Harezmşahlar Devleti, XI. yüzyılın sonlarında Büyük Selçuklu İmparatorluğu
yöneticilerinden Kudbeddin Muhammed b. Anuş-Tigin’in, gelenek icabı, Harezmşâh unvanı ile Harezm valiliğine tayini ile başlayan ve oğlu Atsız devrinde, onun Selçuklulardan bağımsız hareket etmeye başlamasıyla gelişen süreçte kurulmuş oldu.

Harezmşahlar Devleti (1092-1220) yılları arasında hüküm sürmüştür.

Artuk Bey Bahreyn Karmatilerini itaat altına almıştır.

Hasankeyf namı diğer Hısn-ı Keyfa Artukluların bir koludur.

Sultan Alâeddin Keykubad Harput Artuklularını ortadan kaldırmıştır.

Artukoğlu Ilgazi I. Kılıç Arslan'a yenilmiştir.

Süleyman Ilgazi'nin yeğenidir.

458 yılında Cihan Şah, Ebu Said ile anlaşma yaparak Herat’tan çekilmeye karar verdi. Oğullarını vilayetlerine gönderip, kendisi de Tebriz üzerine yürüdü. Hasan Ali, babasının geldiğini duyunca şehirden çıkıp Makü’ye kaçtı. O, kendisini kışkırtan beylerini öldürtmek suretiyle babasının affına uğradı. Fakat bununla kalmayarak Bağdat’ta bulunan kardeşi Pir Budak’ın yanına gitti. Fars ve Irak’ı Arab’ı elinde bulunduran Pir Budak Bey kardeşinin de katılımıyla güçlenip babasına karşı isyan etti. Bunun üzerine Cihan Şah 1465’te Bağdat’ı kuşattı. Şehir bir buçuk yıldan fazla direndiyse de açlık yüzünden teslim olmak zorunda kaldı. Cihan Şah oğlu Pir Budak’ı öldürttü. Hasan Ali’yi ise yeniden Makü kalesine hapsettirdi. Doğru cevap A’dir.

Artukoğlu İlgazi, kardeşi Sökmen tarafından Hısn-ı Keyfâ’da (Hasankeyf) kurulan ilk Artuklu Beyliği’nden sonra ikinci olarak Mardin’de “Tabaka-i İlgaziyye” adıyla teessüs etmiş bulunan Artuklu Beyliği’nin kurucusudur. Doğru cevap A’dır.

Doğru yanıt A seçeneğidir.

• Malazgirt savaşı sonrasında Anadolu’nun fethi ile görevlendirilen Büyük Selçuklu Devletine bağlı Türk komutanları tarafından kurulmuştur.
• Anadolu’nun Türkleşmesi için Bizans ve haçlılarla savaşmışlardır.
• Türk-İslam medeniyetinin Anadolu da yayılmasında etkili olmuşlardır.
• Anadolu da birçok kültür ve sanat eseri ortaya koymuşlardır.
• Zamanla, Anadolu Selçuklu devletinin egemenliği altına girmişlerdir.

Gurlular karşısında kazandığı başarılardan sonra Harezmşah Alâeddin, 1207’de Maveraünnehir’e karşı giriştiği sefer ile bu büyük harekât başlamış oldu. Maveraünnehir seferi, Kara-Hıtayların mağlubiyeti ve Buhara’nın zaptı ile neticelendi. Buhara’da hâkimiyet esasen, bu şehrin imamlık, hatiplik gibi yüksek dini görevlerini babadan oğula ırsen intikal eder şekilde deruhte etmiş olan ve resilerine “sadr-ı cihan” denilen Burhan oğulları ailesinde idi ve bu otorite Kara-Hitaylar tarafından da tastik olunmuştu. Bu zaferden sonra, Alâeddin’in bölgede prestiji arttı ve Semerkand hükümdarı ile Maveraünnehir seyyid ve ulemasının kendisine meyletmesi söz konusu oldu. Bu başarılarının ardından mağrur hükümdarın eski lakaplarına ilave olarak, iskender-i sani ve sancar lakaplarını da aldığını görüyoruz ki, bu onun hem cihangirlik iddiasında bulunduğunu, hem de, kendisini Büyük Selçukluların varisi ve İslam dünyasının sultanı olarak gördüğü anlamına geliyordu. Doğru cevap D’dir.

Cihan Şah’ın ölüm haberi Karakoyunlu beyleri tarafından duyulunca Makü’de hapiste bulunan Hasan Ali’yi hapisten çıkararak hükümdar yaptılar. Buna karşılık İskender Bey’in oğlu Hüseyin Ali, hükümdar olmak istediyse de başarılı olamadı. Hasan Ali durumunu kuvvetlendirince Akkoyunlular'ın üzerine yürümeye karar verdi. Merend yakınlarında Uzun Hasan Bey ile yaptığı savaşı kaybedip Horasan’a kaçtı. Ebu Said’den aldığı kuvvetlerle yeniden saldırıya geçtiyse de yine başarılı olamadı (1469). Bu defa Hemedan taraflarına doğru kaçmaya çalıştı. Ancak Akkoyunlular'ın takibi üzerine kendi hayatına son verdi. Bundan sonra Uzun Hasan Bey Kirman ve Bağdat'ı ele geçirerek Karakoyunlu Devleti’ni yıktı. Doğru cevap B'dir.

