Büyüyen gemi boylarının limanlara ve tedarik zincirlerine muhtemel etkileri liman alt yapısı bakımından, rıhtımların daha uzun, daha güçlü/dirençli ve daha derin inşa edilmesi gerekir.

2

Dünyadaki yük gelişimi (2017, milyon ton)
Yük türleri                  2016      2017     Değişim (%)
Sıvı dökme yükler     3,016     3,102        2.9%
Gaz                              355        386           8.7%
Kuru dökme yük       4,903     5,109        4.2%
Konteyner                  1,733     1,821        5.1%
Diğer                           1,132     1,182        4.4%
Toplam                       11,139   11,599      4.1%

Yüzdelik oran olarak en çok artan gaz yük tipidir.

Liman kuruluş yeri seçimine ilişkin karar, işletmeler için uzun dönemli bir karardır. Bu karar verildikten ve liman inşası tamamlandıktan sonra limanın altyapı ve üstyapılarının tamamıyla başka bir noktaya taşınması mümkün değildir

Türkiye’de faaliyet gösteren liman işletmeleri ağırlıklı olarak özel sektör tarafından işletilir.  

Gemi Verimliliği: Belli bir zaman diliminde gemiye verilen hizmetle ilgili olan ölçümlerdir.

Tekerlekli yük terminallerinde operasyonların temelini “insan/çalışan organizasyonu” oluşturur. Araçlar gemiden indirildikten sonra ya da gemiye bindirilmeden önce geniş otopark alanlarına ihtiyaç duyulabilir. Örneğin; ihracata yönelik otomobil elleçleyen bir limanda fabrikadan getirilen araçlar öncelikle liman sahsında istiflenmekte, araç taşıyıcı geminin rıhtıma yanaşması sonrasında şoförler vasıtasıyla gemiye yüklenmektedir. Bu yükleme sırasında istifçiler, yanaştırıcılar, trafikçi ve işaretçiler, gemi güvertelerinde araçları sabitleyen personel, şoför ekibini taşıyan personel, teslim/el değiştirme noktalarında araçların kontrollerini yapan personel, yıkama istasyonunda konuşlanan personel, akü şarj istasyonunda konuşlanan personel ve yakıt ikmali yapan personel görev alabilir.

Yolcu terminalleri öncelikle yolcu gemilerine güvenli bir yanaşma ortamı sağlamakla yükümlüdür. Bu terminallerde yolcuların gemiye indirilip bindirilmesinde borda merdivenleri (Gangways) kullanılabilir. Borda merdivenleri yolcuların ve mürettebatın gemiye güvenle indirilmesi ve bindirilmesine yardımcı olur. Ayrıca yolcu bagajlarının ve gemi kumanyasının yüklemesinde ve saha içinde çekilmesinde forklift, çekici, asansör, yükleme rampaları gibi ekipmanlar kullanılır. Yolcu ve eşya güvenliği için x-ray ve detektörler de bu terminallerde yer alır.

Liman kapasitesi: Hâlihazırda bulunan altyapı, üstyapı, ekipman ve iş gücü ile bir limanın elleçleyebileceği yük miktarı ve hizmet vereceği gemi sayısını ifade eder.

Konteyner terminallerinde yine yaygın olarak yükün “yer değiştirme operasyonları” da gerçekleştirilmektedir. Türkiye’de bu işlem adlandırılırken İngilizce aslı olan “Shifting” kelimesi tercih edilir. Bu işlemde temel amaç hedefteki konteynere ulaşmak için, üzerindeki konteyneri kaldırıp başka bir yere koymaktır.

Konteyner kavrayıcı (Spreader): Raylı sahil vinçlerine ya da mobil vinçlere takılan konteyner elleçleme ataşmanıdır.

Ülkeler arasında en fazla konteyner taşımacılığı yapılan ülke açık arayla yine Çin’dir. 2017 yılında Çin’de 213.7 milyon TEU konteyner işlem görürken onu 51 milyon TEU ile ABD izlemiştir. Türkiye 9.9 milyon TEU ile dünyada 21. sırada yer alır.

Bu limanlar TDİ limanlarına örnek teşkil etmekte olup özelleştirilme süreçleri devam etmektedir. Doğru cevap B'dir.

Sayaçlar yüklenen ve boşaltılan yükün miktarını ölçen ekipmandır. Bu veriler stok kontrolünde, evrak işlerinde ve faturalandırmada kullanılır.

Mega gemilerin limanlara etkisi üç başlık altında toplanabilir:

• Alt yapılara olan etkiler: Rıhtımların daha uzun, daha güçlü/dirençli ve daha derin inşa edilmesi,

• Liman ekipmanlarına olan etkiler: Daha büyük ve güçlü vinçlere ihtiyaç duyulması, rıhtımda hizmet gören geminin işlemlerini hızlı bitirmesi için bir gemiye atanan vinç sayısında artış olması, bu vinçleri besleyen iç taşıma ve istif ekipmanlarının artış göstermesi,

• Liman geri saha bağlantılarına olan etkiler: Gemi besleme (feeder) servislerinin yük artışına paralel olarak sayılarının artması, yeni tren hatları gibi alt yapı ve ekipmanlara ihtiyaç duyulması ve artan kamyon trafiğine bağlı olarak limana erişim yollarındaki trafik yoğunluklarının artması.

Yük elleçleme: Bu işlem terminallerde gemi ya da diğer taşıtlara yapılan yükleme, araçlardan yük boşaltma ile liman istif sahaları ve depolarına/depolarından gerçekleştirilen tüm yük hareketlerinin planlanması, örgütlenmesi, eşgüdümü, icrası ve denetimini kapsar.

Ana gemiden (mother ship) boşaltılan transit konteyner ya transit konteyner istif sahasında bir süre bekletilip ya da doğrudan besleme gemiye (feeder ship) yüklenmekte, bu işlemin tersi de olabilmektedir.

Arazi sahibinin görevleri;

• Liman arazisinin etkin yönetimi
• Liman arazisinin bakımı ve geliştirilmesi
• Liman faaliyetleri ve altyapısının sağlanması
• Liman arazisinin kullanımına yönelik politikaların geliştirilmesi ve stratejilerin belirlenmesi
• Limanın temel altyapı unsurlarının korunması
• Liman konumunun pazarlanması
• Liman kara girişinin bakımı
• Liman deniz girişinin bakımı
• Liman emniyeti

Gelecekte deniz taşımacılığını ve dolayısıyla limancılık sektörünü etkileyecek 9 temel değişken; Endüstri 4.0 teknolojileri, Dijital kırılganlık ve siber güvenlik tehdidi, Politik dengesizlikler ve korumacılık politikaları, Yıkıcı yenilikler, İklim değişikliği, Üretimin yeniden lokale dönmesi (Lokalizasyon), İş modellerindeki değişim, Yoğun kentleşme, Nüfusun yaşlanmasıdır.