Medya Ekonomisi ve İşletmeciliği Final 4. Deneme Sınavı

The Language of New Media adlı çalışmasında Lev Manovich yeni medyanın ilkelerini dijital kodlardan oluşması, yeniden programlanabilir olması, modüler yapısı, otomasyon, değişkenlik ve kod çevrimi şeklinde sıralamaktadır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Amerikalı iki araştırmacı Edward Herman ve Noam Chomsky, Manufacturing Consent (Rıza İmalatı) başlıklı kitapta, mülkiyet yoğunlaşması ve haber üretimine etki eden toplumsal güçleri analiz etmişlerdir. Buna göre, belirledikleri beş filtre uluslararası haber üretimine etki etmektedir. Bunlar; (1) Medyanın mülkiyeti, büyüklüğü ve kâr amaçlı olması, (2) Reklam ruhsatı (reklamverenler, kapitalist sistemi eleştiren radyo ve televizyonlara reklam vermezler), (3) Medyanın haber kaynakları (devlet ve hükümet yetkilileri), (4) Yaptırımcı kurumlar ve tepki (örgütlü ve güçlü yapılar, kendi aleyhlerine olacak şekilde radyo ve televizyonların yayın yapmasına izin vermezler, bunu engellemek için ekonomik ve siyasi baskı yaparlar), (5) Bir denetim mekanizması olarak anti-komünizm (medya, mülkiyet ve örgüt yapısı gereği anti-komünisttir. Doğru cevap E'dir.

Türk basınının gelişim sürecine baktığımızda, İstanbul’da 1831 yılında yayımlanmaya başlayan ilk gazete olan “Takvim-i Vakayi”nin devlet desteği ile çıktığını görüyoruz. Doğru cevap C’dir.

İlk online (çevrimiçi) ticari hizmet tedarikçisi CompuServe 1979 yılında çalışmaya başladı. Onu American Online ve Prodigy izledi. Doğru yanıt B seçeneğidir.

a

Sinema biletlerinden alınan bir vergi olan “Rüsum”, Yeşilçam döneminde yerli filmler için % 25 idi. 2004’te kabul edilen yasada ise, bilet satışından belediyelerin aldığı yüzde 10’luk eğlence vergisinin Kültür ve Turizm Bakanlığı’nca alınması ve sinemanın desteklenmesi amacıyla verilecek yüzde 75’lik pay ile belediyelerin alacağı yüzde 25’lik payın bakanlıkça dağıtılması hükmü de getirilmiştir. Doğru cevap E'dir.

a

Sinema sektörünün bileşenleri ve değer zinciri üçü temel olmak üzere yedi aşamadan oluşmaktadır. Bunlardan fikrin oluşumu, finans ve pre-prodüksiyon ve prodüksiyon temel bileşenleri oluşturmaktadır. Doğru cevap B'dir.

İlk basın grevi ise, Sabah ve İkdam gazete çalışanlarının, ücretlerine talep ettikleri zam isteğinin reddedilmesi sonucu iş
bırakma eylemi ile gerçekleşmiştir. Kısacası, 1881-1908 yılları, basının oldukça baskıcı bir dönem geçirdiği, basın özgürlüğünün tamamıyla ortadan kalktığı bir dönem olmuştur. Doğru Cevap A'dır.

Bir ülkenin bütün olarak tüm iktisadi faaliyetlerinin ölçümü için bütün dünyada en yaygın kullanılan gösterge gayrisafi yurtiçi hasıladır (GDP). Bir ülkenin GDP’si denildiğinde, belli bir dönemde, genellikle bir yıl içerisinde, o ülke sınırları içerisinde üretilen tüm tamamlanmış mal ve hizmetlerin toplam değeri anlatılmak istenir. Doğru cevap C'dir.

Dijital oyun; üretim aşamalarının çok boyutlu olmasından da görüleceği üzere, oyun kelimesinin zihinlerde çağrıştırdığı “basit ve eğlenceli” olma durumundan farklı olarak, “ciddi” toplumsal, kültürel ve ekonomik bir üründür. Üçüncü taraf geliştiriciler, ileri düzeyde bir prototip üreterek, üretimleri için finans kaynağını ve yayıncıyı aramak zorundadır. Doğru cevap B seçeneğidir. 

