Osmanlı İktisat Tarihi Ara 5. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Osmanlı'nın Klasik döneminde devletin bizzat organize ederek elinde tuttuğu büyük sanayi örneği aşağıdakilerden hangisidir?
Gemi inşa sanayi |
Deri işlemeciliği |
İpekli ve yünlü dokumacılık |
Pamuklu dokumacılık |
Savaş sanayi |
Osmanlı sanayi sistemi, deri işlemeciliği, ipekli ve yünlü dokumacılık gibi hayvancılıkla, pamuklu dokumacılık gibi tarımla yakın ilişki halindeydi. Gemi inşa sanayi ise devletin bizzat organize edip elinde tuttuğu “büyük sanayi” örneğidir.
2.Soru
Aşağıdakilerden hangisin mahiyeti itibariyle ayrılan beş tımar bölümünden biri değildir ?
Eşkinci tımarı |
Mustahfız tımarı |
Hizmet tımarı |
Sepet tımarı |
Sipahi tımarı |
Tımar mahiyet itibariyle beş bölümdür:
- Eşkinci tımarı (mülk tımar). Sistemde en büyük yeri teşkil eden sipahi tımarıdır. Sipahilerin sefer zamanlarında, tımarlarının verimine göre, cebelü (zırhlı asker) götürmek mecburiyetleri vardır. Sefere gelemedikleri yıla ait vergi hâsılatı devlete kalırdı. Sipahi ölünce, dirli¤inin kılıç kısmı berat ile çocuklarına bırakılırdı.
- Mustahfız tımarı. Kale muhafızlarına verilen tımardır.
- Hizmet tımarı. Bazı sınır boylarında bulunan camilerin imam ve hatipli¤ine, bazı saray hizmetlerine mahsustur. Bazan da padişahlar sipahi emektarlarına mutasarrıf oldukları tımarları temlik etmişler, bunlar da varislerine intikal etmiştir.
- Mensuhat tımarı. Müsellem ve yürük askerleri gibi la¤vedilen sınışardan boş kalan tımarlardır. Bunlar deniz kuvvetlerinin önem kazanmasından sonra leventlere tahsis edilmiştir.
- Sepet tımarı. Hâsılatı azalan ve kimseye verilmeyip beratları güya sepette kalan tımarlardır.
3.Soru
Aşağıdakilerden hangisi 19.Yüzyıl Osmanlı kentinde dört toplumsal örgütlenme alanının belirleyicilerinden biri değildir?
Devlet örgütlenmesi |
Gayrimüslim Örgütlenmesi |
Toplumun dini gruplar-mezhepler arasında örgütlenmesi |
Esnaf-ahi örgütleri |
Mahalleler |
19. yüzyıl Osmanlı kentinde dört toplumsal örgütlenme alanının belirleyici olduğu söylenebilir: Bunlar;
a. Devlet örgütlenmesi
b. Toplumun dini gruplar-mezhepler arasında örgütlenmesi
c. Esnaf-ahi örgütleri (loncalar)
d. Mahalleler (sosyo-ekonomik ve dini açıdan homojen özellik gösteren komşuluk
birimleri) dir.
4.Soru
Osmanlıda ilk çini imalathanesi hangi yüzyılda kurulmuştur?
14. |
15. |
16. |
17. |
18. |
Bu arada 1724-1725 yıllarında İstanbul’da bir çini imalathanesi açılmıştır.
5.Soru
- 19.yy da devlet ve özel sermaye girişimleri ile yerli sanayiyi kurma girişimleri başlamıştır.
- Kağıt, porselen, çini, halı, askeri teçhizat, tuğla vb sektörlerden fabrikalar kurulmuştur.
- Kalifiye iş gücü ve sermaye yetersizliği bu girişimlerin büyük ölçüde başarısızlıkla sonuçlanmasına neden olmuştur.
- Osmanlı yerli sanayinin bir diğer başarısızlık nedeni de eğitim ve kurumsal yapı ayağının eksik olmasıdır.
