Regülasyonlar nedeniyle piyasa aktörlerinin ve vatandaşların katlanması gerektiği maliyetlere “uyum maliyetleri (compilance costs)” denilmektedir.

Devletin mali alandaki rol ve fonksiyonlarındaki değişime neden olan en önemli faktör, 1970’li yılların sonlarından itibaren birçok ülkede piyasa ekonomisine dayalı sistemin yaygınlaşmaya başlamasıdır. İngiltere ve ABD’nin öncülüğünü çektiği birçok ülke, milli ekonomi içerisinde kamu kesiminin payını küçültücü ve dolayısıyla piyasa ekonomisinin payını artıcı mali politikaları uygulamaya koymuştur.

Kamusal regülasyon; devletin sosyal, ekonomik ve siyasal düzenin işleyişi­ne yönelik yaptığı her türlü hukuki düzenleme ve müdahaleyi ifade etmektedir.

Ekonomik kontroller, diğer bir ifadeyle “dolaysız kontroller politikası” ile de devlet üretim faktörlerinin, piyasada serbestçe oluşabilecek fiyatlarına müdahalede bulunur. Mal ve hizmetler satış fiyatlarının kontrolü, ücret kontrolü, kira kontrolü, faiz oranı kontrolü, döviz kuru kontrolü vb. uygulamalar dolaysız kontroller politikasının başlıca uygulama araçlarını oluşturmaktadır.

Bir firmanın üretim faaliyeti sonucu çevreyi kirletmesi negatif dışsallık örneğidir, bu durumda devletin müdahalesi gereklidir ve devlet bu faaliyete vergileme yoluyla müdahale edebilir. Ayrıcabu faaliyet sonucu çevre kirlendiği için üretimin bir sosyal maliyeti vardır. 

Her hangi bir mal veya hizmet piyasasında endüstrilerin yoğunlaşması sonucunda, endüstriye yeni giren firma, önceki firmaların ortalama üretim maliyetlerinde bir azalmaya neden olmasına dışsal ekonomiler denir.

Bölünmezlik ve dışlanmazlık özelliğine sahip mallara tam kamusal mal adı verilir. Savunma, diplomasi, adalet hizmetleri bu tür mallara örnek olarak verilebilir. Bölünebilir ve pazarlanabilir mallara ise tam özel mallar adı verilir. Pür olmayan mallar ise bu iki özelliği bir arada taşımayan mallara denilmektedir. Pür olmayan mallar;

     • Yarı kamusal mallar
     • Doğal tekel malları
     • Ortak havuz malları
     • Merit ve demerit mallar

olarak sınıflandırılabilir. Özel mallar bu sınıflandırmada yer almadığından Doğru Cevap C seçeneği olur.

Ödemeler bilançosu açık veren ülkelerde kamu harcamaları politikaları ile açığın giderilmesini öngören açık ekonomi hipotezi Lindbeck ve Cameron'a aittir.

İkinci Dünya Savaşı sonrasında kamu harcamalarının artışında etkili olan en önemli faktörlerden biri de savaştan çıkan ülke devletin daha çok mal ve
hizmet üretmesi yönündeki taleplerinin artmış olmasıdır. Devletin daha çok mal ve hizmet üretmesi yönündeki talepler, devletin rolünde şu alanlarda
genişlemeye yol açmıştır: (a) Eğitim Hizmetleri:Birçok ülkede eğitimin tüm aşamalarında okullar ya bedava veya çok düşük bir fiyat karşılığı hizmet vermiştir; (b) Sağlık Hizmetleri; (c) Kamusal emeklilik ödemeleri ile ilgili tedbirler: Bu ödemeler tüm yaşlı insanlara ve hatta fazla yaşlı olmayanlara
da kamu tarafından emeklilik ödemelerinin yapıldığı duruma ulaşmıştır; (d)İşsizlere ve genelde muhtaçlara yapılan kamusal yardımlar. Harcamalardaki
bu artışların çoğu nakit transferleri şeklinde gerçekleşmiştir.

