DENETİM VE MUHASEBE DENETİMİ TANIMI

Denetim

Denetimin muhasebe dünyasında yapılan en geniş tanımı şu şekildedir: “Denetim, ekonomik faaliyetlerle ilgili savların önceden belirlenmiş ölçütlere uygunluk derecesini ölçmek için dışarıdan tarafsız bir biçimde kanıt toplanması, değerlendirilmesi ve sonuçların ilgili taraflara iletilmesi sürecidir.”

Bu tanımdaki ana unsurları şöyle açıklayabiliriz:

Denetimin konusu: Denetimde öncelikle denetimin konusunu teşkil eden bir takım savlar olmalıdır. Tanım genel olarak denetimi tanımlama amacında olmakla beraber, çıkış noktası muhasebe denetimi olduğu için işletmeler ve onların dışa sunduğu finansal bilgiler denetimin temel konusu olarak belirtilmektedir. Finansal tablo denetiminde, burada sözü edilen denetimin konusunu finansal tablolardaki yönetimin beyanları oluşturur. Yönetim finansal tablolarda tamlık, eksiksizlik, doğruluk gibi bir takım savlarda (iddialarda) bulunur. Muhasebe denetimiyle eş anlamlı kabul edebileceğimiz finansal tablo denetiminde, denetimin konusunu bu savlar oluşturur.

İkinci bölümde üzerinde durulan aşağıdaki finansal tablo savları da bir işletme için finansal raporlama amaçları olarak belirlenebilir:
Varlıklar veya borçlar verilen bir tarihte mevcuttur ve gelir ve giderler meydana gelmiştir. (gerçeklik)
Finansal tablolarda yansıtılması gereken tüm işlemler ve hesaplar tablolarda yansıtılmıştır. (bütünlük)
Varlıklar, verilen bir tarihteki işletmenin hakları ve borçları ise yükümlülükleridir.
(sahiplik)
Tüm varlıklar, borçlar, hasılar ve gider elemanları uygun biçimde ve doğru olarak değerlenmiştir. (değerleme ve gidere dönüştürme)
Finansal tabloların unsurları uygun biçimde sınıflanmış, tanımlanmış ve açıklanmıştır. (tam açıklama)

DENETİM VE MUHASEBE DENETİMİ TANIMI

Uygunluk Denetimi

Uygunluk denetimi, kişilerin yapmış oldukları işlemlerin veya faaliyetlerin bir otorite veya üst yönetim tarafından belirlenmiş kural veya düzenlemelere uyumunun test edilmesidir.

Dönen varlıkların içindeki Hazır Değerler kalemi ise Dönen Varlıkların, dolayısı ile bilançonun en riskli unsurlarını içerir. Bu nedenle denetim açısından da, yapısal riski, kontrol riski ve denetim riski en yüksek hesaplar bu kalemde yer alır.

Çek verme konusunda yetki, farklı kişiler arasında paylaştırılmalı, iki imzalı çek yaprakları kullanılmalıdır. Çek alma ve verme sırasında çekler bir çek bordosu ile belgeleye bağlanmalıdır. Çek defteri ile Verilen Çek ve Ödeme Emirleri Hesabı ve alınan çekler ile Alınan Çekler Hesabı karşılaştırılmalıdır.

Doğru cevap B seçeneğidir

Denetçinin alacaklar konusunda kontrol testlerinde;
• Müşterilere satış yapanlar ile müşterilerin kredi limitlerini belirleyenler ayrı birimlerdeki ayrı kişiler olmalıdır. Müşterilerin kredi limitleri dönemsel olarak gözden geçirilmelidir.
• Müşteriye satış yapanlar, alacakların tahsilatı ile ilişkilendirilmemelidir.
• Alacak hakkını gösteren senet vb. kıymetli evrakları çalınma, kaybolma ve yangın gibi tehlikelerden korumak için gerekli fiziksel güvenlik önlemleri alınmalıdır.
• Müşteriye kredili satış yapanlar, kredi limitinin aşılmamasından sorumlu olmalıdır.
• Dönemler itibariyle müşteriye kesilen faturalar ve alacak işlemleri karşılaştırılmalı ve alacağa dönüşmemiş satışlar olup olmadığı  kontrol edilmelidir.
• Dönemler itibariyle vadesi geçen veya tahsili unutulmuş alacaklar olup olmadığı incelenmelidir.
• Müşterilerle dönemsel olarak hesap mutabakatı yapılmalıdır. Örneğin aylık olarak müşterilere hesap özetleri gönderilmelidir.
• İşletme ile ilişkili durumdaki personel, ortaklar, bağlı ortak veya iştiraklerin işletmeden kredili mal alışları ayrıca takip edilmelidir.

konularını incelemesi gerekir. Bu nedenle Doğru Cevap C seçeneği olur. 

Türk Ticaret Kanununa göre Muhasebe Denetimin konusunu Finansal Tablolar, Yönetim Kurulunun yıllık faaliyet raporu, Envanter ve muhasebe kayıtları, İç Denetim (özellikle risk yönetimi açısından) oluşturur.

COSO’ya göre iç kontrol unsurlarını şöyle sıralayabiliriz: • Kontrol çevresi, • Risk değerleme, • Kontrol eylemleri, • Bilgi ve iletişim, • İzleme.

