Orta Asya Türk Tarihi Ara 4. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Hazar Devleti’nin yıkılışını hızlandıran etkenlerden biri değildir?
Ordunun ücretli yabancılara bırakılması |
Hazar Hakanının Müslümanlığı kabul etmesi |
Hakimiyetleri altındaki boyların isyan etmesi |
Bozkır hayatından uzaklaşan halkın kimlik değiştirmesi |
Ulaşılan zenginlik sonucu kent yaşamına önem verilmesi |
IX. yüzyılın ortalarına kadar Hazar Devleti devamlı olarak büyüyen, oldukça geniş bir coğrafyaya ve farklı kavimlere hükmeden bir vaziyetteydi. Devlet ve toplumdaki değişime paralel olarak bozkırlı Hazar Türkleri askerî özelliklerini kaybetmeye ve orduyu ücretli yabancı unsurlara teslim etmeye başladı. Ulaşılan maddi güç ticareti ön plana çıkardı. Ülkede dil, din ve ülkü birliği yok oldu. Zenginleşmenin doğal bir sonucu olarak toplumda hâkim olan sefahat, bozkır hayatı içerisinde dinamik bir hayat süren insanların şehirlerde kabuk ve kimlik değiştirmelerine yol açtı. Sahip olunan zenginlik ve kaybolan askerî disiplin ile sistem Hazarları, doğudan gelen Türk boyları başta olmak üzere birçok topluluğun hedefi haline getirdi. Hakanlık başta olmak üzere müesseselerin bozulması, devleti oluşturan kavimler ile boyların kopma noktasına gelmesi, ayrıca Bizans başta olmak üzere komşu ülkelerin menfaat ve siyasetlerinin Hazarlarla çatışmaya başlaması, onları farklı cephelerden saldırılara maruz bıraktı. Nitekim ilk evvela idareleri altındaki boylar, devletler, kavimler isyan bayrağı açtı. Tüm bu olaylar Hazar Devleti’nin yıkılışında önemli etkiye sahiptir. Doğru cevap B'dir.
2.Soru
Abbasi Halifeliğine tabi olarak Doğu Avrupa’da Türk İslam kültürünün ilk temsilcisi olan devlet aşağıdakilerden hangisidir?
Avar Devleti |
Hazar Devleti |
İtil Bulgar Devleti |
Tuna Bulgar Devleti |
Büyük Bulgar Devleti |
X.yüzyılda İslam kültür dairesine girmiş olan İtil Bulgar Devleti Hükümdarı Almış Han, İsmini Emîr Cafer bin Abdullah olarak değiştirmiş ve 920-921’de Abbâsî Halifesi Muktedir Billah’a mektubunu götüren elçi göndermiştir. Mektubunda halifeden İslamiyet’i öğretecek din âlimleri, İslami müesseseler inşa edecek ustalar ve Hazarlara karşı yapılacak kale ile diğer masraflar için para göndermesi ricasında bulunmuştur. Halife bu isteği kabul ederek, mektubunu okumak ve hediyelerini teslim etmekle görevli meşhur İbni Fadlan’nın da yer aldığı elçilik heyeti yollamıştır. İtil Bulgar ülkesine giderken Elçilik heyeti 922 yılında Bulgar ülkesine ulaşmış ve o tarihten itibaren İtil Bulgar Devleti Abbasî halifelerine bağlı bir Müslüman ülkesi, Bulgarlar ise Doğu Avrupa’da Türk-İslâm kültürünün ilk temsilcisi durumuna gelmişlerdir. Doğru cevap C'dir.
3.Soru
Uygurlar, Türk kaynaklarında geçmelerinin nedeni kaç yılında yaptıkları isyanlardır?
715 |
716 |
717 |
718 |
719 |
Çin kaynaklarına göre başlarda Gaoche (Yüksek Arabalı) ve ardından Töles boyları arasında görülen ve 603 yılından itibaren Göktürklere karşı isyan ettiği bildirilen Uygurlar, Türk kaynaklarında ilk kez Orhun Yazıtları’nda 717 yılındaki isyanları sebebiyle anılmışlardır.
