Türkiye’de yerel basının yapısal özelliklerinden kaynaklanan ve bazıları çözümsüz hâle gelmiş olan pek çok sorunu bulunmaktadır. Sorunların temelinde, yerel gazetelerin Osmanlı döneminden başlayarak, yerel ihtiyaçtan kaynaklanmak yerine merkezi bir planlama ile kurulmuş olması yatmaktadır. Yerel gazeteler merkezin, taşraya iletmek istediği mesajlar için bir araç olarak düşünülmüştür. Batı’da ise yönetim yapısının gereği olarak yerel basın doğal bir işlev yerine getirmek üzere kendiliğinden doğmuştur.

Başyazıya dayanan gazetecilik anlayışından haber ve resme dayalı gazeteciliğe geçildi. Bu dönüşümde en büyük pay 1948’de kurulan Hürriyet’in olmuştur.

Hürriyet gazetesi 1 Mayıs 1948 günü, deneyimli bir gazeteci olan Sedat Simavi tarafından çıkarılmıştır. Hürriyet basım tekniği olarak da son derece modern ve süratli- saatte 5 renk üzerinden 44 bin nüsha basabilen bir rotatifle işe başlamıştır. Bu yeniliklerle kısa zamanda okurunun ilgi ve sevgisini kazanan gazetenin tirajı birkaç ayda 16 binlere ulaşmıştır. 1948 Londra Olimpiyatlarına muhabir göndermesi ve onun haber ve resimlerinin gazetede yayınlanmasıyla gazete 51 bin gibi o güne kadar görülmemiş tirajlara ulaşmıştır.

II. Dünya Savaşı yıllarında basın daha sıkı kontrole tutulmuş ve çok kolaylıkla kapatılmıştır. Bu süreçte Vatan, Akşam ve Tanin demokrat çizgideyken, Tan gazetesi Sovyet, Cumhuriyet ve Tasvir-i Efkar ise Alman yanlısı bir yayın politikası güdüyorlardı. Yine Alman yanlısı Ötüken ve Atsız dergileri Turancı, Necip Fazıl'ın Büyük Doğu’su ise daha dini bir çizgiye kayıyordu. Doğru cevap D şıkkıdır.

Basın mesleğinde yaşanan tüm sorunların kökeninde sendikal örgütsüzlük bulunmaktadır. Sendikal örgütsüzlük, iş güvencesinden yoksun bir gazeteci kitlesi yaratmaktadır. Bu de sermaye ağırlıklı medya işverenlerinin yayın politikalarını kendi şahsi çıkarlarına göre belirlemelerine olanak tanımaktadır. Halkı, doğru ve tarafsız bir biçimde bilgilendirme görevini yerine getirmeyen medya organları böylece gazetecilik mesleğinin saygınlığını da iyice zedelemektedirler. Hiç kimse sendikacılığı sadece ücret pazarlığı olarak değerlendirmemelidir. Sendika, editoryal bağımsızlığın da bir güvencesidir. Sendika, işverenle- re karşı editoryal bağımsızlık mücadelesinin yapılabileceği bir platformdur.

1 ve 5

Milliyet, Sabah, Hürriyet ve Türkiye gibi gazeteler kupon ve promosyon yöntemleriyle bir milyon tirajı aşmışlardır.

Yapımcı:
Programın akışı içerisinde yer alacak görüntülerin ne zaman yayına gireceğini, uzunluğunu ve programdaki konumunu da kapsayan anahtar yayın kararlarını alır. Ayrıca yabancı programların yayın haklarını satın alır, programlar hakkında fikir üretir. Programın bütçesini belirler, o doğrultuda malzeme alımının gerçekleşmesini sağlar, program ekibini belirler Yapımcı, çekimlerden sorumlu, kameraları, grafikleri ve cihazları idare etmeyi de içine alan teknik işlerden sorumlu yönetmenle de birlikte hareket eder.

Adi ortaklık: (Kanun no: 6098/2011 tarih ve 1.7.2012’de yürürlüğe giren Borçlar kanunu, Madde 620-621’ye göre) iki ya da daha fazla kişinin emeklerini ve mallarını ortak bir amaca erişmek üzere birleştirmeyi üstlendikleri sözleşmedir. Her ortak, para, alacak veya başka bir mal ya da emek olarak, ortaklığa bir katılım payı koymakla yükümlüdür. Sözleşmede aksi kararlaştırılmamışsa katılım payları, ortaklığın amacının gerektirdiği önem ve nitelikte ve birbirine eşit olmak zorundadır (http://www.resmîgazete.gov.tr)

Yayınlarda temel amaç, kamuya, topluma hizmet vermektir.

Gazeteciliğin Diğer İş Kollarına Göre Farklı Çalışma Tarzı
Teknolojik gelişmeler pek çok sektörü olduğu gibi basın sektörünü de etkilemiştir. Bilgi teknolojilerindeki gelişmeler basın sektöründe yazılı basın gazeteciliğine ilave olarak radyo- televizyon gazeteciliği ile İnternet gazeteciliği adı altında iki yeni gazetecilik türünün ortaya çıkmasına yol açmıştır. Radyo televizyon gazeteciliği ile internet gazeteciliğinde yaşanan gelişmeler sayesinde, haberin daha hızlı bir şekilde ve daha büyük kitlelere ulaştırılabilir hâle gelmesi, haberi önemli bir rekabet ürünü hâline getirmiştir. Bu nedenle haberin haber olma niteliğini kaybetmeden piyasaya hızlı bir şekilde sunulması gerekmektedir. Aksi takdirde basın işletmesi istediği tiraj artışını sağlayamayacaktır. Tiraj endişesine bağlı olarak sürdürülen bu çabalar, gazetecinin çalışma temposunu etkilemekte ve aşırı çalışmasına neden olmaktadır. Bu yüzden çok yoğun ve hızlı bir tempoda çalışma gerektiren gazetecilik çok özveri isteyen, stresli, hayat standartlarını zorlayan meslekler grubuna dâhil olmaktadır. Gazetecilik mesleğinin bu özellikleri, gazetecilerin özel bir kanunla korunmalarını zorunlu kılmaktadır (İçel- Ünver, 2009).

