Kontrol riski, iç kontrol tarafından zamanında engellenemeyen ya da ortaya çıkartılamayan önemli bir yanlışlığın bulunması riskidir.

Denetim riski yukarıda kısaca açıklanan, önemli yanlışlık riski ve denetçiden kaynaklanan risklerin
fonksiyonudur. Doğru yanıt B'dir.

Yıllık dosya denetçinin inceleme yapılan yıla ait çalışma kağıtlarından oluşan dosyadır. Denetim sözleşmesi, planı ve programı, finansal tabloların örneği, iç kontrol ile ilgili incelemeler, akış şeması, soru formu, düzeltici ve yeniden sınıflandırıcı günlük defter kayıtları, hesap analiz tabloları, yazışmalar, denetim raporunun bir örneği ve çalışma mizanı yıllık dosyada yer alır. Doğru yanıt B'dir.

İşletmenin yapısı ve yönetimsel özellikleri bulma riskini etkileyen faktörlerden değildir. Doğal riski etkileyen faktörlerdendir.

Muhasebe denetimi başlangıçta sadece belge ve kayıtların hata ve hile açısından incelenmesiyle başlamıştır. 1900’lü yıllara kadar süren bu yaklaşımda işletmenin finansal belge ve kayıtlarının %100’ünün incelenmesi söz konusu idi. 1930’dan itibaren ise muhasebe denetimi, finansal tabloların doğruluğu ve güvenilirliği konusunda görüş oluşturmak üzere, örnekleme tekniklerine dayalı olarak yapılmaya başlanmıştır. 1950’lerden sonra ise muhasebe denetiminin günümüze kadar süregelen iç kontrol sisteminin önce incelenmesi ve elde edilen bulgulara göre esas denetim testlerinin planlandığı inceleme biçimine geçilmiştir. Bu nedenle Doğru Cevap C seçeneği olur.

I-II-III-V

Doğal risk ve kontrol riski birlikte önemli yanlışlık riskini oluşturmaktadırlar ve işletmeye özgü risklerdir. Doğru yanıt D’dir.

Dış denetçi, örgütle bağlantısı olmayan kendi adına muhasebe denetimi yapmakla görevli bir serbest meslek erbabıdır. Bu nedenle dış denetçi terimi yerine genellikle bağımsız denetçi tabiri de kullanılır. Gerçek anlamda muhasebe denetimini yapan meslek erbabı dış denetçi veya bağımsız denetçilerdir. Bölümümüzün başlangıç kısmındaki genel denetim tanımı da muhasebe denetimi kaygısıyla yapılmış bir tanım olduğu için denetimin “tarafsız kanıt toplayarak” yapılmasına vurgu yapılmıştır. Her ne kadar iç denetçiler veya kamu denetçileri de denetimlerini tarafsız bir biçimde kanıt toplayarak yerine getirseler de bir örgüte bağımlı olmaları tarafsızlık konusunda dış denetçiler kadar duyarlı ve başarılı olmamalarına sebep olabilir. Tanımdaki bağımsızlık veya tarafsızlık gerçek anlamda dış denetçiler için söz konusudur.

Örneğin iç denetçiler, işletmenin bir elemanıdır. Dolayısıyla işletme yönetiminin emrindedirler. Benzer biçimde kamu denetçileri de kamunun bir elemanıdır. Öncelikle kamu çıkarları doğrultusunda denetim yaparlar. Halbuki dış denetçiler tamamen bağımsız olarak çalışan serbest meslek erbaplarıdırlar. Muhasebe denetiminin gerçek işlevi de bu denetimi yapan dış denetçilerin bağımsız ve güvenilir olmaları üzerine odaklanmıştır.

Önceki denetçiden

Asıl Kanıtlar; bir olay veya durumla doğrudan ilişkili kanıtlardır. Örneğin bir satışla ilgi­li düzenlenmiş sevk irsaliyesi ve fatura, asıl kanıt olarak kabul edilebilir. Destekleyici kanıtlar ise, incelenen olay veya durum ile doğrudan ilişkisi olmamasına rağmen, de­netçiye olay ve durum hakkında ek bilgi sağlayan kanıtlardır. Örneğin işletmenin aylık elektrik faturası, işletmenin aylık üre­tim düzeyi hakkında dolaylı bir bilgi vere­bilir. Bir denetim sırasında, incelenen olay ve durum hakkında bir görüşe ulaşabilmek için asıl kanıtlara daha fazla güvenilir.

Genel anlamda kontrol ve denetim kavramları açıklandıktan sonra, muhasebe denetiminin genel denetim tanımı içerisindeki yerini tespit edebilmek için denetim türleri üzerinde durulmalıdır. 

Bu çerçevede denetim türlerini faaliyet denetimi, uygunluk denetimi ve finansal tablo denetimi olmak üzere üç grup altında sınıflandırabiliriz. 

Denetimin zaman sürecini, denetimde görevlendirilecek eleman sayısını ve iş bölümünü, çalışma alanı standardları ile ilgili düzenlemeler belirler.

