Klasik Mantık Final 5. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Her spor yapan sağlıklıdır; çünkü spor yapan insan
düzenli yaşar.
Kendini seven insan spor yapar; çünkü kendini seven insan pozitif olur.
Öyleyse, her kendini seven insan sağlıklıdır.
Yukarıdaki tasım için, aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
Sorittir
|
Entimemdir
|
Epikeremdir
|
Gerekçeli tasım
|
Alternatif tasım
|
Bir epikerem , öncüllerinden biri veya her ikisi gerekçeli olan tasımlardır. Gerekçeli öncül(ler) gerekçesi ya da gerekçeleri ile birlikte bir entimem oluşturur ve öncül, entimemin sonucudur. Öncüllerden her ikisi de gerekçeli ise bu tür epikeremlere çift epikerem, sadece birisi gerekçeli ise tek epikerem denir. Buna göre verilen tasım bir epikeremdir.
2.Soru
Bütün kadınlar canlıdır
Bütün canlılar değerlidir
Bütün değerli olanlar sevilmelidir
Bütün sevilenler korunmalıdır
Öyleyse bütün kadınlar korunmalıdır
Yukarıdaki çıkarım için aşağıdakilerden hangisi doğrudur
Bir epikeremdir. |
Bir modus ponenstir. |
Bir delilli tasımdır |
Bir sorittir |
II. şekilden bir tasımdır. |
Yukarıdaki çoklu yani zincirleme (sorit) bir tasımdır. Soritlerde (1) sadece en son tasımın sonucu ifade edilir ve (2) öncüller, birbiri ardına gelen iki öncül ortak bir terim içerek şekilde düzenlenir.
3.Soru
Tüm bitkiler canlıdır.
Tüm çiçekler da bitkidir
Tüm güller de çiçektir.
Öyleyse bütün güller canlıdır.
Yukarıdaki çıkarım için aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
Bir sorittir.
|
Bir epikeremdir.
|
Bir modus ponenstir
|
Bir modus tollensdir. |
Çoklu tasarımdır. |
Art arda gelen öncüller ortak bir terim içerdiğinden çoklu tasarım olduğundan bir sorittir.( Bitki – Çiçek – Gül art arda sıralanmıştır.)
4.Soru
Elimdeki telefon Iphone' nun yeni modeli Iphone xx tir. O halde bu telefon Iphonların en iyisidir çıkarımı hangi hatalı akıl yürütmeye örnektir?
Yeniye başvurmak |
Duygulara başvurmak |
Yağcılığa başvurmak |
Acındırmak |
Grup baskısı |
Yeniye başvurmak
5.Soru
Aşağıdaki tasım kurallarından hangisi yanlıştır?
Orta terim en az bir kez dağıtılmış olmalıdır. |
Bir terim, sonuçta dağıtılmış ise öncüllerde de dağıtılmış olmalıdır. |
Öncülerin ikisi de olumsuzsa sonuç da olumsuzdur. |
Öncüllerden biri olumsuzsa sonuç da olumsuzdur ve sonuç olumsuzsa öncüllerden bir olumsuz olmalıdır. |
Öncüllerin ikisi de olumlu ise sonuç da olumlu olmalıdır. |
- Tasım kuralları aşağıdaki gibidir;
- Orta terim en az bir kez dağıtılmış olmalıdır.
- 7 Bir terim, sonuçta dağıtılmış ise öncüllerde de dağıtılmış olmalıdır.
- İki olumsuz öncülden bir sonuç çıkmaz (ya da öncüllerden en az biri olumlu olmalıdır.)
- Öncüllerden biri olumsuzsa sonuç da olumsuzdur ve sonuç olumsuzsa öncüllerden bir olumsuz olmalıdır.
- Öncüllerin ikisi de olumlu ise sonuç da olumlu olmalıdır.
- İki tikel öncülden bir sonuç çıkmaz.
- Öncüllerden biri tikelse sonuç da tikeldir.
- Her iki öncül de tümel ise sonuç tikel olamaz.
A, B, D ve E şıklarındaki tasım kuralları doğrudur. “İki olumsuz öncülden bir sonuç çıkmaz” kuralı C şıkkında “Öncülerin ikisi de olumsuzsa sonuç da olumsuzdur.” şeklinde yanlış olarak verilmiştir. Doğru cevap C’dir.
6.Soru
Aşağıdakilerden hangisi tümel olumlu önermeleri göstermek için kullanılmaktadır?
A
|
I
|
E
|
O |
P |
Tümel olumlu önermeleri göstermek için A harfi kullanılır.