80’li yıllar, özellikle 90’lı yıllarla birlikte medya sektörüne hâkim olan sermaye tamamen basın dışı sermayedir. Pek çok iş kolunda şirketi olan büyük holdingler, medyaya stratejik bir araç muamelesi yapmakta ve yüksek rekabet ortamında süreç daima güçlülerin lehine işlemektedir. Bu arada holdingler sadece gazete veya televizyonla da yetinmemekte, medyanın tüm alanlarında yer sahibi olma çabası içine girmekte, dolayısıyla alanın tüm boyutlarına hâkim olan pek çok tekel ortaya çıkmaktadır. Dolayısıyla sorudaki tüm maddeler doğrudur.

Radyo ve televizyon kuruluşlarının örgütleniş biçimi, yönetimi ülkeden ülkeye değişmekte, o ülkenin sahip olduğu siyasal, ekonomik, yönetsel ve hatta coğrafi farklılıklara göre şekillenmektedir. Kamunun sahipliğindeki elektronik medya kuruluşları, kâr amacı gütmeksizin toplumun eğitimine, kültürüne katkı sağlayacak yayınlar yapmakla yükümlüyken özel girişimcilerin sahipliğindeki medya kuruluşlarında amaç, kârı maksimize etmektir.

Son yıllarda gerek gelişmiş dünya ülkelerinde gerekse ülkemizde medyanın sınırlı sayıda
holdingin bünyesinde toplanması basının özgürlüğünü, çok sesliliğini, çeşitlilik ve çoğulculuğunu zedeleyen önemli bir tehdit unsuru hâline gelmiştir. Doğru cevap E şıkkıdır.

Limited şirket, bir veya daha çok gerçek veya tüzel kişi tarafından bir ticaret unvanı altında kurulur; esas sermayesi belirli olup, bu sermaye esas sermaye paylarının toplamından oluşur. Ortaklar, şirket borçlarından sorumlu olmayıp, sadece taahhüt ettikleri esas sermaye paylarını ödemekle ve şirket sözleşmesinde öngörülen ek ödeme ve yan edim yükümlülüklerini yerine getirmekle yükümlüdürler. Limited şirkette ortak sayısı en az bir, en çok elli olabilir. Yeni kanunla birlikte limited şirketlerde de en az ortak sayısı şartı bire düşürülmüş; gerçek sermayedarın tek başına limited ya da anonim şirket kurmasına imkân tanınmıştır. Limited şirketin en az sermayesi 10.000 TL’dir. Doğru cevap A şıkkıdır.

Resmi ilanlar

Tasvir-i Efkar, 27 Haziran 1862 yılında yayın hayatına başlamıştır. Gazete İbrahim Şinasi tarafından çıkartılmıştır. Tasvir-i Efkar olan gazetenin adı “fikirlerin belirtilmesi” anlamına gelmektedir. Önceki gazetelerin okuyucu mektuplarında padişaha ve vezirlere övgü yazıları yayımlamalarının aksine Tasvir-i Efkar Türk basınında ilk kez okuyucunun gerçek düşüncesini sütunlarına taşımış ayrıca padişahlara övgü yazıları yayınlamaktan uzak durmuştur. Doğru cevap E şıkkıdır.

1831’de ise II. Mahmud İstanbul’da kendi resmî gazetesi Takvim-i Vekayi’yi yayınlatmıştır. Takvim-i Vekayi 4608. sayıdan sonra, TBMM Hükümeti tarafından verilen “Resmî Ceride” adını almıştır. “Resmî Ceride” de 763. sayısından sonra “Resmî Gazete” adıyla günümüze kadar gelmiştir.

Darbenin siyasi, sosyal ve ekonomik pek çok yansıması olmuş ve tüm sektörler gibi basın sektörü de yaşanan değişimlerden etkilenmiş ve geçmişten farklı bambaşka bir yola sürüklenmiştir.
Küreselleşeme ile birlikte basında tekeller oluşmuş, holdingler gazeteleri ele geçirmiş ve küçük ölçekli firmalar basın ortamından çekilmek zorunda kalmıştır.
Basın sektörü, özellikle 80’li yılların başlarından itibaren hem teknoloji alanında yaşanan gelişmeler, hem de basının büyük bir sanayi kolu hâline dönüşmesiyle birlikte büyük holdinglerin etkisi altına girmiş ve kısa sürede tekelleşmenin etkilerini en yoğun düzeyde yaşamıştır.
Küçük firmaların varlığı tekelleşmeyi hızlandıran değil yavaşlatan unsurlardır.

80’li yıllardan itibaren tüm dünyayı etkisi altına alan, sermayenin
genişlemesine yönelik küresel ekonomik düzene neo-liberal denir.