4.Soru
Hangisi Üç-ok'larda yer alan boylardan birisidir?
Büğdüz |
Kayı |
Bayat |
Yazır |
Döğer |
Üç-ok’lar: Bayındır, Peçene, Çavuldur, Çepni, Salur, Eymür, Alayuntlu, Yüreğir, İğdir, Büğdüz, Yıva (Iva), Kınık.
5.Soru
1243 yılında Türkiye Selçuklarının yenilgisiyle sonuçlanan Kösedağ savaşı hangi Moğol hükümdar zamanında gerçekleşmiştir?
Kubilay Han |
Cengiz Han |
Möngke Han |
Ögeday Han |
Güyük Han |
1227- 1241 yıllarında hüküm süren Ögeday Hanın komutanlarından Baycu Noyan Anadolu Selçukluları bu savaşta yenerek Anadolu'da bir asır sürecek Moğol hakimiyeti başlatmıştır. Doğru cevap D şıkkıdır.
6.Soru
Cengiz Han’ın ölümüyle tahta kim geçmiştir ?
Cuci |
Tuluy |
Çağatay |
Ögedey |
Börte |
Cengiz Han daha sağlığında, mülayim karakteri ve şefkâtli tutumu ile ön plana çıkan Ögedey’i veliaht tayin etmişti. Cengiz Han’ın vefatının ardından, verasetin kurultay tarafından onaylanmasına kadar, devleti Cengiz Han’ın en küçük oğlu Tuluy idare etti. Ögedey ancak 1229 yılı ilkbaharında Kerülen nehrindeki Kodege adasında tertip edilen büyük kurultayın ardından, vasiyet gereğince, kardeşi Çağatay ve amcası Otçigin Noyan tarafından ellerinden tutulmak suretiyle kağan olarak tahta oturtuldu. Doğru cevap D'dir.
7.Soru
1303 senesinde İtalya tüccar ve misyoner birisince Kırım’da kaleme alınan, içerisinde İncil’den tercümeler ve Katolik ilahiler bulunan Latince, Farsça, sözlük Codex Cumanicus'a aşağıdaki Türk lehçelerinden hangisinin ikin bin beş yüz kelimesi girmiştir?
Hazarca |
Bulgarca |
Avarca |
Uzca |
Kuman-Kıpçakça |
Kıpçakların konuştuğu lehçe Türkçe içerisinde oldukça önemli bir yer işgal etmiştir. Bunların yanında, 1303 senesinde İtalya tüccar ve misyoner birisince Kırım’da kaleme alınan, içerisinde iki bin beş yüz Kuman-Kıpçakça kelime ile İncil’den tercümeler ve Katolik ilahiler bulunan Latince, Farsça, Kuman-Kıpçakça sözlük Codex Cumanicus, onlardan kalan eşsiz hatıra olmuştur.
8.Soru
209-174 yılları arasında yaşamış olan ve Hun devletini emperyal bir güç haline getirirken toplumun refahını da büyük ölçüde arttıran hükümdar aşağıdakilerden hangisidir?
Teoman |
Mete |
Ki-ok |
Kün-çin |
Atilla |
Mete hükümdarlığı döneminde Hun devletini emperyal bir güç haline getirirken toplumun refahını oldukça artırmış ve ülkeyi bir cazibe merkezine dönüştürmüştür. Doğru cevap B şıkkıdır.
9.Soru
Hunları komşu oldukları diğer milletlere ekonomik açıdan üstün çıkaran iktisadi etken aşağıdakilerden hangisidir?
Toprağı işleyebilmeleri |
İlk para örneklerini kullanmaları |
Ticarette gelişmiş olmaları |
Hayvancılık yapmaları |
Güçlü bir donanmaya sahip olmaları |
Tarım, paranın kullanılışı, ticaret ve gemi inşası gibi işler Hunların yaşadığı devirde değil daha sonraları ortaya çıkmıştır. Hunları ekonomik güçleri temelde hayvancılıktan ileri gelmekteydi.Cevap : 'D'
10.Soru
Aşağıdakilerden hangisi diğer bazı Türk devletlerinde olduğu gibi Göktürklerde de kullanılan hükümdarlık alametlerinden biri değildir ?
