi ve siyah renkler de sır üstüne tatbik edilmektedir. Bu tekniğe sır altı ve sır üstüne yedi rengin bir arada tatbik edilebilmesinden ötürü “heft-reng” adı da verilmiştir."
Yukarıda tanımlanan çini tekniği aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
Luster |
Lakabî |
Kâşîgerî |
Mertabanî |
Mînâî |
Sır altı ve sır üstü tekniklerinin bir arada kullanılmasıyla çok renkli bir satıh elde etmeye yarayan tekniğe “mînâî” adı verilmiştir. Bu teknikte ısıya çok dayanıklı olan renkler sır altına, az dayanıklı olan renkler de sır üstüne tatbik edilir. Genellikle mavi, mor, fîrûze ve yeşil renkler sır altına; kiremit kırmızısı, beyaz, kahverengi ve siyah renkler de sır üstüne tatbik edilmektedir. Bu tekniğe sır altı ve sır üstüne yedi rengin bir arada tatbik edilebilmesinden ötürü “heft-reng” adı da verilmiştir.
16.Soru
Aşağıdakilerden hangisi çininin kullanım alanı dışında kalır?
Minareler |
Yapıların cepheleri |
Kemerler |
Eyvanlar |
Mermer sütunlar |
Çini mozaik minareler, cepheler, kemerler, eyvanlarda kullanılmıştır. Mermer sütunların çini malzemeyle kaplandığı bir örnek yoktur.
17.Soru
Kurşun-oksit, sülüğen veya altınbaş zırnığı tezhipte hangi rengi elde etmek için kullanılır?
Mavi
|
Kırmızı
|
Sarı
|
Laciverd
|
Turuncu
|
18.Soru
İbn Battûta ve Evliya Çelebi gibi ünlü gezginler seyahatnâmelerinde Anadolu’nun ilgili bölümlerini gezerken buralardaki maden kaynaklarından ve üretilen eserlerde uygulanan işçilikten bahsederler. Aşağıdakilerden hangisindeki eşleştirme doğrudur?
Erzincan-Gümüş |
Tokat-Gümüş |
Erzincan-Altın |
Gümüşhane-Gümüş |
Gümüşhane-Bakır |
İbn Battûta ve Evliya Çelebi gibi ünlü gezginler seyahatnâmelerinde Anadolu’nun ilgili bölümlerini gezerken buralardaki maden kaynaklarından
ve üretilen eserlerde uygulanan işçilikten bahsederler. Meselâ Erzincan ve Tokat bakır, Gümüşhane de gümüş memleketidir. Bu gibi bölgelerde adı geçen madenlerin işlendiği, tecrübeli ustalar elinde sanatlı birer eşyaya dönüştürüldüğü atölyeler vardır. Doğru cevap D'dir.
19.Soru
Sultan II. Bayezid döneminde (1481-1512) resimlendirilen edebi^ konulu eserlerde, genellikle XV. yüzyıl Türkmen minyatür üslu^bunun yanı sıra Batı- hıristiyan sanatının da etkileri görülür. Aşağıdakilerden hangisi her iki etkinin kaynaştığı minyatürlerden biridir?
Sultan II. Bayezid döneminde (1481-1512) resimlendirilen edebi^ konulu eserlerde, genellikle XV. yüzyıl Türkmen minyatür üslu^bunun yanı sıra Batı- hıristiyan sanatının da etkileri görülür. Aşağıdakilerden hangisi her iki etkinin kaynaştığı minyatürlerden biridir?
Mecmu^a-ı Mena^zil |
Kelile ve Dimne |
Zaferna^me |
Hünerna^me |
Surna^me-i Hümayun |
Sultan II. Bayezid döneminde (1481-1512) resimlendirilen edebi^ konulu eserlerde, genellikle XV. yüzyıl Türkmen minyatür üslu^bunun yanı sıra Batı- hıristiyan sanatının da etkileri görülür. Her iki etkinin kaynaştığı minyatürler Kelile ve Dimne (Bursa, İnebey Ktp., Hüseyin C¸elebi, nr. 763) ile Emi^r Hüsrev-i Dihlevi^ Hamse’sinin 1498 tarihli nüshasında (Resim 6.6) yer alırlar.
20.Soru
Renkli sır tekniği ile ilgili olarak verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
İlk olarak Bursa Yeşilcami’de ve Çelebi Mehmed Türbesi’nde rastlanır.
|
Ali b. İlyâs Ali ve Mehmed el-Mecnûn gelişimine katkı sağlamıştır.
|
Edirne Murâdiye Camii mihrabı bu teknikle yapılmıştır.
|
İstanbul Fatih Camii’nde örneklerine rastlanır.
|
Çini üzerine nakışlar, içine sır maddesi katılan boyalarla işlenir.
|
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