DENETİM RAPORUNUN HAZIRLANMASI

Denetim raporu, denetçinin görüşünü açıkladığı önemli bir araçtır. Denetçi, mesleki deneyimini kullanarak görüşle    ilgili  kararını verecektir. Görüş bildirme biçimleri dört şekilde olabilir. Bunlar:

1. Olumlu görüş bildirme

Olumlu Görüş  Dışında Görüş  Verme;

2. Şartlı olumlu görüş bildirme,
3. Olumsuz görüş    bildirme,
4. Görüş   bildirmekten      kaçınmadır.

Denetimin temel amaçları:

Gerçeklik

Bütünlük

Sahiplik

Değerleme ve gidere dönüştürme

Tam açıklama

Dönen varlıkların diğer bilanço gruplarından daha likit ve riskli olduğunu yukarıda belirtmiştik. Dönen varlıkların içindeki Hazır Değerler kalemi ise Dönen Varlıkların, dolayısı ile bilançonun en riskli unsurlarını içerir. Bu nedenle denetim açısından da, yapısal riski, kontrol riski ve denetim riski en yüksek hesaplar bu kalemde yer alır. Hazır değerler kalemi aynı zamanda en çok değer hareketinin olduğu hesapları içinde barındırır.

Risk doğuran iç faktörler ise şunlardır (Yılancı: 85):
• Bilgi sistemlerinin süreçlerindeki bir bozulma, işletmenin kontrol eylemlerini etkileyebilir.
• Yeni işe alınan personelin niteliği, eğitim yöntemleri ve motivasyon, işletme içerisindeki kontrol bilincinin düzeyini etkileyebilir.

• Yönetimin sorumluluklarındaki bir değişim, uygulanan kontrol (tarzını) biçimlerini
etkileyebilir.
• İşletmenim eylemlerinin niteliği ve varlıklara erişebilen işgören, kaynakların kötüye
kullanılmasına ve hilelere neden olabilir.

• Etkin olmayan bir yönetim kurulu veya denetim komitesi, hata ve hileler için fırsatlar sağlayabilir.

Doğru cevap C seçeneğidir.

Denetçiler denetim faaliyetlerini tamamlamak ve görüşlerini netleştirmek için son olarak şu işlemleri yapmalıdır: 1-Gelecekte ortaya çıkma olasılığı olan önemli bir belirsizliğin olup olmadığı araştırılmalıdır. 2-Bilanço tarihinden sonra meydana gelmiş işletmeyi büyük ölçüde etkileyecek işlemlerin olup olmadığı araştırılmalıdır. 3-İşletme yönetiminden finansal tabloların doğruluğu konusunda beyan mektubu alınmalıdır. 4-Tüm çalışmalar son kez gözden geçirilip, finansal tablolarla ilgili görüş oluşturulmalıdır.

Soruda numaralandırılmış olarak verilen kontrol testleri ve tözel testler denetim amacına göre uygulanan testler kapsamındadır. İşlem testleri, hesap kalanı testleri ve analitik incelemeler ise uygulanan verilere yapılan testler kategorisindedir. 

Tözel testler, büyük ölçüde yıl sonunda gerçekleştirilen testlerdir ve denetçinin
finansal tabloların doğruluk ve dürüstlüğü konusundaki yargısını oluşturmada son ve en önemli rolü oynar.

Kilit denetim konuları,denetçinin mesleki muhakemesine göre, finansal tabloların bağımsız denetiminde en çok önem arz eden konulardır.

Doğru cevap E seçeneğidir.

GİRİŞ

Analitik testlerde, işletmenin değişik yıllarına ait tutarlar, başka işletmelere ait bilgiler, sektör ortalamaları gibi verilerden yararlanılır ve incelenen dönemin tutarları ile karşılaştırılır. Analitik testler doğrudan bir denetim kanıtı elde etmemizi sağlamazlar. Ancak denetçiye incelenen tutarlarda, verilerde bir anormallik olup olmadığı konusunda işaret verir. Analitik testlere denetimin planlama aşamasında, kontrol testlerinin ve tözel testlerin yürütülmesi sırasında başvurulabilir.

İç kontrolle ilgili çok detaylı bir araştırmayı içeren bilgi toplamada denetçiler, üç temel yöntem kullanırlar. Bunlar; • İç kontrol soru kağıdı, • Akış şemaları, • Not alma yöntemidir

Denetçi gelir ve giderler konusunda aşağıdaki iç kontrolleri arayarak, bunların olması gerektiği gibi işleyip işlemediğini test etmelidir:

• Pazarlama bölümü, satış, sevkiyat ve tahsilat işlemlerini ayırmış mıdır?
• Siparişler ve kesilen faturalar karşılaştırılıyor mu?
• Satış fiyatını belirleme konusunda hiyerarşik bir sırada yetkilendirme yapılmış mıdır?
• Giderlerin yapılmasına ilişkin yetkilendirme ve onay söz konusu mudur?
• Giderleri yapanlar ve ödemeyi yapanlar ayrı kişiler midir?

İstatistiki örneklemenin denetçiye sağladığı avantajlar şunlardır;
• Etkin bir örneklem tasarımı,
• Elde edilen kanıtların yeterliliğinin ölçümü,
• Örnekleme riskinin ölçümü.
Olumsuz yanları ise aşağıdaki konularla ilgili ek maliyetlere neden olmasıdır;
• Örnekleme tekniklerini uygun şekilde kullanabilmeleri için denetçilerin eğitimi,
• Örnekleme uygulamasının tasarımı ve yönetimi,
• Dayandığı kavramların karmaşıklığı nedeni ile denetim ekipleri genelinde tutarlı  uygulama eksikliği.

Doğru cevap A seçeneğidir.