Görüş Bildirme Standardı
Raporlama standartlarından dördüncüsü görüş bildirme standardıdır. Görüş bildirme standardına göre; denetçi raporunda olumlu, olumsuz veya görüş bildirmeme gibi bir görüş belirtmek durumundadır. Denetçi denetim raporunu yuvarlak ifadelerle yazamaz. Kesin olarak açıkça bir görüş belirtmek zorundadır. Denetçi raporunda dört türde görüş belirtebilir. Bunlar:
• Olumlu görüş bildirme,
• Şartlı olumlu görüş bildirme,
• Olumsuz görüş bildirme,
• Görüş bildirmekten kaçınmadır.

Muhasebenin temel kavramları ve ilkeleridir.

Bağımsız Denetçilerin Nitelikleri;

• Bağımsız denetçi unvanları,
• Mesleki yeterliğin sağlanması ve geliştirilmesi,
• Hizmet içi eğitim ve refakat çalışması,
• Tam zamanlılık,

biçiminde ifade edilebilir. Buna göre I., II., III. ve IV. öncüller doğru olup Doğru Cevap E seçeneği olur.

Yeniden hesaplama, muhasebe kayıtlarına temel teşkil eden hesaplamaların denetçi tarafından yeniden hesaplanarak kontrol edilmesidir. Ancak muhasebe sürecinde çok sayıda hesaplama yapılmaktadır. Örneğin bir satış faturasının oluşturulması, amortisman hesaplama, hesapların borç veya alacak toplamlarının alınması bu hesaplamalara kolayca örnek olarak gösterilebilir. Bir denetçinin muhasebe bilgi sisteminde yapılan tüm bu hesaplamaları tekrarlayarak kontrol etmesi mümkün değildir.

Kanıt toplama maliyeti: Denetim standartları gereğince, denetim görüşüne ulaşmak için yeterli miktarda ve güvenilir kanıt toplanması gereklidir. Bu nedenle denetçi daha yüksek güvenirlikle bir görüşe varmak için kanıt sayısını arttırmak isteyebilir.

İç kanıtlar ise işletmenin içinde oluşturulan kanıtlardır. İşletmenin muhasebe defterleri, muhasebe bölümünün oluşturduğu belgeler, mizanlar, finansal tablolar iç kanıtlara iyi birer örnektir.

Denetim firması, müşterisinin finansal tablolarını oluşturan koşullar, olaylar, işlemler ve uygulamaları anlayabilmek için aşağıdaki bilgileri toplar: • İşletmenin hukuki yapısı, • Organizasyon yapısı, • Personel durumu, • Üretim süreci, • Müşteri ve tedarikçilerle olan ilişkileri, • Varsa yan faaliyetleri vb.

Denetim firması potansiyel müşteriyi kabul etmeden önce, onun hakkında ne tür bilgiler toplaması gerektiğini şöyle sıralayabiliriz: • Hangi sektörde faaliyet gösterdiği, sektörün kendine özgü özellikleri, • İşletme ile iş ilişkisinde bulunanların görüşleri, • Denetlenecek işletmenin finansal durumu, • İşletme yöneticilerinin ve sahiplerinin dürüstlüğü, • İşletmenin çalışma ortamı vb. gibi konularda bilgi toplar.

Denetim firmasının, müşterisinin finansal tablolarını oluşturan koşulları, olayları, işlemleri ve uygulamaları anlayabildiği aşama denetimin planlanması aşamasıdır. Bu aşama denetim firması:

• İşletmenin hukuki yapısı,
• Organizasyon yapısı,
• Personel durumu,
• Üretim süreci,
• Müşteri ve tedarikçilerle olan ilişkileri,
• Varsa yan faaliyetleri vb.

gibi bilgileri toplar. Bu bilgilere göre soruda verilen üç öncül de denetimin planlanması aşamasında yer almaktadır. Bu nedenle Doğru Cevap E seçeneği olur. 

Herhangi bir denetim alanında toplanacak kanıt miktarını etkileyen unsurlar şunlardır:

1.  İncelenen denetim alanı için belirlenen önemlilik düzeyi,
2.  İncelenen denetim alanı için belirlenen kontrol riski düzeyi,
3.  İncelenen denetim alanının doğal risk düzeyi,
4.  Toplanabilecek kanıt türünün güvenilirlik düzeyi veya kalitesi,
5.  Toplanacak kanıtın maliyeti.

Doğru Cevap D seçeneğidir.

• Denetimin konusu
• Önceden Belirlenmiş Ölçütler
• Tarafsız Biçimde Kanıt Toplama
• Sonuçların İlgili Taraflara İletilmesi

Denetimin ana unsurları içinde Tarafsız bir şekilde kanıt toplama unsuru bulunmaktadır. 

Doğru cevap B seçeneğidir.

Doğal riski etkileyen pek çok faktör olabilir ve söz konusu faktörler ve etkileri işletmeden işletmeye değişebilir. Söz konusu faktörlerin başlıcaları şunlardır:
• İşletmenin yapısı,
• Yönetimsel özellikler,
• Denetimin ilk denetim olması,
• Önceki denetimlerin sonuçları,
• Karmaşık ve olağandışı işlemler,
• İlişkili taraflar,
• Hileli finansal raporlama ya da varlıkların kötüye kullanılması ile ilgili faktörler.

Doğru cevap C seçeneğidir.