Denetimin planlanması sırasında aşağıdaki çalışmaların da yerine getirilmesi gerekir: • İşletmenin iç kontrol sistemi hakkında bilgi edinme ve kontrol riskinin ön değerlemesi, • Önemlilik düzeyinin ön belirlemesi, • Denetim riskinin ön belirlemesi, • Denetim çalışmasını bölümleme ve denetim programının oluşturulması.

Denetim firması potansiyel müşteriyi kabul etmeden önce, onun hakkında ne tür bilgiler toplaması gerektiğini şöyle sıralayabiliriz: • Hangi sektörde faaliyet gösterdiği, sektörün kendine özgü özellikleri, • İşletme ile iş ilişkisinde bulunanların görüşleri, • Denetlenecek işletmenin finansal durumu, • İşletme yöneticilerinin ve sahiplerinin dürüstlüğü, • İşletmenin çalışma ortamı vb. gibi konularda bilgi toplar.

GİRİŞ

Analitik testlerde, işletmenin değişik yıllarına ait tutarlar, başka işletmelere ait bilgiler, sektör ortalamaları gibi verilerden yararlanılır ve incelenen dönemin tutarları ile karşılaştırılır. Analitik testler doğrudan bir denetim kanıtı elde etmemizi sağlamazlar. Ancak denetçiye incelenen tutarlarda, verilerde bir anormallik olup olmadığı konusunda işaret verir. Analitik testlere denetimin planlama aşamasında, kontrol testlerinin ve tözel testlerin yürütülmesi sırasında başvurulabilir.

Vadeli alacaklar için reeskont işlemi yapılıp yapılmadığının araştırılması; Alacaklar ile ilgili kalemlerde yapılacak tözel testlerdendir.

COSO 1992’de yayınladığı raporunda iç kontrolü şöyle tanımlamıştır: İç Kontrol; faaliyetlerin etkinliği ve verimliliği, finansal raporlamanın güvenirliliği, gereken yasa ve diğer düzenlemelere uyum şeklinde üç grup altında belirtilebilecek işletme amaçlarına ulaşmada makul bir güven sağlamak için düzenlenmiş, bir işletmenin yönetim kurulu, yöneticileri ve diğer personeli tarafından gerçekleştirilen bir süreçtir.

İç Kontrol bir olay veya döngü değildir, o bir teşebbüsün faaliyetlerine nüfuz etmiş bir (fiiller) işlemler serisidir. (Coso Re­port, 1992) Bu işlemler örgütün tüm bün­yesine yayılmış durumdadır ve işletmedeki her kişinin faaliyetlerini yürütümünde do­ğal olarak bulunmaktadır.

Dönen varlıklardaki başlıca kalemleri şu şekilde sıralayabiliriz:
• Hazır Değerler,
• Menkul Kıymetler,
• Stoklar,
• Ticari ve Diğer Alacaklar.

Doğru cevap D seçeneğidir.

Denetçi denetim kanıtlarını elde etmek için denetim testleri yapar. Denetim testleri amacına göre kontrol testleri ve tözel testler olarak ikiye ayrılır. İşlem testleri ise uygulanan veriler dikkate kullanılan denetim testleri arasında yer almaktadır. Bu bilgilere göre Doğru Cevap C seçeneği olur.

Sermaye Piyasası Kurulu, 2006 yılında daha önce yayınladığı tüm tebliğleri iptal ederek, dünyadaki bağımsız denetimle ilgili tüm gelişmeleri yansıtan ve onlarla örtüşen “Sermaye Piyasasında Bağımsız Denetim Standartları Hakkında Tebliğ” isimli düzenlemesini yayınlamıştır.

Meslek Yasası ve Bağlı
Yönetmeliklerde Denetim Standartları
Meslek yasası ve ona bağlı yönetmeliklerde hem genel Kabul görmüş denetim standartları hem de denetim standartlarına paralel detaylara ilişkin açıklamalar bulunmaktadır. Bu maddeler yasa veyönetmelikler içerisinde karışık biçimde yer almaktadır. Standartlarla ilgili en önemli yönetmelik 1990 yılında yayınlanan Serbest Muhasebeci, Serbest Muhasebeci Mali Müşavir ve Yeminli Mali Müşavirlerin Çalışma Usul ve Esaslarına ilişkin yönetmeliktir Konuyu meslek 

DENETİM RAPORUNUN HAZIRLANMASI

Olumlu Görüş Bildiren Denetim Raporu

A) FİNANSAL TABLOLARIN BAĞIMSIZ DENETİMİ KISMINDAKİ BÖLÜMLER

1) Görüş: Bu bölümde denetlenen finansal tablolar sırasıyla belirtilmeli ve denetçi görüşü açıklanmalıdır. Bu bölümde mutlaka finansal tabloların geçerli finansal tablo çerçevesine (Türkiye Muhasebe Standartlarına) uygunluğuyla ilgili bir ifade yer almalıdır.

İç kontrolle ilgili en önemli sınırlılık ise hilelerdir. Bir veya daha fazla kişi anlaşmalı olarak kontrolleri bozabilir ve kendi menfaatleri için iç kontrolü sabote edebilir.

