Atatürk ilkelerinden devletçilik, mimarlığı doğrudan etkilemiştir. Çünkü kamu sektörü, konut yapımı dışında neredeyse tüm yapı etkinliklerinden sorumludur.

Emin Onat ve Sedad Hakkı Eldem’in tasarladığı İstanbul Adliye Sarayı

Turgut Cansever ve Abdurrahman Hancı’nın Büyükada Anadolu Kulübü

ABD’li SOM’in Sedad Hakkı Eldem’in de katkısıyla tasarladıkları İstanbul Hilton Oteli

Nevzat Erol’un tasarımı olan İstanbul Belediye Binası

1950 modernizminin örneklerindendir.

Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğü (Cengiz Bektaş, Vedat Özsan, Oral Vural, 1968 yılında  yapılmıştır.

Cumhuriyet kurulduğunda yeni başkent Ankara’nın ilk yapıları bu üslupta inşa edilmiştir. Bu dönemde Birinci Ulusal Mimarlık üslubu ile yapılan başlıca örnekler arasında; II. TBMM Binası (Vedat Tek, 1924), Ankara Palas (Vedat Tek, Mimar Kemalettin 1924-1927), Etnoğrafya Müzesi (Arif Hikmet Koyunoğlu, 1925-1928), Türk Ocağı Binası (Arif Hikmet Koyunoğlu, 1927-1930), Ziraat Bankası (Giulio Mongeri, 1926-1929) (Resim 3.1) sayılabilir.

Sultanahmet Camii

İkinci Ulusal Mimarlık akımı olarak aslandırılan bu anlayışın oluşmasında;
• Modern mimarlığa karşıt görüşlerin ortaya çıkmaya başlaması
• Yabancı mimarların Türkiye’de iş yapmalarına karşı çıkma eylemleri
• 1934'te yapılan Milli Mimari Semineri
• Avrupa'daki totaliter rejimlerin modern mimariye karşı tutumları sonucu ortaya çıkan neo-klasik mimarlık anlayışı
• Savaş durumlarında savunma güdüsüyle ortaya çıkan içe kapanma ortamı ve artan ulusalcılık etkili olmuştur. Doğru yanıt B seçeneğidir.

İmparatorluk içindeki bütün yapı etkinliklerinin tasarlanması ve uygulamasından sorumlu olan mimarbaşı altyapı etkinliklerini de gerçekleştirmekle yükümlüydü. 16. Yüzyılda nüfusu giderek artan kentin artan su ihtiyacını karşılamak üzere Mimar Sinan var olan su sistemini yenileyerek ve geliştirerek Kırkçeşme Su Yolları adıyla bilinen yeni bir altyapı sistemine dönüştürdü.

Anadolu Selçuklu Devleti, Moğolların baskısı sonucunda, 1308 yılında Sultan II. Mesud’un ölümünden sonra yıkılmış ve Anadolu’da yeni bir siyasi ve tarihsel dönem başlamıştır.

17. yüzyılın hemen başında, 1609-1617’de Sultan I. Ahmet tarafından Mimarbaşı Sedefkâr Mehmet
Ağa’ya yaptırılan Sultanahmet Camii bu yüzyılın ve Osmanlı İmparatorluğu’nun son anıtsal sultan camisi olmuştur. Osmanlı döneminde Atmeydanı olarak bilinen antik Hipodrom’un üzerinde
yapılan bu külliyenin inşasını gerçekleştirmek için burada bulunan ve devlet adamlarına ait bazı saray ve köşkler yıkılmıştır. Külliye cami, hünkâr kasrı, medrese, arasta, hamam, darüşşifa, sübyan mektebi, imaret, türbe ve sebil den oluşmaktadır. Şehzade Camii’nde olduğu gibi kare tabanın köşelerinde yer alan dört silindirik ayakla taşınan bir orta kubbe ve onu dört yanından destekleyen yarım kubbelerden oluşan plan şemasına sahiptir. Caminin kare biçimli büyük bir şadırvan avlusu bulunmaktadır. Cami, Osmanlı mimarlığındaki tek altı minareli yapıdır. Bir rampa ile çıkılan hünkâr kasrı camiye bitişik büyükçe bir köşk olarak yapılmıştır. İç mekânda yoğun olarak kullanılmış olan çini bezeme nedeniyle ‘Mavi Cami’ adıyla da anılmaktadır. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Fatih Sultan Mehmet’in İstanbul’da yaptığı ilk eser bir askeri yapı olan Rumelihisarı’dır. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Fransız Kent Yönetimi

