Sağlıık Bakanlığı Binası - Theodor Jost

İnsanın yeryüzündeki varlığına dair kanıtlar yaklaşık bir milyon yıl önceye kadar uzansa da bir sosyokültürel yapı olarak yerleşik yaşam buluntuları ancak M. Ö. 10.000’li yıllara aittir.

Uluslararası sisteme açılış ve benimsenen model, toplumsal yapıda yol açtığı gelişmelerin yanında, Türkiye’nin mimarlık geleneklerini de değişikliğe zorlamış ve değiştirmiştir. Bu değişiklikler şöyle sıralanabilir:
• Osmanlı’dan beri yapı talebinin kaynağı, kamu yapıları aracılığıyla daima devlet iken,
1950’lerden sonra mimarlığı yönlendirmede artık gelişmeye başlayan iş çevrelerinin istekleri, beğenileri ve değer yargıları da egemen olmaya başlamıştır. Ancak, özel
sektörün güçlenmeye başlamasına ve verdikleri işler aracılığıyla yapılardaki beğeniyi saptamaya çalışmalarına karşın, bu dönemde önceki dönemlerden daha fazla kamu yapısı inşa edilmiştir. Dolayısıyla, Türk mimarlığındaki biçim tercihleri, kamu kurumları için yapılan binalar ile belirlenmiştir.
• Türkiye mimarlığının tipolojik programına, yeni ekonominin ve genişleyen iş hacminin
gereksinimleri doğrultusunda ofis-büro, market vb. gibi yeni yapı tipleri katılmıştır.
• Marshall Yardımı’nın tarımda makineleşmeye yöneltmesiyle, işgücünü kırsal alandan kentlere göçe zorlayan süreç başlamıştır. Böylelikle, Türkiye’nin toplumsal coğrafyasıyla birlikte kentlerin fizik yapısı da değişime uğramaya başlamış ve mimarlığın geleceği dramatik biçimde etkilenmiştir.
• Dış yardımın yerli yapı endüstrisini yalnızca kaba inşaat malzemesi (çimento, tuğla, kiremit, cam) ile sınırlandırmış olması ve serbest ticaret rejimi, inşaat malzemesi dışalımını kolaylaştırmıştır. Böylece, 50’li yıllar Türkiye’sinde yapı sektörü hızla canlanmış, büyük ölçüde ve lüks yapı malzemesi dışalımı gerçekleşmiş, ithal edilen malzemeler bağlı oldukları kullanım,
biçim ve bunların gerisindeki düşünce kalıplarını da beraberinde getirmişlerdir. Doğru yanıt A seçeneğidir. 

Danişmentliler tarafından 12. Yüzyılda yapılan Niksar Yağbasan medresesinde olduğu gibi yapının orta
avlusu büyük bir kubbeyle örtülmüştür. Doğru yanıt E seçeneğidir. 

Mimarlık eğitimi konusundaki tek gelişme ise, 1956 yılında Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi’nin kurulması olmuştur. Doğru cevap A’dır.

Sinan’ın son eseri olarak tanımlanan Üsküdar, Atik Valide Sultan Külliyesi, 1579-83 yılları arasında, II. Selim’in eşi, III. Murad’ın annesi olan Nur-Banu Sultan adına yapılmıştır.

1960-1980 arası dönemde bir yandan Uluslararası Üslup uygulamaları devam ederken, diğer yandan parçalı prizmaların kompozisyonuna dayanan yaklaşım, Yeni Brütalizm, Organımsı Mimarlık ve Ekspresyonizm ile Yeni Rejyonalizm hâkim eğilimler olmuştur.  Parçalı prizmaların kompozisyonuna dayanan yaklaşım, ülkedeki mimarlar tarafından diğer tüm yaklaşımlar içinde en yaygın biçimde kabul edilen ve kullanılan eğilim olmuştur. Prizmanın kendi geometrisini korurken onu işlevsel biçimde parçalayan ve tekdüzelikten uzaklaştırarak sürprizli hacim ve mekân etkilerinin elde edilmesini amaçlayan bir tasarlama yöntemine dayanmaktadır. 

Fonksiyonalizm Modern mimarlığın temelini oluşturan, yapıların işlevden yola çıkarak tasarlanması anlayışına dayanmaktadır.

Modern eğilimin tamamıyla geçerlilik kazanmasında önemli bir faktör olmuştur. Bu dönemde tasarlanan yapılarda, Birinci Ulusal Mimarlık akımın tarihselci anlayışının terk edilerek uluslararası etkilerin hâkimiyetinin söz konusu olduğu görülmektedir. Süslemeden arınmış, yalın, biçimişlev birliği içinde tasarlanmışlardır. Betonarme iskelet sistemi tek katlı yapılarda bile kullanılmaya başlanmış, getirdiği olanaklardan yararlanılmıştır. Uluslararası üslubu belirleyen düz çatı, serbest planlama, kübik kütle anlayışı, simetriden kaçış, geniş cam yüzeyler ve özellikle yatay şerit pencereler bu yapıların karakteristik özellikleridir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

1914 yılından itibaren elektrikle çalışan tramvaylar ulaşım sistemine katıldı.

Türklerin tarih içindeki varlığına ait ilk yazılı kaynaklar M.S. 8. Yüzyılda yazıldıkları düşünülen Orhun Yazıtları’dır ve bilinen ilk Türk devleti olan Göktürkler hakkında bilgi verir.

Yeni Rejyonalizm

Anıtsal yaklaşım: Modern Mimari’nin rasyonel-fonksiyonalist ilkelerini klasik ve anıtsal biçimlendirmeler için kullanan yaklaşımdır.

1960’ların başına kadar süren bu dönem, Türk mimarlığının dış yayınlarla ve dış etkilerle beslendiği, evrensel bir tutumun ifadesi olan bir dönemdir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Le Corbusier’nin ortaya attığı “Brütalizm” akımı, beton malzemenin kapatılmadan kullanılması ilkesine dayanmaktadır. Doğru cevap C’dir.

Kurgan

Anıt mezar

Frank Gehry

Paleolitik Çağ’da (Eski Taş Çağı) avcılık ve toplayıcılıkla geçinen göçebe kavimlerin barınakları olan mağaralar ve geçici kulübeler kalıcı ve sürekli bir toplumsal yaşamın gelişmesine olanak sağlamamıştır.