Sosyal nedenler şunlardır;

Gelir ve servet dağılımının dengeli olması,
Geri kalmış bölgeler sorunu,
Konut sorunu,
Terör,
Sosyal yardım ve sosyal hizmetlerin sağlanması,
Sosyal tazminler,
Sosyal güvenlik hizmetleri,
Teknolojik değişme

Ölçek büyümesi sonucunda sağlanan tasarruflar firma açısından maliyetlerin
azalması sonucunu doğuracaktır. Uzun dönemde sabit maliyetler yallara dağılmış, olacağından etkisi hissedilmeyecektir. Ortalama ve marjinal maliyetlerde ise bu durum belirgin bir görünüm arz edecektir. Diğer bir deyişle ölçek büyümesi sonucunda ortaya çıkan içsel ekonomiler ortalama maliyetlerin azalmasına neden olacağından firma açısından “ölçeğe göre artan getiri” hali söz konusu olacaktır.

İkinci Dünya Savaşı sonrasında devletin büyümesi  ve kamu harcamalarındaki artışın nedenleri; 

1) Savaşın sona ermesine rağmen soğuk savaşın devamı ve iki kutuplu yeni dünya düzeninde özellikle ABD’nin Sovyetler Birliği karşısında silahlanma ihtiyacı hissetmesi savunma harcamalarındaki artışı beraberinde getirmiştir. 

2) İkinci Dünya Savaşı sonrasında kamu harcamalarının artışında etkili olan en önemli faktörlerden biri de savaştan çıkan ülke devletin daha çok mal ve hizmet üretmesi yönündeki taleplerinin artmış olmasıdır.

3) İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra kamu sektörünü payının artmasındaki temel etken, ülkelerin kamu kaynaklı refah programlarına ve teşvik politikalarına ağırlık vermeleri olmuştur. 

4) Öncelikle savaşın yol açtığı yıkımın telafi edilmesi ve ülkelerin yeniden inşası gereği kamu harcamalarında artışa neden olmuştur. 

Dışsal maliyet nasıl ortadan kaldırılacaktır? Bunun için çeşitli yaklaşımlar ileri sürülmüştür. 
Kaldor-Hicks Yaklaşımı Denkleştirme Ölçütü.

Scitovsky Yaklaşımı

Düzenleyici Vergiler

Kaldor’un bu görüşü daha sonra Hicks tarafından geliştirilmiştir.
Kaldor-Hicks yaklaşımı literatürde “tazmin ilkesi” olarak da bilinmektedir.

Yarı kamusal malların özellikleri şunlardır;

Kısmen Bölünebilir

Dışlama mümkün

Kişisel ve ortak tüketim birlikte söz konusu

Dışsal Ekonomiler bu malların temel özelliği

İçsel ekonomiler söz konusu olabilir

Bedavacılık yok

Bireyler hizmete talepte zorunlu tutulabilir, örneğin bulaşıcı hastalıklarda aşı kullanımı

Refah devleti; vatandaşlarına minimum bir geliri garanti ederek, hastalık, yaşlılık, işsizlik gibi sosyal riskleri karşılayabilecek güce kavuşturmayı amaçlayan; tüm vatandaşlara belirli sosyal hizmetleri sunma sorumluluğunu alan ve devletin ekonomiye aktif müdahalelerde bulunmasını öngören bir devlet modelidir.

Devletin de bir iktisadi birim olarak ekonomik faaliyetlerde bulunması ve/veya özel iktisadi birimlerin yani üretici ve tüketicilerin faaliyetleri üzerinde düzenleyici kararlar alması “kamu ekonomisi” adı verilen bir ayrı iktisadi yapı ve kurumu ortaya çıkarır.

Literatürde regülasyonun başlangıcı olarak 1887 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nde “Eyaletlerarası Ticaret Komisyonu (Interstate Commerce Commission)”nun kurulmasının kabul edildiği görülmektedir.

Atomisite koşulu gereği piyasa ekonomisinde bir üretici ya da bir tüketicinin üretim ya da fiyat düzeyini tek başına etkilemesinin önüne geçilmesini mümkün kılan düzeyde üretici ve tüketici vardır.