Karar Destek Sistemleri Ara 8. Deneme Sınavı
Toplam 11 Soru1.Soru
Yönetsel karar verme sürecinin aşamaları düşünüldüğünde, problemin varlığının tespiti, anlaşılması, mümkünse sınıflandırılması gibi analitik çalışmalara yer verilen aşama hangisidir?
Problemin tanımlanması ve veri derleme |
Tasarım, analiz ve modelleme |
Modelin test edilmesi |
Çözüm, seçim |
Uygulama |
Problemin tanımlanması ve veri derleme: Bu aşama problemin fark edilmesi ve problem hakkında bilgi derleme aşamasıdır. Problemin varlığının tespiti, anlaşılması, mümkünse sınıflandırılması gibi analitik çalışmalara yer verilir. Problemin belirtileri ile gerçek problem ayrımı yapılmalıdır. Örneğin ara stokların fazlalığı, kendisi bir problem olabileceği gibi malzeme aktarma sisteminin başarısızlığının bir sonucu da olabilir.
2.Soru
Excel üzerinde çok sık kullanılan işlevleri bir prosedür ile tanımlayarak otomatikleştiren excel özelliğine ne ad verilir?
Ad yöneticisi |
Formül denetleme |
Çözücü eklentisi |
Grafikler |
Makrolar |
Excel üzerinde çok sık kullanılan işlemleri bir prosedür ile tanımlayarak otomatikleştiren excel özelliğine makrolar denilir. Bu nedenle doğru yanıt E olur.
3.Soru
Bir veri tablosunda bulunan her kayıt için tablo içinde bulunan alan değerlerini gösteren diyalog kutusu excelin hangi özelliğine yöneliktir?
Konuşma |
Birleşik giriş kutusu |
Etiketler ve metin kutusu |
Hazır form |
Kullanıcı formu |
Bir veri tablosunda bulunan her kayıt için tablo içinde bulunan alan değerlerini gösteren diyalog kutusu excelin hazır form özelliğine yöneliktir. Bu nedenle doğru cevap D olur.
4.Soru
Hedef programlamada öncelikli amaç aşağıdakilerden hangisidir?
Sapma değerlerin poiztif değer almasını sağlamak |
Amaçlardan istenmeyen yöndeki sapmaların toplamını enküçüklemek |
Amaç fonksiyonlarını eniyilemeye çalışmak |
Sapma değişkenlerinin negatif değer almasını sağlamak |
Amaçlardan istenmeyen yöndeki sapmaların toplamını enbüyüklemek |
Hedef programlama yaklaşımı, birden fazla amaç fonksiyonu olan problemler için kullanılabilecek çözüm yöntemlerinden birisidir. Yaklaşımın klasik eniyileme çözüm yöntemlerinden temel farkı, amaç fonksiyonlarını eniyilemeye çalışmaması bunun yerine amaçlardan istenmeyen yöndeki sapmaların toplamını enküçüklemesidir.
5.Soru
7 seçeneğe sahip çok ölçütlü karar verme problemlerinin her bir seçeneğinin TOPSIS ile göreli yakınlık değerleri sırasıyla 0,45; 0,74; 0,65; 0,73; 0,66; 0,13 ve 0,68 olarak hesaplanmıştır. Buna göre karar verici hangi seçeneği benimsemelidir?
1. seçenek |
2. seçenek |
4. seçenek |
6. seçenek |
7. seçenek |
En büyük göreli yakınlık değerine sahip alternatif seçilmelidir. O da 0,74 değeri ile 2. alternatiftir. Yani doğru cevap B seçeneğidir.
6.Soru
Aşağıdakilerden hangisi bir problemin çok amaçlı olduğunun göstergesi sayılır?
