Kanıtın yeterliliği toplanacak kanıtın sayısal miktarı ile ilgilidir. Herhangi bir denetim alanında toplanacak kanıt miktarını etkileyen unsurlar:
• İncelenen denetim alanı için belirlenen önemlilik düzeyi,
• İncelenen denetim alanı için belirlenen kontrol riski düzeyi,
• İncelenen denetim alanının doğal risk düzeyi,
• Toplanabilecek kanıt türünün güvenilirlik düzeyi veya kalitesi,
• Toplanacak kanıtın maliyeti

biçiminde ifade edilebilir. Toplanacak kanıtın getirisi yanlış ifade olduğuna dikkat edilmelidir. Bu nedenle sorunun Doğru Cevabı C seçeneği olur.

Denetim raporunun hazırlanması:

• Kanıtların değerlendirilmesi
• Denetim görüşünün oluşturulması
• Denetim raporunun hazırlanması ve müşteriye sunulması basamaklarından oluşur.

Denetimin muhasebe dünyasında yapılan en geniş tanımı şu şekildedir: “Denetim, ekonomik faaliyetlerle ilgili beyanların önceden belirlenmiş ölçütlere uygunluk derecesini araştırmak için dışarıdan tarafsız bir biçimde kanıt toplanması, değerlendirilmesi ve sonuçların ilgili taraflara iletilmesi
sürecidir.”

Baş denetçi ünvanının kazanılması için en az 10 yıl fiilen mesleki deneyim şarttır.

Kontrol, içinde denetim anlamını da taşıyan çok geniş bir kavramdır. Bu nedenle her denetim aslında bir kontroldür fakat her kontrol bir denetim değildir. Kontrol ve denetim arasındaki önemli bir fark kontrolün daha çok işlemin yapılışı sırasında, süreçlerle iç içe geçmiş olmasıdır. (I. öncül doğru olur.) İşlem, süreç, faaliyet yerine getirilirken aynı anda hareket etmesidir. Denetim ise işlem, faaliyet veya süreç yerine getirildikten sonra işlem, faaliyet veya süreçten bağımsız olarak yerine getirilmektedir. Kontrol ve denetim arasındaki diğer bir fark ise kontrolün daha süreklilik arz etmesidir. Denetimde bir başlangıç ve sondan söz edebiliriz (İkinci öncül doğru olur.). Fakat kontrol süreklidir; bir başlangıç ve sondan söz edilemez. Kontrol daha soyut bir kavramdır. Denetim ise somut olarak gözlemleyebileceğimiz bir faaliyettir. Kontrol ile örgüt içerisindeki her kişi ilgilidir ve herkesin eylemleri kontrolü etkiler. Halbuki sadece örgüt içerisindeki belirli kişiler denetim ile görevlendirilmişlerdir. Tüm bu farklarına rağmen kontrol ve denetimin çok yakın kavramlar olduğunu da unutmamak gerekir. Her ikisi de aynı amaçlara hizmet ederler. Her ikisi de örgüt, birey, işlem veya sürecin amaçlarına ulaşmasıyla ilgili kavramlardır (III. öncül ise yanlış olur). Bu nedenle Doğru Cevap B seçeneğidir.

Genel kabul görmüş muhasebe kavram ve ilkelerini ölçüt alan denetim türü Finansal Tablo Denetimidir.

Muhasebe denetimi bağımsız bir dış denetçinin işletmenin finansal tablolarının doğruluk ve güvenirliği konusunda makul bir güvence sağlamak üzere görüş oluşturmak için sistematik olarak kanıt toplayarak incelemesi ve sonuçları bir raporla iletmesi süreci olarak tanımlanabilir.

İşletmede analitik incelemeleri yapabilmek için sıklıkla kullanılan teknikler, ussallık analizleri, oran analizleri, karşılaştırmalı tablolar analizi, trend anallilzleridir.

Denetim kanıtlarını çeşitli niteliklerine göre sınıflandırabiliriz: • Dış Kanıtlar – İç Kanıtlar: Dış kanıtlar işletmenin dışında oluşturulan ve elde edilen kanıtlardır. Örnek olarak satıcıdan alınan fatura, banka tahsil makbuzu, taşıma irsaliyesi, kira kontratı gibi. İç kanıtlar ise işletmenin içinde oluşturulan kanıtlardır. İşletmenin muhasebe defterleri, muhasebe bölümünün oluşturduğu belgeler, mizanlar, finansal tablolar iç kanıtlara iyi birer örnektir. Dış kanıtlar daha objektif bilgi sağlamaları nedeniyle, iç kanıtlara göre daha güvenilirdirler.

Denetimde Kanıt Toplama Yordamları Denetçiler denetim işlerini yürütürken görüşlerini oluşturacak kanıtları toplamaları gerekmektedir. Kanıtların toplanması için kullanılan çeşitli yordamlar bulunmaktadır. Burada sayılanlarla sınırlı olmamakla beraber, kullanılan yordamlar şu şekilde sıralanabilir: • Fiziki inceleme • Gözlem • Soruşturma • Doğrulama • Belgeleri inceleme • Yeniden hesaplama • Analitik inceleme

Denetimin yürütülmesi sırasında denetçiler iki önemli test gerçekleştirirler. Bu testler uygunluk testleri (kontrol testleri) ve tözel testlerdir (maddi doğruluk testleri). Uygunluk testleri (kontrol testleri) işletmenin iç kontrol sistemi ile ilgilidir.