Hata, işletme yönetiminin istemeden yapmış olduğu düzensizlikler veya yanlışlardır. Hile ise, işletme yönetiminin bilerek isteyerek yaptığı düzensizlikler veya yanlışlardır.

Doğru cevap D seçeneğidir.

Analitik incelemeler için bazen işletme verisi ile sektördeki ilgili duruma ilişkin ya da beklenen sonuçlara ilişkin karşılaştırma yapılabileceği gibi, söz konusu veri işletme için yıllar itibariyle incelenebilir ve yorumlanır. Bu incelemeleri yapabilmek için sıklıkla kullanılan teknikler; Trend analizleri, oran analizleri, karşılaştırmalı tablolar analizi, dikey analiz ve ussallık analizleridir.

Doğru cevap B şeçeneğidir.

İzlemenin başarılmasında en önemli rol kuşkusuz işletmenin iç denetim birimine düşmektedir. İç denetim işletme amaçlarına ulaşmada yönetime yardımcı olmak üzere işletme içerisinde kurulmuş bir birimdir. İç denetim bir işletmede iyi bir iç kontrolün kurulup geliştirilmesinden birinci dereceden sorumludur. Bu nedenle iç denetim diğer dört iç kontrol unsurunu sürekli takip etmeli ve geliştirme konusunda yönetime öneriler götürmelidir.

İÇ KONTROL KAVRAMI

İç Kontrolün Unsurları

İç kontrolle ilgili 1980’li yıllardan sonra yapılan çalışmalar detaylı bir tanım yapmak yerine onun un­surlarını açıklamaya yönelmiştir. COSO’da bu çalışmaların son halini oluşturmuştur. Bu çalışmaya göre iç kontrol beş temel unsurdan oluşmaktadır. COSO’ya göre iç kontrol unsurlarını şöyle sıralayabiliriz:

• Kontrol çevresi,
• Risk değerleme,
• Kontrol eylemleri,
• Bilgi ve iletişim,
• İzleme.

Analitik testlere denetimin planlama aşamasında, kontrol testlerinin ve tözel testlerin yürütülmesi sırasında başvurulabilir.

Stoklar kalemiyle ilgili kontrol testlerine aşağıdakiler örnek olarak gösterilebilir:

• İşletmede satın alma bölümü olmalıdır. Satın alma bölümü, stokları talep eden, kullanan ve bunları kayıt eden bölümlerden ayrı olarak örgüt içinde oluşturulmalıdır. Satın alma bölümü satın almaları nasıl gerçekleştirmektedir? Bir piyasa araştırması yapılmakta mıdır? Açık eksiltme gibi pazarlık yöntemlerinden yararlanılıyor mu?
• Satın alma işleminde kişilerin tek tek ve birkaç kişinin birlikte alım yapabileceği satın alma limitleri belirlenmelidir. Satın alma birimindeki personelin rotasyonu yapılmalıdır. Yeni sipariş verme konusunda bir stok yönetim politikası izlenmelidir.
• Stokların devir hızları izlenmelidir. Stoklar için minimum düzey ve maksimum düzey belirlenmiş midir? Stok maliyetlerinin en az seviyeye indirilmesi için gerekli tedbirler alınmakta mıdır?
• Stok siparişi verilirken ve stoklar teslim alınırken, kalite kontrolü gerçekleştirilmelidir.
• Stoklar depoya sipariş fişi ve fatura ile karşılaştırılarak ve miktar tespiti yapılarak alınmalıdır. Stoklar depodan kullanım yerlerine, onaylanmış talep fişi ile aktarılmalıdır.
• Dönemsel olarak stok sayımı yapılmalıdır. Depodan sorumlu personel bulunmakta mıdır?
• Stok maliyetine katılacak harcamalara ilişkin belgelerin kayıt edilip edilmediği izlenmekte midir?

İşletme finansal tablo kalemlerine göre denetim alanlarına ayrıldığında hazır değerler, alacaklar, stoklar, yabancı kaynaklar ve gelirler ve giderler olmak üzere ayrılmaktadır. Faaliyet döngüleri yaklaşımına göre ise hasılat ve tahsilat döngüsü, satın alma ve ödeme döngüsü, üretim ve stok döngüsü, duran varlık döngüsü ve ücret döngüsü olmak üzere bölümlenmektedir. Dolayısıyla sorunun doğru yanıtı A şıkkıdır. 

Denetçi incelediği finansal tablolarin bütünüyle genel Kabul görmüş muhasebe ilkelerine veya geçerli finansal raporlama çerçevesine (Türkiye Muhasebe Standartları’na) uygun olarak doğruyu yansıtmadığına kanaat getirir ise, olumsuz görüş bildiren bir rapor hazırlayacaktır.

DENETİMİN TAMAMLANMASI SÜRECİ

Bilanço Tarihinden Sonraki Önemli Olayların Araştırılması

Denetçi bilanço sonrası önemli olayları ortaya çıkarabilmek için şu yordamları kullanabilir:

• Bilanço sonrası işlemler ve kayıtların incelenmesi
• Ara mali tabloların incelenmesi
• Yönetim kurulu kararlarının ve toplantı tutanaklarının incelenmesi
• İşletme avukatlarından bilgi alma