Modern Felsefe 2 Ara 5. Deneme Sınavı
Toplam 15 Soru1.Soru
Kant'ın neden metafizik eleştirisi yaptığına dair bilgiye Salt Aklın Eleştirisi eserinin hangi bölümünde ulaşılabilir?
Transsendental estetik |
Duyu yetisinin a priori formları |
Transsendental matematik |
Önsöz ve metafizik sorunu |
Transsendental analitik |
Kant, neden böyle bir metafizik eleştirisine gereksinim duyduğunu henüz yapıtının önsözünde ortaya koyar. Metafiziğin ele aldığı temel sorunlar tanrının varoluşu ve doğasının ne olduğu, insanın gerçekten istenç özgürlüğüne sahip olup olmadığı ve insan ruhunun ölümsüz olup olmadığıdır. Kant şimdiye dek ortaya konulan metafizik sistemlerin bu sorunları aydınlatamadıkları ve bu alanda sürekli tartışmalara ve çelişkilere yol açtıkları inancındadır. Doğru yanıt D şıkkıdır.
2.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Friedrich Schelling'in eserlerinden birisi değildir?
Mitler Üzerine |
Genel Olarak Bir Felsefe Biçiminin Olanağı Üzerine |
Felsefenin İlkesi Olarak Ben Üzerine |
Kapalı Ticaret Devlet |
Bir Doğa Felsefesine İlişkin İdeler |
Mitler Üzerine, Genel Olarak Bir Felsefe Biçiminin Olanağı Üzerine, Felsefenin İlkesi Olarak Ben Üzerine ve Bir Doğa Felsefesine İlişkin İdeler Friedrich Schelling'in eserleridir. Kapalı Ticaret Devleti ise Johann Gottlieb Fichte'nin devlet ve ekonomik yapı üzerine görüşlerini dile getirdiği çalışmasıdır.
3.Soru
Transendental Diyalektik başlığı altında Kant hangi konuya yoğunlaşmıştır?
Tanrı idesi |
Ruh idesi |
Akıl idesi |
Metafizik neyi başarıp başaramayacağı |
Evren idesi |
Bu alt başlık altında Kant, nesnel gerçeklik bakımından metafiziğin neyi başarıp
başaramayacağı konusuna yönelmektedir. Bir başka deyişle burada salt aklın eleştirisi yapılmaktadır. Metafizik üreten aklın dar anlamda kullanıldığını daha başlangıçta söylemiştik. Bu anlamda akıl, salt anlama yetisinin işlemlerine göre daha ilerilere giden, daha yeni bir yeti ya da etkinlik olarak görülmektedir. Salt anlama yetisi nasıl ki birtakım a priori kavramları-kategorileri yapısında taşıyorsa, aynı şekilde bu dar anlamdaki salt akıl da kendisinde a priori birtakım kavramlar taşımaktadır. Kant, bu kavramlara ideler adını verir. İşte bu bölümde idelere ilişkin bilgimizin geçerlilik açısından ne durumda olduğu araştırılmaktadır. Kant’ın salt akla ilişkin olarak sözünü ettiği ideler, tanrı, evren (kosmos) ve ruh ideleridir. Salt akıl bu ideleri yapısında taşımaktadır. Bir başka deyişle insan aklı bu ideleri ister istemez üretiyor. Bunlarla ilgili olarak salt akıl birtakım işlemler yapıyor ve bazı bilgiler öne sürüyor. Ne var ki idelere ilişkin bilgilerin nesnel gerçekliği yansıttıkları çok kuşkuludur. Doğru yanıt D şıkkıdır.
4.Soru
Kant etiğinde iyinin ve kötünün özü hangi kavrama dayandırılmaktadır?
Sevgi |
Erdem |
Mutluluk |
Fayda |
İyi niyet |
Duyusal dürtüler onun pek çok eylemlerinde belirleyici etkendir ve bu durumlarda her insanı mutlu kılacak şeyler başka başkadır. Bu noktada tam bir birlik ya da yasa bulamayız. Oysa salt pratik akıl sadece iyi-istemeyi buyurur. Bir başka deyişle etik eylemler iyi istemeyi-iyi istenci içeren eylemlerdir. Kant etiğinin yeniliği de buradadır: İyinin ve kötünün özünün eylemin niyetinde (intention) aranması gerektiği ilk kez Kant tarafından gündeme getirilmiştir. Bu yüzden Kant etiği salt bir iyi niyet etiğidir. İyiyi isteme uygulamada bir sonuca ulaşamasa da iyi olma üstünlüğünden hiçbir şey kaybetmez.
5.Soru
Schelling'in doğa felsefesine göre, doğanın üçüncü birliği ya da potansiyelliği hangisidir?
