Orhon Türkçesi Ara 10. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Batı Köktürk Kağanlığı ne zaman yıkılmıştır?
575 |
568 |
618 |
630 |
659 |
Karluk Türklerinin önayak olmasıyla isyan edilir ve Tung Yabgu öldürülür. Onun ölümünden sonra Türklerin egemenliğindeki bölgeler Çin’e geçmeye başlar. 659’da Çin tarafından işgal edilmesiyle Batı Köktürk Kağanlığı da tarihe karışır.
2.Soru
Clauson ve Doerfer’e göre Altay dil birliğinde ortak unsurlar bir dilden diğerine geçen alıntı sözcüklerdir. Bu görüşe göre söz konusu alıntı sözcüklerdeki istikamet aşağıdaki seçeneklerin hangisinde doğru verilmiştir?
Tunguzca → Moğolca → Türkçe |
Türkçe → Tunguzca → Moğolca |
Tunguzca → Türkçe → Moğolca |
Türkçe → Moğolca → Tunguzca |
Moğolca → Türkçe → Tunguzca |
Clauson ve Doerfer’e göre alıntılardaki istikamet Türkçeden Moğolcaya, Moğolcadan da Tunguzcaya doğru olmuştur.
3.Soru
Türk dilinin yazı dili olmadan önceki dönemleri hakkında aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
Türk dilinin tarihinde en erken dönem, Türk, Moğol, Tunguz, Kore dilleri ve belki Japon dilinin ortak olduğu Ana Altayca dönemidir.
|
Türklerin, Moğolların ve Tunguzların atalarının, Ana Altayca döneminde birbirinden farklı, yani birinden öbürüne farklılıklar gösterebilen ortak dil (=Ana Altayca)nın varyantları (=çeşitleme)lerine sahip olduğunu düşünmek zorundayız.
|
“Altay Dil Teorisi”ni, yani bu dillerin genetik akrabalığını kabul etmeyenler için Türk dilinin dönemlendirilmesindeki ilk evre, 5000 yıllık geçmişi olan İlk Türkçe (=Erken En Eski Türkçe, Ön Türkçe; İng. Pre-turkic) dönemidir.
|
İlk Türkçe dönemi, Çuvaşça dışında bütün Türk dillerinin ata dönemidir.
|
Türk yazı dilinin ortaya çıkmasından önceki dönem Ana Türkçe ve Ana Çuvaşça dönemidir.
|
4.Soru
Türkçenin hangi döneminde r // z ve l // ş denklikleri sebebiyle daha sonra ortaya çıkacak olan ayrışma henüz olmamıştır?
Ana Altayca
|
Ana Türkçe
|
Ana Çuvaşça
|
İlk Türkçe
|
Eski Türkçe
|
5.Soru
I. Köl Tigin'in vefat etmesi ve Bilge Kağan'ın yalnız kalması. II. Bilge Kağan'ın veziri tarafından zehirlenerek öldürülmesi. III. İç çatışmalar. IV. Basmıl, Karluk ve Uygurlar arasındaki iktidar çekişmesi. V. Çin işgali. Yukardaki maddelerden hangisi ya da hangileri II. Köktürk Kağanlığının başlıca yıkılış nedenleri arasındadır?
I ve II
|
II ve III
|
I, II ve III
|
I, II, III ve IV
|
I, II, III, IV ve V
|
6.Soru
Ahmet Cevat Emre'nini Orhun Alfabesinin kökeni konusundaki görüşü aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?