7.Soru
"Öyleyse, ondan dolayı demektir". Hangisini açıklamaktadır?
Ad Hominem
|
Hasty Generalization
|
Relativist Fallacy
|
Post Hoc
|
Appeal to Reality |
Post Hoc örneğidir.
8.Soru
I. Büyük ülkelerin başkenti de büyükşehirdir.
II. Türkiye büyük bir ülkedir.
III. O halde Türkiye’nin başkenti de büyükşehirdir.
Yukarıdaki tasım için aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
Sonucun öznesi ikinci öncülde geçer.
|
Büyük terim “büyükşehir” dir.
|
Küçük terim “başkent” tir.
|
Büyük öncül birinci öncüldür
|
Orta terim “ülke” dir. |
Belirtilen tasımda sonucun yüklemi “ büyükşehir” büyük terim, sonucun öznesi “ başkent” küçük terim, sonuçta geçmeyen I ve II öncüllerini birbirine bağlayan “ülke” orta terim, sonucun öznesi olan “başkent” ikinci öncülde değil birinci öncülde geçer.
9.Soru
Sorit nedir?
Çoklu tasım
|
Zincirleme tasım
|
Entimem
|
Delilli tasım
|
Eksiltili tasım. |
Entimem ve eksiltili tasım aynı şeydir. Çoklu tasım Polysyllogismdir. Delilli tasım epikeremdir. Sorit ise zincirleme tasımdır.
10.Soru
Aşağıdaki safsata türlerinden hangisi otoriteye başvurma safsata türlerinden bir değildir?
Yeniye başvurmak
|
Görecelilik
|
İnanca başvurmak
|
Grup baskısı
|
Geleneğe başvurmak |
“Ortak tutuma başvurmak”, “inanca başvurmak”, grup baskısı”, “geleneğe başvurmak”, “görecelilik” gibi safsatalardır. Hepsindeki ortak nokta iddianın ret edilmesi için bir kişi, grup, aile, gelenek, inanç gibi iddiayla alakasız şeyleri kanıt olarak gösterilmesidir. “Yeniye başvurmak” safsatası ise duygulara başvurmak türü bir safsatadır.
11.Soru
Art arda gelen öncüller ortak bir terim içerir. Hangisinden bahsedilmektedir?
Entimem |
Polysyllogism |
Sorit |
Epikerem |
Episyllogism |
Soritler art arda gelen öncüller ortak bir terim içerir.
12.Soru
Tikel evetleme ekleminin Türkçe’deki tipik karşılığı aşağıdakilerden hangisidir?
Ve
|
Ki
|
Veya
|
Yani
|
Eğer |
Tikel evetleme önermesi bileşenlerden en az birinin doğru olduğunu iddia eder. Fakat diğer bileşenin ya da bileşenlerin de doğru olabileceği iddiasını da içerir. Dolayısıyla bir tikel evetleme önermesi bileşenlerinden hiçbiri doğru olmazsa yanlıştır. Tikel evetleme ekleminin Türkçe’deki tipik karşılığı “veya”dır.
13.Soru
“Ders kitaplarında yazanların hepsi doğrudur, yanlış dersem öğretmen beni sınıfta bırakır.” örneği aşağıdakilerden hangi safsataya girer?
Korkuya başvurmak
|
Duygulara başvurmak
|
Yeniye başvurmak
|
İndirgeme safsatası
|
Görecelik safsatası
|
14.Soru
Borcunu ödemek için ya banka soyacaksın ya da evini satacaksın.Banka soyarsan hapse girersin.Evini satarsan sokakta kalırsın.Öyleyse, ya hapse gireceksin ya da sokakta kalacaksın.
I. Yapıcı ikilemdir.
II. İkileme karşı çıkmak için tikel evetleme önermesine itiraz edilebilir.
III. İkileme karşı çıkmak için koşul önermeleri çürütülebilir.
Yukarıdaki çıkarım için hangisi ya da hangileri doğrudur?
I
|
I ve II
|
I ve III
|
II ve III
|
I, II ve III |
Yapıcı ikilemde tikel evetleme önermesi, koşul önermelerinin önbileşenini evetler. Sonuç olarak da koşul önermelerinin artbileşenlerinden en az birinin doğru olduğu çıkarılır. Verilen örnekte de aynı durum söz konusu olduğundan ikilem yapıcı ikilemdir. I doğru olur. Bu ikileme karşı çıkmanın birkaç yolundan biri, tikel evetleme önermesine itiraz etmektir. Verilen örnekteki ikileme, borcu ödeyebilmenin iş bulma ve çalışma ya da kredi çekme gibi başka yolların olduğu gösterilerek itiraz edilebilir. II’de doğru olur. Bu ikileme karşı çıkmanın diğer bir yolu da koşul önermeleri çürütmektir. Örneğin “Evini satarsan sokakta kalırsın” koşul önermesine bir müddet bir akrabanın evinde kalırsın şeklinde itiraz edilebilir. Bu durumda III’de doğru olur.