Evrensel mekanizm |
Organlaşma/organizm |
Mutlak |
Dünyanın genel yapısı |
Teleoloji |
Schelling'e göre, doğanın üçüncü birliği ya da potansiyelliği organlaşma/organizmdir. Yani canlı varlıkların ortaya çıkışı devreye girer.
6.Soru
Kant "estetik" terimini hangi anlamda kullanmıştır?
Güzelin duyumlanması |
Güzeli inceleme işine girişilmesi |
Zihnin duyu yetisinin incelenmesi |
Güzelin tanımlanması |
Güzelin yorumlanması |
Estetik teriminin burada ‘güzelin duyumlanması’ anlamındaki estetik terimi ile hiçbir ilişkisi yoktur. ‘Estetik’ terimi Grekçe ‘aisthesis’ (duyularla, algı yoluyla kavrama) teriminden gelmektedir. Kant da ‘estetik’ terimini köken anlama uygun olarak kullanmıştır. Çünkü bu alt başlık altında Kant, zihnin duyu yetisini (duyarlığı) inceleme işine girişir. Burada birincil kaygısı duyu bilgisinin a priori ögeleri içerip içermediğini araştırmaktır. Yani doğru yanıt C seçeneğidir.
7.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Kant'a göre anlama yetisinin kategorilerinden biri değildir?
Zaman ve uzaya bağlı algının aksiyomları |
A priori önermeler ve salt deneyim |
Algının beklentileri |
Deneyimin analojileri |
Empirik düşünmenin postülatları |
Kant, anlama yetisinin kategori şemalarını dört başlıkta toplar: 1. Zaman ve uzaya bağlı algının aksiyomları, 2. Algının beklentileri, 3. Deneyimin analojileri, 4. Empirik düşünmenin postülatlarıdır.
8.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Kant'ın etik değer taşıyan eylemler anlayışına uygun değildir?
Salt pratik aklın yönettiği |
Doğal eylemler |
Ödeve dayanan |
Ödevden gelen |
Ödeve uygun |
Kant, doğal gereksinimlerden, isteklerden, eğilimlerden gelen eylemleri gerçek etik eylemlerin karşısına koyar, etik eylemlere, salt pratik aklın yönettiği istemelerden gelen eylemlere ödeve dayanan eylemler demektedir. Doğal eğilim ve yönelimler
genelde ödeve karşıttırlar.
9.Soru
Kant, "Pratik Aklın Eleştirisi, Ahlak Metafiziğinin Temellendirilmesi, Salt Aklın Sınırları içinde Din" gibi yapıtlarında, aşağıdakilerden hangisine ilişkin görüşlerini geliştirmiştir?
Vahiy |
Dünya - Din |
İyi isteme |
Beğeni |
Ahlak |
Kant ahlaka ilişkin görüşlerini Pratik Aklın Eleştirisi, Ahlak Metafiziğinin Temellendirilmesi ve Salt Aklın Sınırları İçinde Din, Erdem Öğretisi ve Haklar Öğretisi, Ahlak Metafiziği gibi yapıtlarında geliştirmiştir. Kant Ahlak Metafiziğinin Temellendirilmesi adlı kitabında gerçekleştirmek istediği amacı şöyle dile getirir: “Elinizdeki temellendirme, ahlaklılığın en yüksek ilkesinin aranıp bulunmasından ve belirlenmesinden öte bir şey değildir”
10.Soru
Kant'ın siyaset felsefesi alanında özgürlükçü tutumuyla çelişen görüşünü hangisi yansıtmaktadır?
Oy kullanma hakkını çıraklara, hizmetçilere, odun kesicilere, köylülere ve kadınlara tanımamıştır. |
Fransız Devrimi’nin bir hayranı olduğunu vurgulamıştır. |
Yurttaşların temsilcileri aracılığıyla seslerini duyurmalarını ve hak aramalarını sağlayan bir yönetim biçiminden yanadır. |
En yüksek politik otoritenin temeli olarak halkın istencini-genel istenci göstermiştir. |
Yasa kuralına vurgu yaparak politik liberalizmin bir türünü savunmuştur. |
Kant siyaset felsefesi alanında bazı özel konularda tutucu görünmekle birlikte genel olarak özgürlükçü bir tutum sergilemiştir. Rousseau’yu izleyerek siyasi otoriteyi kısmen sözleşme, kısmen de genel istenç terimleri içinde açıklama yolu tutmuştur. Fransız Devrimi’nin bir hayranı olmakla birlikte, kötü yönetilen devletlerde yönetime karşı isyan edilmesini yadsımıştır. Yurttaşların temsilcileri aracılığıyla seslerini duyurmalarını ve hak aramalarını sağlayan bir yönetim biçiminden yana olmasına karşın, oy kullanma hakkını bağımsız ve kendi kendisine yeterli olan kişilerle sınırlama yoluna gitmiştir, bu hakkı çıraklara, hizmetçilere, odun kesicilere, köylülere ve tüm kadınlara tanımamıştır.