Runik yazı olduğunu öne sürmüştür.
|
Küçük Asya alfabelerinden Likya ve Kayra'dan çıkmış olabileceğini belirtmiştir.
|
Kökeninin İran alfabesi aracılığı ile ya da doğrudan Arami alfabesi olduğunu belirtmiştir.
|
Türk-runik alfabesindeki tüm işaretlerin ideografik ve Sümer yazısı ile aynı olduğunu belirtmiştir.
|
Bu yazının kökeninin Arami-Sogd ve Pehlevi alfabelerinden etkilenmiş olabileceğini belirtmiştir.
|
7.Soru
I. Köktürk Kağanlığı kim tarafından kurulmuştur?
İlteriş Kağan
|
Bumın Kağan
|
Muhan Kağan
|
Költigin Kağan
|
Taspar Kağan
|
8.Soru
Orhun Türkçesinde “edgü” sözü, Türkiye Türkçesi yazı dilinde aşağıdakilerden hangisidir?
iyi
|
etki
|
iygü
|
ezgi
|
eyü
|
9.Soru
Aşağıdakilerden hangisi "Çuvaşça ve Moğolcadaki l’nin aslî olduğunu, Türkçe
ş’nin ise bu aslî sesten türediğini savunan görüş"tür?
lambdaizm |
zetasizm |
rotasizm |
sigmatizm |
ses denkliği |
sigmatizm (l’leşme): Çuvaşça ve Moğolcadaki l’nin aslî olduğunu, Türkçe ş’nin ise bu aslî sesten türediğini savunan görüş.
10.Soru
Orhun yazıtları kimler adına dikilmiştir?
Bilge Kağan, Taspar Kağan, Költigin
|
Költigin, Bilge Kağan, Tonyukuk
|
Költigin, Muhan Kağan, Bumın Kağan
|
Tonyukuk, Kapgan Kağan, Bilge Kağan
|
Bilge Kağan, Tonyukuk, Kutlug Kağan
|
11.Soru
Köktürk Kağanlığı’nın ilk kağanı kimdir?
Kapagan |
Bumın |
Bilge |
Köl Tigin |
Muhan |
Tarihte “Türk” adını resmî devlet adı olarak ilk defa kullanan Köktürklerdir. Köktürklerin ortaya çıkışı 540’lı yıllardadır. Söz konusu dönem için birinci derece kaynak olan Çin kaynaklarındaki bilgilere göre, Köktürklerin lideri Bumın Kağan’dır. Köktürk Kağanlığı’nın ilk hükümdarı Bumın hakkında Çin kaynakları 552 yılından sonra bilgi vermemektedir.
12.Soru
Radloff gibi aceleci davranmayan ve yazıtlardaki yazıyı çözdükten üç yıl sonra yani 1896’da eserini yayımlayan, kitabın birinci bölümünde Orhun yazıtlarının yazıldığı eski Türk runik alfabesi hakkında bilgi vermiş ve bu yazının kökeni hakkındaki görüşlerini aşağıdakilerden hangisi açıklamıştır?
Thomsen |
E. H. Parker |
P. M. Melioranskiy |
W. Barthold |
W. P. Wassiljew |
Radloff gibi aceleci davranmayan ve yazıtlardaki yazıyı çözdükten üç yıl sonra yani 1896’da eserini yayımlayan Thomsen, kitabın (Inscriptions de l'Orkhon déchiffrées [Mémoires de la Société Finno-Ougrienne V], Helsingfors 1896) birinci bölümünde Orhun yazıtlarının yazıldığı eski Türk runik alfabesi hakkında bilgi vermiş ve bu yazının kökeni hakkındaki görüşlerini açıklamıştır. Thomsen, eserinin ikinci bölümünde Çince kaynaklarda anlatılan Köktürk tarihini incelemiş, Köl Tigin ve Bilge Kağan yazıtlarının yazıçevriminin ve Fransızca çevirisinin ardından Türkçe sözcükler ve gramer dizinini de vermiştir. Ayrıca eserde Köl Tigin yazıtının Çince yüzünün E. H. Parker tarafından yapılan tercümesi de yer almaktadır.
