Emirülümerâ: Halifelerin Abbâsî ordusundaki Türk kumandanları karşısında otoritelerinin zayıflamasıyla birlikte bütün işlerde tek yetkili olarak tayin edilen kumandanlara verilen addır.

Zamanının çoğunu merkezden biraz uzakta Dicle’nin sağ kıyısına yaptırdığı sarayında geçiren Mutemid, Sâmerrâ’da oturan Abbâsî halifelerinin sonuncusudur.

Doğru cevap A 'dır.

Şüphesiz Mu’tasım döneminin en önemli başarılarından biri, Me’mun zamanından beri bastırılamayan ve devletin varlığını tehdit eden Hürremiye hareketi ile meşhur lideri Bâbek’in ortadan kaldırılmasıdır.

İlim ve kültür sahasında önemli gelişmelere sahne olan Hamdânî topraklarından çok sayıda âlim yetişmişti. Meşhur Farabî, Kitabü’l-Egânî isimli eserin yazarı Ebü’l-Ferec el-İsfahanî, Kitabü’l-İrşad yazarı Şeyh Müfid ve ünlü mutasavvıf Hallac-ı Mansur, Hamdânî hükümdarlarının iltifatına mazhar olmuş şahsiyetlerden bazılarıydı. Doğru cevap D dir.

Yaklaşık elli gün süren çetin bir kuşatma sonucunda 10 Şubat 1258’de Abbasîlerin başkenti Moğolların eline geçti. Saldırıda Abbasî ailesine mensup pek çok kişi katledilmiş, Halife Mustasım-Billah bir çuvala konularak Moğol askerlerinin atlarının ayakları altında feci bir şekilde katledilmişti.

Me’mun döneminde Abbâsî ordusunda yer edinmeye başlayan Türkler özellikle Mu’tasım döneminde bu konumlarını sağlamlaştırmışlardı. Halifenin 4000 kişilik özel muhafız birliği Türklerden oluşmakta; Türk komutanların da halife nezdinde saygın konumları bulunmaktaydı. Doğru cevap B'dir. 

İngiliz tabip ve arkeolog Briffoult da “Making the Humanity” adlı eserinde şöyle demektedir: “İslam medeniyetinin modern dünyaya en büyük hediyesi ve yardımı bilimdir...... Fakat Avrupa’yı yeniden hayata kavuşturan şey, sadece bilim değildir.....Avrupa’nın ilerlemesinde İslam kültürünün kesinlikle etkisini görmeyeceğimiz bir kesit yoktur. Bu etkinin, bütün açıklığı, büyük ve devam eden gücüyle kendini gösterdiği, en büyük zaferlerim kazanılışına neden olduğu alan, doğa bilimleri ile bilim zihniyeti olmuştur”.

Uzunca bir süre, oldukça geniş bir sahada hüküm süren Büveyhîler Fars kültürüne önem vermişler, kültür ve sanat alanında oldukça ileri seviyeyi yakalamışlardı. Büveyhîler bilhassa yönetim ve devlet teşkilatı açısından sonraki Türk-İslâm devletlerini etkilemişlerdi.

 Dini ve siyasi konularda aşırı görüş ve faaliyetleriyle tanına bir gruptur.

Abbâsîler’in bu döneminde zayıf halifelerin bürokrat ve kumandanlar elinde adeta oyuncak haline gelmeleri devlet otoritesini ortada kaldırmıştır. Bunun sonucunda pek çok isyan çıkmış, Abbâsîler’e bağlı eyaletlerin büyük kısmı bağımsız hâle gelmiştir. Bu istikrarsızlık ekonomi ve uluslararası ticareti de olumsuz yönde etkilemiştir. Bütün bunlara kumandanlar ve bürokratlar arasındaki mücadele ve müsadereler (özel mülke devlet tarafından elkoyulması) askerlerin sık sık maaşlarının artırılmasını istemeleri, iktâ ve topak sisteminin bozulması devletin zayıflamasına ve parçalanmasına sebep olmuş, dönemin sonunda hilafetin otoritesi Bağdat ve Irak’la sınırlı kalmıştır. Doğru cevap E'dir. 