Tek amacın olması |
Amaçların aynı yönde olması |
Amaçların birbiriyle çelişmesi |
Çok ölçütün bulunması |
Doğrusal hedefin belirlenmesi |
Çok amaçlı problemler, amaçlardan birisini iyileştirebilmek için diğerlerinden ödün vermeyi gerektirirler. Eğer az önce ele alınan örnek problemin amaçları, elde bulundurulacak stok miktarının enküçüklenmesi ve stok maliyetinin enküçüklenmesi şeklinde tanımlanmış olsaydı, bu amaçlardan herhangi birisi enküçüklendiğinde diğeri de enküçük değerine ulaşacaktı. Bir başka deyişle bu iki amaç aynı yönde hareket edeceği için birbiriyle çelişmezdi ve bu nedenle de çok amaçlı programlamadan bahsedilemezdi. Öyle ise; bir problemin çok amaçlı sayılabilmesi için öncelikle amaçların birbiriyle çelişmesi gerekmektedir. Doğru yanıt C'dir.
7.Soru
İlk amacı enbüyükleme ikinci amacı enküçükleme olan iki amaçlı bir problem için elde edilen çözümlerin amaç fonksiyonu değerleri olan (z1,z2) ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
(15,4) (10,6)'ya baskındır |
(7,6) (8,9)'a baskındır |
(9,2) (10,1)'e baskındır |
(10,0) ve (7,1) birbirine baskın değildir |
(7,3) (6,1)'e baskındır |
İlk amaç en büyükleme olduğu için ve 15>10 olduğundan, ikinci amaç en küçükleme olduğu için ve 4<6 olduğundan (15,4) (10,6)'ya baskındır. Bu nedenle doğru cevap A seçeneğidir.
8.Soru
"Stok maliyetini ve talebi karşılayamama maliyetini doğru bir şekilde hesaplamasına rağmen, ............... fonksiyonu amaç değeri hücresini, değişken hücrelerin doğrusal olmayan fonksiyonu yapar."
Yukarıda yer alan boşluğa aşağıdaki kavramlardan hangisi gelir?
ÇözücüTablo |
Eğer |
İşgücü- tabanlı planlama |
Eniyileme |
Karar modeli |
Stok maliyetini ve talebi karşılayamama maliyetini doğru bir şekilde hesaplamasına rağmen, EĞER fonksiyonu amaç değeri hücresini, değişken hücrelerin doğrusal olmayan fonksiyonu yapar.
9.Soru
- KDS Mimarisini Oluşturma
- KDS Geliştirme Seçeneklerinin Değerlendirilmesi
- KDS’nin Bakımı ve Güncellenmesi
- KDS’yi Kurma, Test etme ve Kullanıma Sunma (Deployment)
- KDS’yi Planlama, Tasarlama ve Geçerliliğini Değerlendirme
Yukarıda KDS geliştirirken yerine getirilmesi gereken işlevler karışık olarak verilmiştir. Aşağıdakilerden hangisinde bu işlevler doğru sıralanmıştır?
I- II- III- IV- V |
II- III- I- V- VI |
III- I- V- VI- II |
V- I- II- IV- III |
III- II- VI- V- I |
Adım.1 KDS’yi Planlama, Tasarlama ve Geçerliliğini Değerlendirme: KDS’nin hangi karar sürecini hangi düzeyde, hangi aşamada ve nasıl destekleyeceği belirlenmelidir. Karar verirken kullanılacak algoritmalar ve modeller belirlenerek, bunların geliştirilmesi ve kullanılması için gerekli zaman ve maliyetin değerlendirilmesi bu aşamada gerçekleştirilir. Bu adımın yerine getirilmesinde karar verici veya ait olduğu kurumun tercihleri önemlidir. Bir nevi KDS’nin kavramsal modelidir.
Adım.2 KDS Mimarisini Oluşturma: Bu aşamada karar sürecinin hangi aşamalarının hangi teknolojilerle nasıl destekleneceği belirlenmelidir. Modellerin kurulması ve çözümünde kullanılacak yazılım ve algoritmalar, çözücüler, arzu edilen ara yüzler, gereksinim duyulan bilgi ve verilerin neler olduğu belirlenmelidir.
