Denetçi kanıt toplarken kanıt sayısının ne gerekenden az, ne de gerekenden fazla olmaması gerekir. Yetersiz sayıda kanıt ile denetim görüşüne ulaşılması, yanlış görüş bildirmeye neden olabileceği gibi bir dava açılması durumunda denetçinin zarar görmesine, itibar kaybetmesine de neden olabilir. Gereğinden fazla sayıda kanıt toplanması ise yapılan denetimin maliyetini arttıracağından, belli bir noktadan sonra ekonomik olmayacaktır. Denetçinin toplanması gereken kanıt sayısını belirlerken göz önünde bulunduracağı bazı faktörler vardır. Bunlar:

• İncelenen kalemin önemlilik derecesi
• İncelenen kalemin risk düzeyi
• Kanıt toplama maliyeti
• Evrenin büyüklüğü

olarak sıralanabilir. Bu bilgilere göre Doğru Cevap C seçeneği olur.

Kuşkusuz finansal bilgi kullanıcısı olarak en önemli taraf yöneticilerdir. Yöneticiler, işletmeyi yönetebilmek için karar alırken bilgiye ihtiyaç duyarlar. Bir işletmede alınan kararların büyük bir çoğunluğu finansaldır ve eğer bu kararlar güvenilir finansal ilgilere dayalı olmaz ise başarılı sonuçlar doğurmayacaktır.

Doğru cevap A seçeneğidir.

Endüstri yapısı ve dış çevre incelenirken; endüstriye özgü riskler, yasal düzenlemeler ve gereklilikler, rekabet koşulları vb. finansal tabloların denetiminde belirleyici olabilecek her türlü faktör göz önünde bulundurulmalıdır.

Olumsuz görüş

DENETİM VE MUHASEBE DENETİMİ TANIMI

Denetim

Denetimin muhasebe dünyasında yapılan en geniş tanımı şu şekildedir: “Denetim, ekonomik faaliyetlerle İlgili savların önceden belirlenmiş ölçütlere uygunluk derecesini ölçmek için dışarıdan tarafsız bir biçimde kanıt toplanması, değerlendirilmesi ve sonuçların ilgili taraflara iletilmesi sürecidir.”

Bu tanımdaki ana unsurları şöyle açıklayabiliriz:

Denetimin konusu: Denetimde öncelikle denetimin konusunu teşkil eden bir takım savlar olmalıdır. Tanım genel olarak denetimi tanımlama amacında olmakla beraber, çıkış noktası muhasebe denetimi olduğu için işletmeler ve onların dışa sunduğu finansal bilgiler denetimin temel konusu olarak belirtilmektedir. Finansal tablo denetiminde, burada sözü edilen denetimin konusunu finansal tablolardaki yönetimin beyanları oluşturur. Yönetim finansal tablolarda tamlık, eksiksizlik, doğruluk gibi bir takım savlarda (iddialarda) bulunur. Muhasebe denetimiyle eş anlamlı kabul edebileceğimiz finansal tablo denetiminde, denetimin konusunu bu savlar oluşturur. Uygunluk denetiminde ise denetimin konusunu kişilerin yapmış oldukları işlem ve faaliyetler oluşturur.

Önceden Belirlenmiş Ölçütler: Denetim tanımının ikinci temel unsuru denetimin konusunu teşkil eden şeylerin tespit edilebilmesi için önceden belirlenmiş ölçütlerin bulunmasıdır. Finansal tablo denetiminde önceden belirlenmiş ölçütler Genel Kabul Görmüş Muhasebe Kavram ve İlkeleridir. Bu kavram ve ilkelerin uygulanış detaylarıyla ilgili standartlar da ölçütlerin (kriterlerin) bir parçasını oluşturur.

Tarafsız Biçimde Kanıt Toplama: Denetim tanımındaki üçüncü temel unsur, denetimi yapacak kişiyle veya denetimin yapılışıyla ilgilidir. Burada tarafsız biçimde ifadesi, denetimin konusunu oluşturan şeylerle doğrudan ilgili olmayan bir kişi tarafından tarafsız olarak kanıt toplayarak testlerin yapılması gereğini belirtmektedir. Dolayısıyla tarafsızlık ancak denetimin konusu olan bilgi, faaliyet veya işlem gibi şeylerle direkt ilgili olmayan bir kişi tarafından yerine getirilmesiyle sağlanabilir.

Sonuçların İlgili Taraflara İletilmesi: Denetim tanımındaki dördüncü unsur denetim sonucunda elde edilen bulguların bir raporla denetim görevini veren veya konuyla ilgili taraflara iletilmesidir.

Örneğin vergi denetçileri, denetledikleri vergi beyanlarını ve bağlantılı finansal tablolarla ilgili elde ettikleri sonuçları bir tutanakla üstlerine bildirirler. Finansal tablo denetiminde ise denetim sonucunda denetim raporu yazılır ve bu rapor finansal tablolarla birlikte yayınlanır.

II-III

Denetçinin finansal tabloların geneli hakkında olumlu görüş sahibi olmasına rağmen, belli kalemler konusunda çekinceleri var ise, koşullu (şartlı) görüş bildirir.  

Çalışma alanı standartları denetçinin muhasebe denetimi sırasında yapması gereken asgari faaliyetleri belirtir. Çalışma alanı standartları PLANLAMA VE YARDIMCILARIN GÖZLENMESİ, İÇ KONTROLUN İNCELENMESİ VE KANIT TOPLAMA olmak üzere üç adettir.