Mütevekkil büyük oğlu Muntasır’ı birinci veliaht tayin etmiş, ikinci sırayı ise Mu’tez’e vermişti. Ancak daha sonra Muntasır’la aralarında çıkan anlaşmazlık nedeniyle Mu’tez’i birinci sıraya almak istedi. Bu durumu kabul etmeyen Muntasır, zaten babasıyla aralarında problem olan Boğa es-Sağîr, Vâsif ve Otamış gibi Türk kumandanları ile işbirliği yaparak 861’de düzenlediği suikastle babasını öldürttü. Mütevekkil’in katli İslâm tarihinde bir halifeye karşı muhafız birlikleri tarafından işlenen ilk cinayettir.

1250-1382 yılları arasındaki Memlük sultanlarının çoğu Eyyûbî sultanı Necmeddin Eyyûb tarafından Nil nehri üzerinde Ravza adasındaki kaledeki kışlalarda yetiştirilen Türk Memlüklerden olduğu için bu döneme Bahrî Memlükler (Türk Memlükler) Dönemi adı verilir. Doğru cevap D'dir.

Vâsık döneminde, Hicaz ve Yemâme bölgelerinde çoğunluğu bedevî Arap kabilelerinin yağma ve çapulculuk hareketlerinden oluşan bir dizi isyan vuku buldu. 845 yılında Hicaz bölgesinde Kays kabilesinin kollarından olan Benî Süleym mensupları, Uzeyze b. Kattâb es-Sülemî liderliğinde diğer kabilelere saldırarak yağmalama ve talan hareketlerine başladılar. Medine valisinin gönderdiği birliği yenen isyancılar, civardaki köyleri yağmalayarak, Mekke-Medine yolunu kontrolleri altına aldılar. Hac yolunun kapanması ve karışıklığın bütün Arabistan’ı etkileyecek bir hal alması üzerine Vâsık, Boğa el-Kebîr komutasındaki büyük bir orduyu Medine’ye gönderdi. Boğa, 845’te Süleymoğullarını mağlup ederek yaklaşık bin kişiyi Medine’de hapsetti.

Mısır’daki son Eyyu^bi^ sultanı Turanşah’ın öldürülmesinin ardından devlet yöneti- minde söz sahibi olan Memlu^k emirleri Sultan Necmeddin Eyyu^b tarafından satın alınarak Mısır’a getirilmiş Türklerden oluşan askeri^ birliklerde yetişerek komuta katına yükselmişlerdi.

Vâsık’ın veliaht bırakmadan ölümü üzerine halifenin kim olacağı hususunda tereddütler belirdi. Bunun üzerine Abbâsî tarihinde ilk defa kimin halife olacağını belirlemek üzere devlet adamlarının katılımıyla bir toplantı düzenlendi.İlk olarak yolsuzluklara karşı idari düzenlemelerde bulunan Mütevekkil, kendinden önceki halifeler dönemindeki halku’l-Kur’ân’la ilgili dinî tartışmaları ve Mu’tezile’nin görüşünü benimsemeyenler üzerinde uygulanan baskıyı (mihne) sona erdirdi. Verilen üç seçenek de doğrudur. Doğru cevap E'dir.

Bizans ve İngiliz değil, Bizans ve İtalyan şehir devletleriyle ikili anlaşmalar yaparak ülkeyi ticari ve iktisadi açıdan iyileştirdi.

Memlükler Osmanlılardan önce bölgenin en büyük devleti olarak Îslam Dünyası
için büyük tehlike arzeden Haçlılar ve Moğollar’a karşı Müslümanları korumuşlar
ve bu iki tehlikeyi de bertaraf etmişlerdir. Moğol ve Haçlı hâkimiyetine girmeyen
tek bölge olan Mısır, Müslüman âlimlerin de sığınağı olmuştur.