Harezmşahlar Devleti, XI. yüzyılın sonlarında Büyük Selçuklu İmparatorluğu yöneticilerinden Kudbeddin Muhammed b. Anuş-Tigin’in, gelenek icabı, Harezmşâh unvanı ile Harezm valiliğine tayini ile başlayan ve oğlu Atsız devrinde, onun Selçuklulardan bağımsız hareket etmeye başlamasıyla gelişen süreçte kurulmuş oldu. Bu devlet, Selçuklu Sultanı Sancar’ın ölümünden sonra (1157), İl-Arslan (11561172) ve Tökiş/Tekiş (1172-1200) zamanlarında güçlendi. Türk kökenli sülale tarafından kurulan bu devlet, Alâeddin Muhammed (1200-1220) devrinde büyük bir imparatorluğa dönüştü fakat Moğol istilası ile de çöktü. İslamiyet’ten önce ve sonra Harezm’de bu unvanı taşıyan muhtelif sülâleler vardı ancak, Harezm’in büyük bir imparatorluk merkezi olması, tarihte ilk ve son olarak, ancak Anuş-Tigin’in çocukları zamanında olduğu için, doğu ve batı tarihçileri arasında, Harezmşahlar tabiri bilhassa bu Türk devleti için kullanılmıştır.

Doğru cevap A.

Balıkesir ve çevresinin alınmasıyla Karesioğulları beyliği kurulmuştur. Aydınoğlu Umur Bey ile Bizans'a karşı deniz seferleri düzenlemiş ve çoğunlukla başarısız olunmuştur. Karesioğulları Beyliği, Osmanlı Beyliğine yakın olduğundan, zaman içerisinde Osmanlı hakimiyetini kabul etmiş ve 1359 yılında tamamen Osmanlı'ya katılmıştır. 

Aşot-Bagratiler Gürcüler ve Ermenilerin karışımından oluşmaktaydı. Doğru cevap C'dir. 

1071 Malazgirt zaferinin ardından Anadolu’nun doğusunda mahalli Türkmen beyliklerinin ortaya çıkışına tanık oluyoruz. Erzurum ve çevresinde Saltuklular, Erzincan ve Kemah’ta Mengücükler, Yeşil Irmak havzasında Danişmendliler, Van Gölü havzasında Sökmenliler, Diyarbekir bölgesinde inal Oğulları, Dilmaç Oğulları, Mardin ve Hısn-ı Keyfa Artukluları, Elazığ yöresinde de Çubuk Oğulları ve ardından Harput Artukluları, XI. asrın son çeyreğinde tarih sahnesine çıkmışlar, yaklaşık olarak iki asır boyunca bölgenin kaderine hakim olmuşlardır. Doğru cevap B’dir.

Artuklular, Hısnı keyfâ (Hasankeyf), Mardin ve Harput olmak üzere üç kol halinde hüküm sürmüşlerdir. Doğru cevap A'dır. 

Harezmşahlar sülalesinin atası olan Anuş-Tigin Garca (veya Anuştigin Garcaî, Nuştigin), Garcistanlı bir Türk kölesidir ve dönemin tarihçisi Reşidüddin’e göre aslen Oğuzların Beğdili boyuna mensuptur. Doğru cevap D'dir.

Merkezi idarenin başında, Selçuklularda olduğu gibi, vezir bulunuyordu. Hükümdarın vekili sıfatı ile bütün devlet işlerini idare eden vezir, eğer nizamü’l-mülk
lakabını taşıyorsa, hükümdarın yanında oturmak ve beraber yemek yemek gibi imtiyazlara sahipti. Vezâret mührü onda bulunur, memuriyetin alameti olarak, altın
divit taşırlardı ki, bütün bunlar Selçuklular devrinden kalan ananelerdir. Bütün Timarlardan, hatta sultana mahsus olan Hasslardan öşür alan vezirin maiyetinde, muhtelif divanlar vardı.  Merkezi idarede, vezirden sonra, bir de divan reisi
vardı. Muhtelif divanların başındaki büyük memurların, biribirine nazaran, teşrifat
dereceleri de değişirdi

1467 yılının bütün yazı boyunca Akkoyunluların saldırılarıyla Cihan Şah'ın ordusu yıpratıldı. Karşısında muntazam bir ordu bulamayan Cihan Şah kışın bastırması üzerine ordusunu dağıtmak zorunda kaldı. Bunu fırsat sayan Uzun Hasan, Karakoyunlu
karargahına baskın yaparak Cihan Şah'ı öldürdü. Doğru Cevap C'dir.

Halep’ten sonra Balis ve Buzaa’yı ele geçiren İlgazi, Antakya hâkimi Roger komutası altındaki Haçlı ordusunu Tellafrin vadisinde büyük bir bozguna uğrattı. Roger bu savaşta öldü (Haziran 1119). İslâm aleminde büyük sevinç yaratan bu zafer neticesinde Halep, Haçlı tehdidinden kurtuldu.

Bayram Hoca’nın kardeşinin oğlu olan Kara Mehmet Bey, Karakoyunluların bölgedeki etkinliğinin devam etmesinde önemli rol oynamıştır. Kara Mehmet’in Karakoyunlu tahtına geçtiği sırada Celayirli beyleri birbirleri ile siyasi rekabete girişmişlerdi. 1382 yılında Celayirli Ahmet, kardeşi Sultan Hüseyin’i öldürerek Celayirli tahtına oturdu. Diğer kardeşi şeyh Ali ise onun hakimiyetini tanımayarak mücadeleye girişti. Celayirli Ahmet kardeşine karşı Karakoyunlu Kara Mehmet’ten yardım istedi. Kara Mehmet hızla hareket ederek şeyh Ali’nin üzerine yürüyüp onu ağır bir mağlubiyete uğrattı. Bu zafer Celayirli Ahmet’in Celayirli tahtına oturmasını kolaylaştırdığı gibi Kara Mehmet’in de şöhretini arttırdı.