Altun Otağ |
Örgin (Taht) |
Tuğ |
Davul |
Ok |
İlk dört seçenek hükümranlık alameti olup bunların yanında bir de 'yay' vardır. 'Ok' çeldiricidir. Yanıt 'E'
11.Soru
Hun Devleti'nin barı ve doğu olmak üzere ikiye ayrılmasının nedeni nedir?
Devletin Çin'e bağlanmak istenmesi |
Ho han yeh'in kardeşinden gizli başkenti ele geçirmesi |
Çi Çi'nin başka devletlerin himayesine girme isteği |
Moğol saldırıları sonucu devletin güçsüzleşmesi |
Halkın devlet liderlerine isyan etmesi |
Meclisteki tartışmalardan sonra kurtuluşu Çin’e bağlanmakta gören Ho-han-yeh ile onun hükümdarlığını tanımayan, Çin tahakkümünü reddeden ve Kuzey Moğolistan’da kendine bağlı kuvvetleri takviye eden bağımsızlık taraftarı Çi-çi arasında uzun bir taht mücadelesi başladı. Çi-Çi kardeşini mağlup ederek Orhon Nehri civarındaki başkenti ele geçirdi. Bunun sonucunda Hun devleti ikiye ayrıldı (M.Ö 54).
12.Soru
Hun Devleti hangi tarihte Doğu ve Batı Hun Devleti olarak ikiye ayrılmıştır?
M.Ö 48 |
M.Ö. 50 |
M.Ö 52 |
M.Ö 54 |
M.Ö 56 |
Hun Devleti M.Ö 54 yılında ikiye ayrılmıştır. Doğru cevap D şıkkıdır.
13.Soru
Türk kelimesi; aynı soydan gelen ve aynı dili konuşan toplulukların genel adı ve devlet ismi olarak ilk defa hangi devlet tarafından kullanılmıştır?
Uygurlar |
Göktürkler |
Asya Hun Devleti |
Endülüs Emevi Devleti |
Sümerler |
Türk kelimesi ilk defa Asya Hun Hükümdarı Mo-tun’un mensup olduğu ailenin isminde (Tu-ku=Türk) karşımıza çıksa da, aynı soydan gelen ve aynı dili konuşan toplulukların
genel adı ve devlet ismi olarak ilk defa Göktürkler tarafından kullanılmıştır.
14.Soru
Aşağıdakilerden hangisi eski Türklerde kullanılan hükümdarlık alametlerinden birisi değildir?
Otağ |
Örgin |
Tuğ |
Madeni para |
Davul |
Göktürk hükümdarları, ilk hükümdar Bumin zamanından beri “Kagan” unvanını kullanıyordu. Eski Türklerde bazı hükümdarlık alametleri bulunuyordu. Bunlar Altun Otağ, örgin (taht), tuğ (kurt başlı sancak), davul ve yay idi.
15.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Attila’nın II. Balkan Seferi’ne çıkma nedenlerinden biri değildir?
447’deki büyük İstanbul depremi |
446’da ortaya çıkan salgın hastalık |
Doğu Roma’nın ağır mali kriz içerisinde bulunması |
Doğu Roma’nın Hunlarca çok kutsal olan mezarları soyması |
Doğu Roma’nın Hunlara karşı savunma hattı oluşturma çabaları |
İmparator II. Theodosius’un, Balkanlar’da Hunlara karşı bir müdafaa hattı teşkil etme teşebbüsüne girişmesi, Doğu Roma’nın ağır mali kriz içerisinde bulunması, 446’da ortaya çıkan salgın hastalık ve 447’deki büyük İstanbul depremi gibi Doğu Roma’nın içine düştüğü çok zor şartları değerlendiren Attila, 447’de II. Balkan Seferi’ne çıktı. Doğru cevap D'dir.