11.Soru
I. Matematik II. Coğrafya III. Metafizik IV. Din Yukarıdakilerden hangileri Kant'ın Salt Aklın Eleştirisi’nde ele aldığı bilgi türlerindendir?
Yalnız I |
I ve II |
I ve III |
I, II, III |
I, II, III ve IV |
Kant Salt Aklın Eleştirisi’nde bilgi türlerini ve bunlara karşılık gelen zihinsel yetileri
araştırır. Ele aldığı bilgi türleri matematik, doğa bilimleri ve metafiziktir. Doğru yanıt C'dir.
12.Soru
I. İnsan hangi alanlarda geçerli bilgi ortaya koyabiliyor?
II. Bilginin sınırı nereye dek uzanıyor?
III. Geçerli bilgi deyince ne anlıyoruz?
Yukarıdaki sorulardan hangisi/hangileri Kant'ın gelecekteki metafiziklere bir yol göstermek için sorduğu sorulardandır?
Yalnız I |
Yalnız II |
II ve III |
I ve III |
I,II ve III |
Salt Aklın Eleştirisi’nde de açıklıkla ortaya konulduğu gibi, Kant’ın genel bilgibilimsel amacı, bundan böyle Spinoza, Leibniz, Wolff tarzında metafizik sistemler üretmenin doğru, haklı bir girişim olup olmayacağının bir hesabını çıkarmak ve ortaya çıkacak sonuca göre gelecekteki metafiziklere bir yol göstermekti. Ama böyle bir görevi gerçekleştirebilmek için öncelikle insan bilgisinin alanını ve sınırlarını yoklamak gerekmektedir. İnsan hangi alanlarda geçerli bilgi ortaya koyabiliyor? Bu bilginin sınırı nereye dek uzanıyor? Geçerli bilgi deyince ne anlıyoruz? Tüm bu soruların yanıtlanabilmesi için Kant geniş kapsamlı bir araştırmaya girişir.
13.Soru
Kant, anlama yetisinin ilkelerini kategori sınıflamasına uygun olarak dört ana başlık altında toplamıştır. Aşağıdakilerden hangisi bunlardan biri değildir?
Salt doğa biliminin ilkeleri |
Zaman ve uzaya bağlı algının aksiyomları |
Algının beklentileri |
Deneyimin analojileri |
Empirik düşünmenin postülatları |
Anlama yetisinin ya da salt doğa biliminin ilkelerini, bir başka deyişle kategori şemalarını Kant kategori sınıflamasına uygun olarak dört ana başlık altında toplamaktadır: 1) Zaman ve uzaya bağlı algının aksiyomları. 2) Algının beklentileri (antisipasyonu). 3) Deneyimin analojileri. 4) Empirik düşünmenin postülatları
14.Soru
Bu yargılar doğruluğu zorunlu olan ve aynı zamanda evrensel olarak geçerlilik taşıyan yargılardır. Bu zorunluluk ve evrensellik özellikleri deneyimin sağladığı sonuçlarda kesinlikle bulunmazlar. Buna karşılık matematik önermeler bu nitelikleri bütünüyle taşırlar. Yukarıdaki paragrafta Kant'ın Salt Aklın Eleştirisi eserinde ayırmış olduğu bilgi türlerinden hangisi tanıtılmaktadır?
A posteriori yargılar |
A priori yargılar |
Analitik yargılar |
Sentetik yargılar |
Ahlaki yargılar |
A priori yargılar, doğruluğu zorunlu olan ve aynı zamanda evrensel olarak geçerlilik taşıyan yargılardır. Bu zorunluluk ve evrensellik özellikleri deneyimin sağladığı sonuçlarda kesinlikle bulunmazlar. Buna karşılık matematik önermeler bu nitelikleri bütünüyle taşırlar. Doğru yanıt B'dir.
15.Soru
Haklılıkları aynı şekilde gösterilebilen birbirleriyle çelişik kuramlara hangi ad verilmektedir?
İde |
Kosmos |
Antinomi |
Analoji |
Postülat |
Kant’a göre haklılıkları aynı şekilde gösterilebilen birbirleriyle çelişik kuramlara antinomi denir ve bu antinomiler anlama yetisinin, kategorilerini aşkın olana uygulama girişiminden doğarlar.