Lukacs, sınıf bilincini ikiye ayırmaktadır. (1) Psikolojik Bilinç ve (2) Atfedilen (Aşılanmış) Bilinç.

Weber’in ideal tipleri pozitivizmin bir eleştirisi niteliğindedir. Pozitivizm bir olguyu tanımlarken onun en yaygın özelliklerini tutarlı bir bütün içerisinde tanımlamayı hedeflerken, ideal tipler bireyselleştirici ve özgürleştici özellikleri ortaya koymayı amaçlar.

Toplumu seçklnler ve alt tabaka olmak üzere ikiye ayıran Pareto, seçkinleri başarılı ve yetenekli olarak tanımlarken, alt grubu yeteneksiz; örgütsüz; kendisini yönetenleri denetlerken sessiz ve duyarsız olarak tanımlamıştır.

Pareto sosyolojisinde türemler, insan davranışlarının sözlü nitelikte çeşitli ve değişken olan araçlardır ve türemleri belirleyen de kalıntılar ya da tortulardır. Pareto türemleri “ideoloji ya da doğrulama kuramı adı verilen şeylerin” karşılığı olarak görür. Değişik şekillerde ortaya çıkabilen türemler insanların kendi davranışlarını doğrulamak, meşrulaştırmak ve inandırıcı kılmak için kullandıkları rasyonelleştirmeler, ideolojiler ve entelektüel bahanelerdir.

Tönnies, toplumsal ilişkilerde toplumsal düzeni sağlayan üç tip toplumsal norm olduğunu belirtmektedir. Bunlar; ahlak, düzen ve hukuktur.

Durkheim’ın insanı belirleyen toplumun yapısıdır yaklaşımı Weber’in sosyolojik yaklaşımı içinde tersine çevrilmiştir. Ona göre sosyolojinin konusu toplumsal eylemlerin incelenmesidir. Sosyoloji, bireylerin toplumsal davranışı ve bu davranışların içerdiği anlamları analiz etmelidir. Weber, pozitivizmi eleştiren yorumlayıcı bir sosyolojik bakış açısına sahiptir.

Bilimsel Devrim olarak adlandırılan dönemdeki bazı çalışmalardan örnek vermek gerekirse, Galileo Galilei (1564-1642) güneş sisteminin merkezinde dünyanın değil güneşin yer aldığını göstermiş, Johannes Kepler (1571-1630) gezegenler ve gezegen sistemleri ile ilgili yasaları keşfetmiş, güneş sisteminin matematiksel bir açıklamasını yapmış, William Harvey (1578-1657) kan dolaşımı teorisini geliştirmiştir. Bilimsel devrimin simgelerinden olan Isaac Newton’ın (1642-1727) gelmiş geçmiş en önemli bilimsel eserlerden biri olan “Doğa Felsefesinin Matematik İlkeleri” adlı kitabı 1687 yılında yayımlanmıştır. Bu eserinde evrensel kütle çekim yasasını ve hareket yasalarını açıklayan Newton, gözlem ve deney yoluyla yaptığı çalışmalarla kendisinden önceki fizik anlayışının yıkılmasını sağlamış, fiziksel evrenin algılanışını değiştirmiştir. Einstein ise 20. Yüzyılda yaşamış bir bilim insanıdır.

Simmel sosyolojiyi diğer bilimlerden bağımsız bir bilim olarak kurmaya çalıflmıfl, sosyolojinin temelinin ahlaki kurallar değil, bilim etiği olduğunu ve inceleme nesnesinin de birey ya da toplum değil, toplumsal etkileflim olduğunu savunmuştur. Ahlaki değerler hakkında karar vermenin sosyologların yeterliliklerinin ötesinde olduğunu, bu nedenle sosyolojinin değer yargılarından arındırılması gerektiğini ileri sürmüştür. Simmel’in sosyolojisi, olguları tarihsel ve toplumsal bağlamlarından soyut olarak inceleyerek bağlama göre farklılık göstermeyen davranış kalıplarını ve toplumsal yasaları ortaya koymaya çalşan ve birey ve toplum arasındaki diyalektik ilişkiyi vurgulayan bir sosyolojidir.

Simmel sosyolojideki teorik yaklaşımların sayısı, diğer bir deyişle disiplindeki bölünmeler arttıkça, sosyologların kendilerine tek bir teorik yaklaşım, bir anlamda “teorik bir ev” bulma çabasının arttığını belirtmiş ve bu eğilimi eleştirmişti.

Pareto’ya göre mantıksal-deneysel bilim anlayışının ilk ve başlıca özelliği “tek amacının gerçeklik” olmasıdır. Diğer seçeneklerde belirtilenler bu anlayışa ters düşen ifadelerdir.

Pareto türemleri “ideoloji ya da doğrulama kuramı adı verilen şeylerin” karşılığı olarak görür. Değişik şekillerde ortaya çıkabilen türemler insanların kendi davranışlarını doğrulamak, meşrulaştırmak ve inandırıcı kılmak için kullandıkları rasyonelleştirmeler, ideolojiler ve entelektüel bahanelerdir.