16.Soru
Moğol istilası ile birlikte Yakındoğu coğrafyasına yeni göçebeler girmiştir. Göç ve katliamlar sebebiyle etnik yapı yerlilerin aleyhine değişmiştir. Göçebe kültür etkinliğini arttırırken, şehir hayatı ve kültürü gerilemiştir. Tarımda kullanılan su sedleri ve sulama kanalları tahrip edilmiş, üretim faaliyetleri azalmış, ticaret sekteye uğramış, dolayısıyla da Yakındoğu coğrafyasında büyük bir ekonomik çöküş yaşanmıştır. Şehir ve kasabalarda yaşayan ve eski kültür ve geleneklerin temsilcileri konumunda olan pek çok köklü aile, vatanlarının Moğollar tarafından tahrip edilmesi üzerine, farklı coğrafyalara göç etmek zorunda kalmıştır. Buna göre hangisini söylemek daha doğrudur?
İslam dünyasının bilim alanında gerilemesine neden olmuştur. |
Mezhep çatışmaları çıkmıştır. |
Göçler sonrası Yakındoğu coğrafyasının etnik ve demografik yapısı değişmiştir. |
Moğollar işgal ettikleri yerlerde uzun süreler hüküm sürmüştür. |
İstila sonrası Avrupa ticareti canlanmıştır. |
İstilalar büyük göçlere ve katliamlara yol açmıştır. Dolayısıyla da Yakındoğu coğrafyasının etnik ve demografik açıdan değişimine neden olmuştur.
17.Soru
Fetret devri sonunda devleti derleyip toparlayarak 2. Göktürk devletini kuran Kutlug kağan tarihte hangi sıfat ile anılırdı?
İlteriş |
Yabgu |
Şad |
Balbal |
Balaban |
Derleyip toplayan anlamına gelen bu ünvan 'İlteriş'dir. Doğru yanıt 'A' seçeneğinde verilmiştir.
18.Soru
Doğu ve Batı Göktürk Devletlerinin birbirlerinin üzerine hareket edecek kadar düşman hale gelmesinde hangi ülke siyasetinin etkisi olmuştur?
Hindistan |
Moğolistan |
Çin |
Rusya |
İran |
582 yılına kadar Göktürk Devleti’nin doğu ve batı kanatları merkezi devletin bir parçası olduğu halde, bu tarihten sonra devletten koptu ve Doğu Göktürk, Batı Göktürk adında iki yeni devlet teşkil edildi. Çin siyasetiyle iki kardeş devlet birbirlerinin üzerine hareket edecek kadar düşman hale geldi. Doğru cevap C şıkkıdır.
19.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Ak Hunların yıkılmasının ardından bu devletin bakiyesi olarak adlandırılan uygarlıklardan değildir?
Karluklar |
Gucarlar |
Kengineler |
Kümidler |
Guptalar |
Karluklar, Kengineler, Kümidler, Gurlar ve Gucarlar Ak Hun bakiyesi olarak adlandırılmıştır. Doğru cevap E şıkkıdır.
20.Soru
M.Ö. binlerce yıldan İslamiyet’i kabule kadar geçen uzun süreç ve geniş bir coğrafi alandaki Türk tarihinin ele alınması birçok meseleyi de beraberinde getirmiştir. Aşağıdakilerden hangisi Türk tarihinin yapısından kaynaklanan meselelerden biri değildir?
Zaman birliği |
Mekan birliği |
Siyasi birlik |
Devletin dini görüşü |
Kaynak yeterliliği veya yetersizliği |
M.Ö. binlerce yıldan İslamiyet’i kabule kadar geçen uzun süreç ve geniş bir coğrafi alandaki Türk tarihinin ele alınması birçok meseleyi de beraberinde getirmiştir. Bu meseleleri Türk tarihinin yapısından kaynaklanan beş temel üzerine bina etmek mümkündür. 1. Zaman birliği 2. Mekân birliği 3. Siyasi birlik 4. Devlet görüşündeki kadimlik, köklülük 5. Kaynak yeterliliği veya yetersizliği.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