15.Soru
“İnsanların çoğu X’in doğru olduğuna inanıyor. O halde, X doğrudur.” biçiminde gösterilen safsata türü aşağıdakilerden hangisidir?
İnanca Başvurma
|
Ortak Tutuma Başvurmak
|
Duygulara Başvurmak
|
Grup Baskısı
|
Korkuya Başvurmak |
İnanca başvurma safsatası otoriteye başvurma safsataları türüne girmektedir. Bir iddianın doğruluğunu, insanların çoğunun ona inandığını savunarak kanıtlamaya çalışma hatasıdır. Şu biçimde gösterilir: 1. İnsanların çoğu X’in doğru olduğuna inanıyor. 2. O halde, X doğrudur.
16.Soru
“Bir haftadır kar yağıyor, bu yüzden yarın hava güneşli olacak.” örneği aşağıdakilerden hangi safsataya girer?
Bütünleme safsatası
|
Kumarbaz safsatası
|
Acındırmak
|
Korkuya başvurmak
|
Duygulara başvurmak
|
17.Soru
A kişisi bağımlılık yapan sigara, alkol, uyuşturucular üzerine bir konuşma yapıp bunların ne kadar zararlı olduğu ve sağlığımızı bozduğu üzerine bir konuşma yapıyor. Konuşması bittiğinde hadi bir bara gidip, içki ve sigara içelim diyor. O halde, içki, sigara, ve uyuşturucu sağlığa zararlı değildir sonucunu çıkarmamız hangi hatalı akıl yürütmeye örnektir?
Sen de safsatası |
Adama saldırmak |
İnanca başvurmak |
Yeniye başvurmak |
Duygulara başvurmak |
Sen de safsatası
18.Soru
Bana aldığı hediye elbise ya kırmızı ya da siyahtır.
Aldığı elbise siyah değildir.
Öyleyse, aldığı elbise kırmızıdır.
Yukarıdaki çıkarım için aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
Koşullu tasım
|
Alternatif tasım
|
Yıkıcı ikilem
|
Ayrık tasım
|
Modus tollens |
Ayrık tasımda öncüllerden biri tikel evetleme önermesidir. Diğer öncül ise tikel evetleme önermesinin bileşenlerinden birinin yanlış olduğunu iddia eder. Yani bileşenlerden birini eler ve tikel evetleme önermesinin diğer bileşenin doğru olduğu sonucu çıkarılır. Buna göre verilen örnekte “Bana aldığı hediye elbise ya kırmızı ya da siyahtır.” öncülü bir tikel evetleme, ikinci öncül olan “Aldığı elbise siyah değildir.” ise tikel evetleme önermesinin bileşenlerinden birinin yanlış olduğunu iddia eden önermedir. Sonuç olarak da diğer bileşenin (elbisenin kırmızı olması) doğru olduğu sonucuna varılır.
19.Soru
“Şeker ve unu güvenle yiyebiliriz. O halde kurabiye sağlıklı bir yiyecektir” örneği aşağıdaki safsata türlerinden hangisine girer?
Yanlış ikilem
|
İndirgeme safsatası
|
İspatlama mecburiyeti safsatası
|
Ortak tutuma başvurmak
|
İnanca başvurma |
Şeker ve unun güvenli yiyecekler olduğunu düşünen kişi, bunlarla yapılan kurabiyenin de sağlıklı olacağı iddiasında bulunmaktadır. Bu durum indirgeme safsatasında gerçekleşmektedir. Bu safsataya göre, bütün için doğru olan bir özellik veya iddianın, bütünün parçaları için de doğru olacağını düşünme hatasıdır.
20.Soru
Bütün köpekler memelidir. Bütün memeliler hayvandır. Bütün hayvanlar sevimlidir. Bütün sevimli şeyler değerlidir. Öyleyse, bütün köpekler değerlidir. Hangisine örnek verilmiştir?
Entimem
|
Polysyllogism
|
Sorit
|
Epikerem
|
Episyllogism
|
Aristoteles soritlerine bir örnektir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