Liberal ve neo-liberal ekonomi görüşü, analizlerinde bireyci metodolojiyi kullanır ve pazar mekanizmasını veri olarak alır. Buna göre, bireyler kendi çıkarları peşinde koşarlar. Bu anlayışın dayandığı bazı temel ön kabuller vardır. Bunlardan ilki, “doğal düzen” anlayışı, ikincisi “faydacı felsefe” ve üçüncüsü de “ekonomi alanında liberalizm”dir. Doğal düzen anlayışına göre, nasıl doğada bir düzen varsa, ekonomide de insanın iradesinden ve müdahalesinden bağımsız doğal bir düzen vardır ve bu düzenin temelini doğal haklar oluşturmaktadır. Bu haklar yaşama hakkı, eylemlerinde özgür olma ve mülkiyet edinme gibi haklardır. Faydacı felsefe de, insan doğasına ilişkin bir yaklaşım getirir. İnsanlar her zaman mutlu olma peşinde koşarken, mutsuzluktan kaçınacaklardır. Bu felsefe, insanların ekonomik davranışlarına da yansır. İnsanlar, her zaman en az zahmetle en çok kaynağa ulaşmaya çalışır. İktisadi liberalizm ise, devletin müdahale etmediği bir pazar mekanizmasının sorunsuz işleyeceği ve toplumun refahının daha da artacağı anlayışına dayanır. Bu yaklaşım, rekabetçi bir pazarı öngörür ve bu pazarda, kendi çıkarı peşinde koşan üreticilerin ve tüketicilerin olduğu anlayışına dayanır. Doğru cevap A'dır.

Yönetim Kurulu tarafından belirlenen genel amaçlar doğrultusunda benimsenen yayın politikaları çerçevesinde, radyo ve televizyonların yayınlarını sürdürmesini sağlayan ve işletme açısından en üst düzey yönetici konumundadır. Çoğu şirkette genel müdür, aynı zamanda Yönetim Kurulu üyesidir.

Ağ’ın insanların yaşamına dahil olduğu 1993-2003 yılları Ağ’ın “Web 1.0” olarak adlandırıldığı dönemdir. Bu dönemde HTML dil kodlaması, Netscape Navigator gibi tarayıcılar, karmaşık arama motorları kullanılmaktaydı.

“Fikir işçisi” olarak da adlandırılan gazeteciler, toplumdaki olayları aktaran, toplumu tarafsızca bilgilendiren, kamuoyu oluşturan kişilere denir. Doğru cevap A’dır.

Web 1.0 ortamı, sadece bilgiyi aramaya ve onu okumaya olanak tanımaktaydı. Web 2.0, sıradan kullanıcılara içerik yazma, gönderme ve yayınlama olanağı sundu. Günümüzde yaygın olarak kullandığımız, Facebook, MySpace, Hi5, YouTube, Flickr, Twitter gibi popüler İnternet ortamlarının büyük çoğunluğu web 2.0’ın ürünüdür. Doğru cevap B seçeneğidir.

Özelleştirme hareketi, genel olarak ABD’den başlayıp, 1980’li yıllarda tüm dünyaya yayılmıştır. “Özelleştirme” en genel anlamıyla, pazarın genişletilmesine ve girişimcilerin pazarda artan bir serbestlikle hareket edebilmelerine yönelik devlet müdahalelerini kapsamaktadır. Doğru cevap D'dir.

Radyo ve televizyonların da dahil olduğu medya, liberal demokrasilerde yasama, yürütme ve yargıdan sonra “dördüncü güç” olarak görülür.

Serdar Öztürk, “…basın, radyo, televizyon ve sinema gibi kitle iletişim araçları eski medya kabul edilirken; İnternet, cep telefonu, uydu teknolojisi, telekomünikasyon altyapısı, bilgisayar, teletext, video text, C-DVD gibi teknolojiler” yeni medya adı altında incelenir demektedir (2010: 122).

Yeni medya dolayımlı iletişim denildiğinde cep telefonları, dijital oyunlar, İnternet ortamı, İnternet arayüzeyinde sunulan tüm yazılım hizmetleri, i-podlar, PDA’lar ve tabletler üzerinden gerçekleşen iletişim etkinliği ifade edilmektedir