Basın İş Kanunu’nda iş sözleşmesi tanımlanmamıştır. Kanun’daki bu boşluğun İş Kanunu hükümleri ile doldurulması gerekmektedir. Buna göre basın iş sözleşmesi, “ bir tarafın (gazeteci) bağımlı olarak iş görmeyi, diğer tarafın (işveren)de ücret ödemeyi üstlenmesinden oluşan sözleşme” olarak tanımlanabilir. Yukarıdaki tanımlamaya göre basın iş sözleşmesinin “ iş görme, ücret ve bağımlılık “ gibi üç unsurdan oluşmaktadır. Doğru cevap B şıkkıdır?

Basın işletmeleri çalışan sayısı, üretim kapasitesi ve ciro büyüklüğü bakımından: küçük
(1-6 çalışan kişi), orta büyük (6-50 çalışan kişi), büyük (50-2000 çalışan kişi) ve mega işletmeler (2000 ve üzeri çalışan kişi) boyutunda hizmet vermektedir. Doğru cevap C şıkkıdır.

Kamu hizmeti yayın sisteminin özellikleri şu şekildedir: Sistem, tekelci-monopolcü sistem olarak adlandırılmakla birlikte ülkeden ülkeye farklılık gösterebilmektedir. Kamu hizmeti yayın sisteminde yayın olanakları, istasyonları, şebeke vericileri sınırlı tutulmaktadır. Bu sistemde radyo ve televizyon kanallarında aynı programlar yayınlanarak ulusal birlik ruhu oluşturulmaktadır. Programların üretimi çoğunlukla tek merkezden yapılmakta ve diğer istasyonlara gönderilmektedir. Yayınlarda genel olarak kâr amacı güdülmez. Doğru cevap E'dir.

Osmanlı topraklarındaki ilk Türkçe gazete Mısır Valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa tarafından 20 Kasım 1828’de Kahire’de yarısı Türkçe, yarısı Arapça olarak yayınlatılan Vekayi-i Mısriye olmuştur. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Doğan grubu medyada büyük bir güç olduktan sonra özellikle 2007’den sonra AKP hükümetinin ikinci kez iktidara gelmesiyle yapılan düzenlemelerle gazete ve televizyonda tiraj, reyting ve reklam pazar payını kaybetmeye başlamıştır.

Toplumu eğitici ve öğretici programlar vasıtası ile bilinçlendirmek büyük sermayenin medya sahibi olma amaçlarından değildir. Doğru cevap E' dir.

TRT 1964 yılında kurulmuştur. Doğru cevap B'dir.

İşçinin (gazetecinin) davranışlarından kaynaklanan sebepler; İK’nin 25. maddesinde belirtilen derhal fesih için öngörülen sebepler niteliğinde olmamakla birlikte gazetecinin iş sözleşmesine aykırı davranışları olabilir. Bunlara örnek olarak, işverene zarar vermek ya da zararın tekrarı tedirginliğini yaratmak; iş yerinde rahatsızlık yaratacak şekilde çalışma arkadaşlarından borç para istemek; arkadaşlarını işverene karşı kışkırtmak; işini uyarılara rağmen eksik, kötü veya yetersiz olarak yerine getirmek; işyerinde iş akışını ve iş ortamını olumsuz etkileyecek bir biçimde diğer kişilerle ilişkilere girmek; işin akışını durduracak şekilde uzun telefon görüşmeleri yapmak, sık sık işe geç gelmek ve işini aksatarak işyerinde dolaşmak gibi hâller verilebilir

Devletin ya da hükümetlerin yayınlarda denetimi yayına izin vermek ve yayınların belirlenmiş genel koşullara uyup uymadığını sağlamak özel girişimci sistemin özelliklerinden biridir. Devletin ya da hükümetin yayın öncesi ve sonrası herhangi bir denetimi söz konusu değildir. Diğer seçenekler kamu hizmeti yayıncılığı sisteminin özellikleridir. Doğru cevap A şıkkıdır.

E

Kamu işletmeleri: Sermayesinin tamamı veya büyük bir bölümü kamu tüzel kişilerine ait işletmelerdir.

Türkiye’nin ilk özel televizyon kanalı Star 1, Türkiye Cumhuriyeti’nin 8. Cumhurbaşkanı Turgut Özal’ın oğlu Ahmet Özal ve işadamı Cem Uzan ortaklığında kurulmuştur. Doğru cevap D'dir.

Özel girişimci sistemde temel öge reklamdır ve bu nedenle de yayının temelini reklamlar oluşturur, diğer programlar reklam aralarına girer. Doğru cevap C'dir.

Anonim şirkette pay sahiplerinin şirkete borçlanmasını yasaklamaktadır.

Kamu yayıncılığı sisteminde başka bir yolla sesini duyurma şansı olmayan gruplara şans tanıma ve onlara yönelik yayın yapma yükümlülüğü bulunmaktadır.

Doğru yanıt E seçeneğidir.

İki Tarafa Borç Yüklemesi
İş sözleşmesinin kurulması ile birlikte gazeteci ücret alacağına karşılık iş görme borcu altına girmekte, işveren ise işin görülmesini isteme hakkına karşılık ücret ödeme borcu altına girmekte, taraflardan her biri diğerinin edimine karşılık borç yüklenmektedir. Dolayısıyla iş sözleşmesi, taraflardan her ikisinin de sözleşmenin başlangıcından itibaren birbirlerine karşı hem alacaklı ve hem de borçlu olduğu iki tarafa borç yükleyen sözleşmelerdendir.

Televizyon yayıncılığı konusunda TRT’den farklı bir çizgi izleyen ve TRT’ye alternatif oluşturan başta Star 1 olmak üzere özel kanalların meşruluğu için gerekli yasal düzenlemeler uzun süre görüşülmüş, 1994 yılında 3984 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkında Kanun’ la özel televizyon kanallarının önü açılmıştır. Doğru cevap C şıkkıdır.

Türkiye’de 50 bin gazeteciden sadece 3 bini sendikalıdır. Doğru cevap B'dir.

Yasama organına sınırsız bir düzenleme yetkisi verilmiştir.