Orhon Türkçesi Final 2. Deneme Sınavı
Toplam 11 Soru1.Soru
W. Schott’un Türkçe ve Çuvaşça için bulduğu denkliği geliştirerek, Çuvaşçanın bu özelliği ile Moğolcanın yanında yer aldığını tespit eden bilim adamı aşağıdaki hangisidir?
|
G. J. Ramstedt
|
|
N. Poppe
|
|
D. G. Messerschmidt
|
|
Z. Gombocz
|
|
J. Németh
|
2.Soru
Buda’nın vaazlarının konu edildiği “Nirvanasutra” adlı kitabı Çinceden Türkçeye çevirten Köktürk kağanı kimdir?
|
Taspar |
|
Ta-lo-pien |
|
Muhan |
|
Nivar |
|
An-lo |
Taspar, Budizm’e olan eğiliminden ötürü Nirvanasutra’yı Çinceden Türkçeye çevirtmiştir.
3.Soru
Hangisi Uzak Geçmiş Zaman, -miş erti (belirsiz geçmiş zamanın hikâyesi) ne göre doğru çekimlenmiştir?
|
olmuş idi |
|
kıymaz imiş |
|
düşünürler imiş |
|
gelmez idi |
|
getirir idim |
Uzak Geçmiş Zaman
mIş ekli anlatılan geçmiş zaman eki üzerine er- yardımcı fiili getirilerek
yapılır:
1. -mIş erti (belirsiz geçmiş zamanın hikâyesi)
ol ödke kul kullug kü? kü?lüg bol-mış er-ti “O zamanda köleler köle
sahibi, cariyeler hizmetçi sahibi olmuş idi” BK D18
4.Soru
ög “anne” +(ü)m ifadesinde, aşağıdaki eklerden hangisi kullanılmıştır?
ög “anne” +(ü)m ifadesinde, aşağıdaki eklerden hangisi kullanılmıştır?
|
1. tekil kişi iyelik eki |
|
Sıfat-fiil |
|
Zarf-fiil |
|
İsimden fiil yapım eki |
|
İsim çekim eki |
ög “anne” +(ü)m [1. tekil kii iyelik eki]
5.Soru
Sırasıyla “isimden fiil yapım eki, zarf-fiil eki” alan sözcük aşağıdakilerden hangisidir?
|
tirilip |
|
tagdakı |
|
küçüg |
|
işig |
|
sülep |
tiril- “toplanmak” < tir- “toplamak” –(i)l [edilgenlik eki] –(i)p [zarf-fiil eki]
tag “dağ” +da [bulunma durumu eki] +kı [aidiyet eki]
küç “güç, kuvvet” +(ü)g [belirtme durumu eki]
iş “iş” +(i)g [belirtme durumu eki]
süle- “ordu sevk etmek, asker göndermek” sü “ordu, asker”, +le [isimden fiil yapım eki] –p [zarf-fiil eki]
6.Soru
Uzak geçmiş zaman -mIş ekli anlatılan geçmiş zaman eki üzerine er- yardımcı fiili getirilerek yapılır. Hangisi buna bir örnektir?
|
edgü bilge kişig edgü alp kişig yorıt-maz er-miş “iyi akıllı kişiyi, iyi alp |
|
ol ödke kul kullug küŋ küŋlüg bol-mış er-ti “O zamanda köleler köle |
|
yok bol-taçı er-ti “yok olacaktı” BK D28 |
|
türük bodun adak kamşattı yablak bol-taçı er-ti “Türk halkının ayakları |
|
adıglı toŋuzlı art üze sokuş-mış er-miş “ayı ile domuz dağ geçidinde |
Uzak Geçmiş Zaman
mIş ekli anlatılan geçmiş zaman eki üzerine er- yardımcı fiili getirilerek
yapılır:
1. -mIş erti (belirsiz geçmiş zamanın hikâyesi)
ol ödke kul kullug küŋ küŋlüg bol-mış er-ti “O zamanda köleler köle
sahibi, cariyeler hizmetçi sahibi olmuş idi” BK D18
katun yok bol-mış er-ti anı yoglatayın tedi “Hatun vefat etmişti, onun
cenaze törenini yaptırayım, dedi” BK D18
türük bodun atı yok bolu bar-mış er-ti “Türk halkının adı yok
olup gitmiş idi” Ongin ön 3
7.Soru
"kaŋım kagan yiti yegirmi erin taşıkmış taşra yorıyur tiyin kü eşidip balı͡kdakı tagı͡kmış tagdakı inmiş tirilip yetmiş er bolmış" cümlesi ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?