Brütalizm 

1960’ların başına kadar süren bu dönem, Türk mimarlığının dış yayınlarla ve dış etkilerle beslendiği, evrensel bir tutumun ifadesi olan bir dönemdir. Bu dönemde mimarlar kendilerini Batı’nın bir parçası saymışlar, bir kimlik sıkıntısı içinde olmamışlardır. Bununla birlikte, Türkiye için “Batı”nın anlamı değişmiştir. İkinci Dünya Savaşı öncesinde bu kavram Avrupa ile
özdeş tutulurken, savaş sonrasında Batı”nın lideri olarak ortaya çıkan ABD, Türkiye açısından yeni bir model olmuştur ve Amerikan imgeleri, yaşamın her kesiti için üstün bir statü niteliği kazanmıştır. Doğru yanıt C seçeneğidir. 

Osmanlı tarihinde 1718-1730 yılları arasında ‘Lale Devri’ olarak adlandırılan süreç Batılılaşma döneminin ilk evresidir. 1718 yılında imzalanan Pasarofça antlaşmasının ardından Sultan III. Ahmet ve Nevşehirli İbrahim Paşa’nın önderliğinde başlatılan ıslahat hareketlerinin bir parçası olarak 1720-21
yılında ilk olarak Paris’e, ardından Viyana’ya, Petersburg’a, Berlin’e elçiler gönderildi. Bu elçiler gözlemledikleri Avrupa yaşam tarzını, kentleri, tiyatro ve opera binalarını, konutları, sarayları ve bahçeleri anlatan sefaretnameler yazdılar. Paris’e gönderilen Yirmisekiz Çelebi Mehmed Efendi’nin seyahati sırasındaki gözlemleri ve yanında getirdiği çizimler değişimin biçimini
belirledi. Bu seyahatin ardından 1727 yılında İbrahim Müteferrika tarafından Müslüman toplumun ilk matbaası kuruldu. Bir yandan askeri alanda yenilikler yapılırken diğer yanda Yirmisekiz Çelebi Mehmed Efendi’nin beraberinde getirdiği Fransız mimarisi ve bahçelerine ait resimler değişimin modelini sağlamış oldu.

Bauhaus Okulu

Sabancı Center (Haluk Tümay, Ayhan Böke, 1988-93) geç modern mimarlık örnekleri arasında sayılabilir. Doğru cevap B’dir.

Edirne’nin 1361 yılında Sultan Murad tarafından fethi ile Osmanlı Devleti’nin egemenliğini Rumeli’ye taşıyarak genişlemesi yeni bir tarihsel sürecin başlamasına yol açar.

Modern mimarlığın kabul ettiği her şeye karşı olup, karşı olduğu her şeyi yeniden gündeme getiren Post-Modern mimarlık anlayışı, dışarıdan gelen tepki olarak ortaya çıkmıştır. Modern mimarlığın kendi içinden gelen tepkiler ise onu kendi içinde dönüştürerek Geç Modern mimarlık olarak günümüze dek devam etmesine neden olmuştur. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Kızılay Emek İşhanı (Enver Tokay, İlhan Tayman, 1959), Türkiye’nin ticari ofis mekânı olarak tasarlanan ilk gökdelenidir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Savaş döneminde Avrupa’daki totaliter rejimlerin modern mimarlığa karşı tavır içine girmesi, Walter Gropius ve Mies van der Rohe gibi modern mimarlığın öncülerinin ABD’ye göçmesine ve mimarlık anlayışlarının gerek eğitimci, gerekse uygulamacı olarak bu ülkede yayılmasına neden olmuştur.