13.Soru
I. Yapıca ortak özellikler taşıyan diller köken bakımından da aynı grupta yer alır.
II. Çeşitli tarihsel olaylar nedeniyle aynı ailede yer alan diller farklı yollardan ilerlemiştir.
III. Aynı dil ailesinde yer alan dillerin arasında ırk birliği bulunur.
Yukarıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
Yalnız I |
Yalnız II |
Yalnız III |
I, II |
I, III |
Yapı bakımından ortak özellikler taşıyan dillerin köken bakımından da aynı kaynaktan, aynı aileden çıktığı kabul edilmiş ve bu diller bir grup altında toplanmıştır. Aynı aile içinde yer alan dillerin, çeşitli tarihsel olaylar nedeniyle ayrılıp farklı gelişme yolları izlediklerine ve birbirleriyle akraba olduklarına inanılır. Böyle diller, dil aileleri oluşturur. Dünya dilleri bu şekilde çeşitli dil ailelerine ayrılmıştır. Dillerin, bir dil ailesi içinde yer alması, o dilleri konuşanların hiçbir şekilde ırk birliğini göstermez.
14.Soru
Bilge Kağan ve Köl Tigin dönemi için aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
Çinliler sayıca Türklerden çoktur. |
Çinliler Türklere nazaran daha erken kentleşmiştir. |
Tonyukuk Türklerin yerleşik hayata geçişlerine karşı çıkar. |
Bilge Kağan şehirler kurmanın Türklerin millî kimliklerini kaybetmelerine yol açacağını düşünür. |
Tonyukuk Türkler için sulak ve otlakların çok önemli olduğunu düşünür. |
Bilge Kağan Türklerin yerleşik hayata geçmelerini istese de Tonyukuk buna karşı çıkar ve Türklerin yerleşik hayata geçmelerinin onların millî kimliklerini kaybetmelerine yol açacağını düşünür.
15.Soru
Çuvaşça ve Moğolcadaki l’nin aslî olduğunu, Türkçe ş’nin ise bu aslî sesten türediğini savunan görüş aşağıdakilerden hangisidir?
Rotasizm |
Lambdaizm |
Zetasizm |
Sigmatizm |
Setatizm |
sigmatizm (ş’leşme): Çuvaşça ve Moğolca'daki l’nin aslî olduğunu, Türkçe ş’nin ise bu aslî sesten türediğini savunan görüş.
16.Soru
Aşağıdakilerden hangisi aynı dil ailesine giren diller arasında bulunması gereken ortak özelliklerden biri değildir?
Cümle bilgisi(=sentaks)
|
Ses (=fonetik)
|
Sözlük (=leksikoloji)
|
Dilbilimi (=linguistik)
|
Yapı (=morfoloji)
|
17.Soru
I. Eski Türkçe dönemi öncesinde Türkler tarafından Türk diliyle yazılmış herhangi bir belge bulunmamaktadır.
II. Eski Türkçe dönemi Türk yazı dili tarihinin başlangıç noktasıdır.
III. Eski Türkçe dönemi, yalnızca Köktürkçeyi kapsamaktadır.
Yukarıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
Yalnız I |
Yalnız II |
Yalnız III |
I, II |
I, III |
Eski Türkçe dönemi öncesinde Türkler tarafından Türk diliyle yazılmış herhangi bir belge bulunmamaktadır. Eski Türkçe dönemi Türk yazı dili tarihinin başlangıç noktasıdır. Eski Türkçe dönemi; Köktürkçe, Uygurca Karahanlıcayı kapsamaktadır.
18.Soru
Aşağıdakilerden hangisi II. Köktürk Kağanlığı döneminde dikilmiş yazıtlardandır?
Ongin |
Mayan Çor |
Taryat |
Karabalgasun |
Suci |
Ongin
19.Soru
Orhun Türkçesinde isimden fiil yapım eklerini aşağıdakilerden hangisi almıştır?
küned-, yarlıka-, basık-, teril-, sebin-
|
ıd-, odgur-, basık-, teril-, sebin-
|
tagık-, küned-, udı-, kük-, yarlıka-
|
ıd-, tagık-, udı-, kük-, teril-
|
udı-, yarlıka-, teril-, sebin-, ıd-
|
20.Soru
Aşağıdakilerden hangisi fiilden fiil yapım eklerine örnektir?
Bat-ım |
Od-gur- |
Bulga-k |
Ked-im |
Er-inç |
Od-gur- ‘uyandırmak' fiilden fiil yapım eklerine örnektir. Diğerleri fiilden isim yapım eklerine örnektir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