|
+kı aidiyet ekidir. |
|
tir- “toplamak” anlamına gelmektedir. |
|
–(i)l edilgenlik ekidir. |
|
balık “şehir” anlamına gelmektedir. |
|
–(y)ur 3. tekil kişi şimdiki zaman ekidir. |
er “adam, erkek” +(i)n [araç durumu eki]
taşık- “dışarı çıkmak, baş kaldırmak” < taş “dış, dışarı” +(ı)k [isimden fiil yapım eki] –mış [3. tekil kişi belirsiz geçmiş zaman eki]
taş “dış, dışarı” +ra [yön gösterme eki]
yorı- “yürümek” –(y)ur [3. tekil kişi geniş zaman eki]
ti- “demek, söylemek” –yin [zarf-fiil eki]
balık “şehir” +da [bulunma durumu eki] +kı [aidiyet eki]
tagık- “dağa çıkmak” < tag “dağ” +(ı)k [isimden fiil yapım eki] –mış [3. tekil kişi belirsiz geçmiş zaman eki]
tag “dağ” +da [bulunma durumu eki] +kı [aidiyet eki]
in- “inmek” –miş [3.tekil kişi belirsiz geçmiş zaman]
tiril- “toplanmak” < tir- “toplamak” –(i)l [edilgenlik eki] –(i)p [zarf-fiil eki]
Bu bilgiler doğrultusunda bakıldığı zaman doğru cevabın E şıkkı olduğu anlaşılacaktır.
8.Soru
Asıl eylemin sürüp gittiğini anlatan tasvirli fiiller nelerdir?
|
u- tasvirî fiili |
|
kör- tasvirî fiili |
|
ber- ~ bir- tasvirî fiili, |
|
elt- ve ıd- tasvirî fiilleri, |
|
kel- ve kal- tasvirî fiilleri, |
kel- ve kal- tasvirî fiilleri, asıl eylemin sürüp gittiğini anlatır.Doğru cevap ''E'' şıkkıdır.
9.Soru
Asıl eylemin başlangıcını ve eylemin amacını ifade eden ek hangisidir.
|
-(X)p fiil zarfı |
|
-gAlI zarf-fiil eki, |
|
-(X)pAn zarf-fiil eki, |
|
-(X)yIn zarf-fiil eki, |
|
-sAr zarf-fiil eki, |
-gAlI zarf-fiil eki, asıl eylemin başlangıcını ve eylemin amacını ifade eder. Günümüz Türkçesindeki –AlI eki, bu ekten gelişmiştir.Doğru cevap ''B'' şıkkıdır.
10.Soru
Aşağıdakilerden hangisinde pekiştirme edatı kullanılmıştır?
|
tonyukuk buyla baga tarkan ulayu buyruk |
|
kaganı ölti, buyrukı begleri yeme ölti |
|
arkış ıdmaz tiyin süledim |
|
özüm ökkagan kışdım |
|
begler kopınyanalım tedi |
Orhun Türkçesinde pekiştirme edatı ok/ökile yapılır. ok/ökedatı ile bir zamir, bir zarf ya da bir eylem pekiştirilir.
11.Soru
Bilge Kağan Yazıtının doğu yüzünde geçen "sözleşdimiz ka?ımız eçimiz" sözcüklerindeki ekler aşağıdaki seçeneklerden hangisinde sırasıyla ve doğru olarak verilmiştir?
|
İşteşlik eki / 1. tekil kişi belirli geçmiş zaman eki / 1. tekil kişi iyelik eki / 1. tekil kişi iyelik eki |
|
İşteşlik eki / 3. çoğul kişi belirli geçmiş zaman eki / 3. çoğul kişi iyelik eki / 3. çoğul kişi iyelik eki |
|
İşteşlik eki / 1. çoğul kişi belirli geçmiş zaman eki / 1. çoğul kişi iyelik eki / 1. çoğul kişi iyelik eki |
|
İşteşlik eki / 1. çoğul kişi belirsiz geçmiş zaman eki / 1. çoğul kişi iyelik eki / 1. çoğul kişi iyelik eki |
|
İşteşlik eki / 1. çoğul kişi belirli geçmiş zaman eki / 1. çoğul kişi aitlik eki / 1. çoğul kişi aitlik eki |
sözleş- “anlaşmak” < sözle- “konuşmak” –ş [işteşlik eki] –dimiz [1. çoğul kişi belirli geçmiş zaman eki]
ka? “baba” +(ı)mız [1. çoğul kişi iyelik eki]
eçi “amca” +miz [1. çoğul kişi iyelik eki]
Bu çözümlemeler doğrultusunda doğru cevabın C şıkkı olduğu anlaşılacaktır.