Doğru Cevap C seçeneğidir.

Denetim firması potansiyel müşteriyi kabul etmeden önce, onun hakkında ne tür bilgiler toplaması
gerektiğini şöyle sıralayabiliriz:
• Hangi sektörde faaliyet gösterdiği, sektörün kendine özgü özellikleri,
• İşletme ile iş ilişkisinde bulunanların görüşleri,
• Denetlenecek işletmenin finansal durumu,
• İşletme yöneticilerinin ve sahiplerinin dürüstlüğü,
• İşletmenin çalışma ortamı vb. gibi konularda bilgi toplar.

Önemlilik eşiği

Genel kabul görmüş muhasebe ilkelerinin uygulanmasında tutarlılık standardı

Çalışma alanı standartları PLANLAMA VE YARDIMCILARIN GÖZLENMESİ, İÇ KONTROLUN İNCELENMESİ VE KANIT TOPLAMA olmak üzere üç adettir. Bağımsızlık Standardı ise Genel Standartlar arasında yer almaktadır. Bu nedenle I. ve II. öncül doğru olup III. öncül ise yanlıştır. Dolayısıyla Doğru Cevap B seçeneği olur.

Bankalar Kanunu (2005), bankaların bağımsız denetimi, değerleme, derecelendirme ve destek hizmeti faaliyetlerini gerçekleştirecek olan kuruluşların yetkilendirmesi görevini Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’na (BDDK) vermiştir. Bu nedenle Doğru Cevap A seçeneği olur.

Sürekli dosyada

Ülkemizdeki muhasebe denetimi mesleğiyle ilgili ilk önemli adım 1981 yılında çıkartılan Sermaye Piyasası Kanunu’dur. Bu kanunun 16. ve 22. Maddelerinde ülkemizde ilk kez yasal olarak muhasebe denetimi konusuna yer verilmekte ve bağımsız denetleme kuruluşlarından söz edilmektedir.

İşletme sahipleri ve ortakları; işletme içi bilgi kullanıcıları iken devlet, borç verenler, müşteriler ve iş ilişkisinde bulunanlar işletme dışı bilgi kullanıcılarıdır. 

• Yıllık dosya: Denetçinin inceleme yapılan yıla ait çalışma kağıtlarından oluşan dosyadır. Her yıl yeniden oluşturulan bir dosyadır. Bu dosyada yer alabilecek bilgilere aşağıdakiler örnek olarak verilebilir. • Denetim sözleşmesi, • Finansal tabloların örneği, • Denetim planı ve programı, • İç kontrol ile ilgili incelemeler, akış şeması, soru formu, • Düzeltici ve yeniden sınıflandırıcı günlük defter kayıtlar, • Hesap analiz tabloları, • Çalışma mizanı, • Yazışmalar, notlar, listeler, • Denetim raporunun bir örneği.

Çalışma kağıtları denetçi tarafından iki ana dosyaya bölünerek saklanırlar: • Sürekli dosya: İşletme hakkında gelecek dönemlerde de kullanılması gereken, işletme hakkında temel ve genel bilgilerin bulunduğu çalışma kağıtlarından oluşan dosyadır. Bu dosyada yer alabilecek tipik bilgilere şunlar örnek verilebilir: • Şirket ana sözleşmesinin bir örneği, • İşletme hakkında genel bilgiler, • İşletme ortakları ile ilgili bilgiler, • Örgüt şeması, • Hesap planı, • Muhasebe yönetmeliği, • Geçmiş yıllarda iç kontrol sistemi hakkında elde edilen bilgiler, • Genel kurul, yönetim kurulu toplantı tutanaklarından önemli olanlarının örneği, • Önemli ve uzun vadeli sözleşmelerin örnekleri,• Geçmiş yıllara ait faaliyet ve denetim raporları, • Geçmiş yıllarda yapılan analitik incelemelere ait bilgiler, • Hisse senedi ve tahvillere ilişkin bilgiler, • Vergi beyannameleri ve ödemeleri ile varsa vergi cezalarına ait bilgiler.

Denetim, ekonomik faaliyetlerle ilgili savların önceden belirlenmiş ölçütlere uygunluk derecesini ölçmek için dışarıdan tarafsız bir biçimde kanıt toplanması, değerlendirilmesi ve sonuçların ilgili taraflara iletilmesi süreci olarak tanımlanmıştır. Bu nedenle Doğru Cevap B seçeneği olur.

Denetimin planlaması aşamasında dört temel adım bulunmaktadır:
1. Müşteri işletmeyi tanıma
2. Analitik incelemelerin yapılması
3. Önemlilik ve denetim riskinin ön belirlemesi
4. Denetim programının hazırlanması

Doğru cevap E seçeneğidir.

DENETİM VE MUHASEBE DENETİMİ TANIMI

Faaliyet Denetimi

Faaliyet denetimi; bir örgütün tamamının veya bir biriminin faaliyetlerinin etkin ve verimli çalışıp çalışmadığıyla ilgilenen denetim türüdür. Bu denetim türünde denetimin konusunu bir örgüt veya örgütün bir bölümünün faaliyet sonuçları teşkil eder. Konuyu işletmeler açısından ele alırsak, işletmenin faaliyet sonuçları veya üretim, pazarlama gibi bir bölümünün sonuçları denetimin konusunu teşkil eder.