Adım.3 KDS Geliştirme Seçeneklerinin Değerlendirilmesi: KDS’nin geliştirilmesinde aşağıdaki seçeneklerden biri benimsenebilir. i. Karar vericinin kendisinin geliştirmesi, ii. Kurum-içinde karar verici dışındaki bilgi işlem profesyonelleri tarafından geliştirilmesi,iii. Dışarıya belli bir ücret karşılığında yaptırma, iv. Mevcut bir uygulamayı satın alıp gerekirse modifiye etme, v. Uygulama sağlayıcılardan kiralama, vi. KDS’ye sahip başka işletmelerle işbirliği veya iş-beraberliği yaparak yararlanma, vii. Bu yaklaşımların bir karmasından yararlanma. Benimsenen seçeneğin koşul ve gereklerine uygun olarak yaşama geçirilmesi de bu aşamanın bir alt adımıdır. Her seçeneğin bu adım içinde kendine özgü bir alt süreci olacaktır. Bilgi sistemlerinin ve yazılımların geliştirilmesinde kullanılan üç temel yaklaşımın -şelale (waterfall), spiral (spiral) ve prototip (prototyping) geliştirme- hangisinin benimsendiğine bağlı olarak geliştirme aşaması ayrıca değerlendirilmelidir.
Adım.4 KDS’yi Kurma, Test etme ve Kullanıma Sunma (Deployment): Geliştirilen KDS’nin kullanacak karar vericilerin bilgisayarlarına kurulması, yazılımın tasarım aşamasındaki beklentilere uygunluğunun test edilmesi, KDS’nin veri kaynakları ve veritabanları ile bağlantıların sağlanması bu aşamada yerine getirilir.
Adım.5 KDS’nin Bakımı ve Güncellenmesi: KDS’ler karşılıklı etkileşimli (interaktif) bilgi sistemleri olduğundan, karar vericilerin karar süreçlerine ilişkin deneyimleri arttıkça ilk tasarım özellikleri yetersiz kalabilir. Karar vericilerin beklentilerindeki veya karar sürecinin gerekçelerindeki değişimlere paralel olarak KDS’lerin güncellenmesi arzu edilir.
10.Soru
Aşağıdaki seçeneklerin hangisinde çözücünün değişken hücrelerinin tamamının veya bazılarının tamsayı olması gerektiği problemlerde yapılması gereken işlem doğru olarak verilmiştir?
Hedef ayarı en küçük olarak ayarlamak |
Çözme yöntemini açıklama olarak ayarlamak |
Çözücü diyalog kutusunda töleransı 0 olarak ayarlamak |
Çözme yöntemini basit LP olarak ayarlamak |
Çözücü diyalog kutusunda tümünü sıfırla olarak ayarlamak |
Çözücü’nün değişken hücrelerinin tamamında veya bazılarında tamsayı olması gereken problemlerde eniyi çözümü bulması isteniyorsa, Çözücü diyalog kutusunda tolerans sıfır olarak ayarlanır. Doğru cevap C'dir.
11.Soru
“Topluluktaki bireylerin tamamı dikkate alındığında, ekonomik olarak eniyi nokta, topluluktaki her hangi bir bireyin tatmin düzeyini, diğerlerinin tatmin düzeyini bozmadan çok az da olsa artırmanın mümkün olmadığı noktadır.” ifadesi aşağıdaki kavramlardan hangisini tanımlamaktadır?
Topsis |
Pareto-Eniyi çözümler kümesi |
Hedef programlama |
Ağırlıklı toplam amaç birleştirme yöntemi |
Epsilon kısıt yöntemi |
Çok ölçütlü karar problemleri için Pareto-Eniyi tanımı ilk olarak 1906 yılında Pareto tarafından izleyen şekilde verilmiştir. “Topluluktaki bireylerin tamamı dikkate alındığında, ekonomik olarak eniyi nokta, topluluktaki her hangi bir bireyin tatmin düzeyini, diğerlerinin tatmin düzeyini bozmadan çok az da olsa artırmanın mümkün olmadığı noktadır.”