Denetçi, denetim sürecinde, bağımsızlık standardının bir gereği olarak, üst yönetimden sorumlu olanlarla asla iletişim kurmamalıdır.

Etkin olmayan iç kontrol

Denetim raporu bir muhasebe denetiminde dışa sunulan tek belgedir. Tüm taraflar sadece bu raporu görürler. Bu nedenle raporlama standartları diğer standartlara göre daha açık ve kesin sınırlar taşır. Raporlama standartları UYGUNLUK STANDARDI, TUTARLILIK STANDARDI, TAM AÇIKLAMA STANDARDI VE ĞÖRÜŞ BİLDİRME STANDARDI olmak üzere dört adettir.

Müşterinin finansal yapısının güçlü olması, başarılı ve güçlü bir planlama için şart teşkil etmez.

Ülkemizde muhasebe ve denetçilik mesleğinin yasalaşması diğer ülkelere göre oldukça gecikmiştir. Yasalaşma süreci bizde de 1900’lü yılların ilk yarısında başlamış fakat yasalaşma ancak 1989 yılında gerçekleşebilmiştir. Son yıllarda ise muhasebe denetimi mesleğiyle ilgili dünyadaki gelişmelere paralel önemli adımlar atılmaktadır.

Denetimin planlaması aşamasında dört temel adım bulunmaktadır:
1. Müşteri işletmeyi tanıma
2. Analitik incelemelerin yapılması
3. Önemlilik ve denetim riskinin ön belirlemesi
4. Denetim programının hazırlanması

Uygunluk denetimi, kişilerin yapmış oldukları işlemlerin veya faaliyetlerin bir otorite veya üst yönetim tarafından belirlenmiş kural veya düzenlemelere uyumunun test edilmesidir.

Doğru Cevap B seçeneğidir.

Varlıklar veya borçlar verilen bir tarihte mevcuttur ve gelir ve giderler meydana gelmiştir. (gerçeklik)

Doğru Cevap A seçeneğidir.

ç Denetçi Bir örgütün kendi elemanları olan iç denetçiler örgütün kendi iç kontrollerinin geliştirilmesi ve değerlendirilmesi ile ilgilidirler. Konuyu işletme boyutuyla açıklayacak olursak, iç denetçi işletmenin kendi elemanıdır. İç denetçiler, işletme içerisinde tepe yönetime bağlı iç denetim bölümü olarak adlandırılan birimin elemanları olarak kurmay bir görev üstlenirler. Bu bölüm, denetimini yapacağı işletmenin diğer fonksiyonel bölümlerinden (üretim, pazarlama, finans vb. ) bağımsız olarak örgütlenir. İç denetim bölümü, iç kontrol ortamı, risk değerleme bilgi-iletişim ve kontrol eylemleriyle ilgili tepe yönetime danışma ve güvence hizmeti veren kurmay bir birimdir. İç denetçiler başka bir ifade ile iç kontrol sistemiyle ilgili yönetime yardımcı olan kişilerdir. Dolayısıyla ihtiyaca göre, faaliyet denetimi veya uygunluk denetimi yapabilirler.

Kamu Denetçisi Kamu kurumlarında görev yapan denetçiler kamu denetçisi olarak adlandırılır. Kamu denetçileri hem örgüt içinden hem de örgüt dışından görevli kişiler olabilirler. Örneğin üniversitelerin kendi bünyelerinde çalışan iç denetçiler olduğu gibi üniversiteleri kendi bünyeleri dışından bir kamu denetçisi olan Sayıştay denetçileri denetlemektedir. Ancak kamu denetçilerinin ister örgüt bünyesinde isterse örgüt dışında olsunlar yaptıkları işler genellikle uygunluk denetimidir. Zaman zaman faaliyet denetimi ve finansal tablolar denetimi de yaparlar. Ancak dış denetçilerin veya bağımsız denetçilerin yaptığı biçimde bir finansal tablo denetimi veya muhasebe denetimi yapmazlar. Çünkü kamu denetçilerinin amacı kamuya açıklanacak bir rapor düzenlemek değildir. Elde ettikleri sonuçları sadece üst yöneticilere iletirler.

Denetimin muhasebe dünyasında yapılan en geniş tanımı şu şekildedir: “Denetim, ekonomik faaliyetlerle ilgili savların önceden belirlenmiş ölçütlere uygunluk derecesini ölçmek için dışarıdan tarafsız bir biçimde kanıt toplanması, değerlendirilmesi ve sonuçların ilgili taraflara iletilmesi sürecidir.”

Doğru cevap A seçeneğidir.

Genel standartlarla ilgili açıklamalar “Bağımsız Denetim Faaliyetinde Bulunma Şartları”
başlıklı kısımda yer almaktadır. Bu kısımdaki ikinci ve üçüncü bölümlerdeki genel standartlarla ilgili başlıklar aşağıdaki gibi düzenlenmiştir.
Bağımsız Denetçilerin Nitelikleri;
• Bağımsız denetçi unvanları,
• Mesleki yeterliğin sağlanması ve geliştirilmesi,
• Hizmet içi eğitim ve refakat çalışması,
• Tam zamanlılık.

Doğru cevap D seçeneğidir.