Osmanlı sanayisinin 19. Yy da ki seyri hakkında yukarıda verilen bilgilerden hangisi hangileri doğrudur?
I,II,III |
II,III |
I,III,IV |
III,IV |
I,II,III,IV |
I,II,III doğrudur. Devlet aynı süreçte kurumsal yapılanma ve gerekli mevzuatı oluşturma okul açma vb. girişimlerde de bulunmuştur. Mesela ıslahı sanayi komisyonunun oluşturulması uluslararası sergilere katılım ve sanayi mektepleri açması gibi.. ama bunlar yeteli olmamıştır.
6.Soru
Vergiye esas olan ve bir çift hayvanla sürülebilen toprak birimi aşağıdakilerden hangi adla anılır?
Tarla |
Dönüm |
Çift-i Avamil |
Mezra |
Bahçe |
Vergiye esas olan toprak birimine çift-i avâmil (bir çift hayvanla sürülebilen
toprak parçası) deniyordu.
7.Soru
Göçler "önemli kişiler" ve "topluluklar" düzeyinde iki ayrı nüfus grubu içinde ortaya çıkmışlardır. Aşağıdakilerden hangisi "topluluklara" bir örnek olabilir?
Dervişler |
Alimler |
Müslüman Aşiretler |
Tüccarlar |
Bürokratlar |
"Önemli kişiler" alimler,bürokratlar, tüccarlar, nüfuz sahipleri, dervişler ve belirli meslek sahiplerinden oluşmuştur. Esirler, Müslüman Aşiretler ve Gayrimüslim halk ise "toplulukları" oluşturur.
8.Soru
l.Dünya Savaşı öncesi daha önce 9 milyon civarında olan müslüman nüfusu, dönem sonunda aşağıdakilerden kaç milyon civarındadır?
10 Milyon |
11 Milyon |
12 Milyon |
13 Milyon |
14 Milyon |
93 Harbi öncesi toplam nüfus içindeki oranı % 70 olan müslüman nüfusun I. Dünya Savaşı öncesi ulaştığı oran % 85’dir. Buna göre daha önce 9 milyon civarında bulunan müslüman nüfus, % 44’lük bir artışla, dönem sonunda 13 milyona çıkmıştır.
9.Soru
Aşağıdakilerden hangisi 19. Yüzyılda, Osmanlı’da toplumsal örgütlenme alanlarından biri değildir?
Ayan örgütlenmesi |
Loncalar |
Mahalleler |
Devlet örgütlenmesi |
Dini gruplar-mezhepler örgütlenmesi |
19. yüzyıl Osmanlı kentinde dört toplumsal örgütlenme alanının belirleyici olduğu söylenebilir: Bunlar; a. Devlet örgütlenmesi b. Toplumun dini gruplar-mezhepler arasında örgütlenmesi c. Esnaf-ahi örgütleri (loncalar) d. Mahalleler (sosyo-ekonomik ve dini açıdan homojen özellik gösteren komşuluk birimleri) dir. Doğru cevap A’dir.
10.Soru
Tımar sisteminin hukuken bertaraf edildiği kanun veya kanun ve nizamname aşağıdakilerden hangisidir?
Islahat Fermanı |
1841 Nizamnamesi |
Arazi Kanunnamesi |
1858 Kanun ve Nizamnameleri |
Tanzimat Fermanı |
Tanzimat döneminde ülkede toprak satın almak isteyen yabancılar liberal bir toprak sistemini arzuluyorlardı. Özellikle 1856 Islahat Fermanı, yabancıların toprak satın alabileceğini öngören vaatlerde bulunmuştu. Tımar sisteminin toprak kullanımına koyduğu sınırlamalar bu istekleri engelliyordu. Tanzimat zaten etkisizleşmekte olan tımar sistemini ortadan kaldırmıştı. 1841 ve 1847’de çıkarılan iki nizamname ile birlikte kişilerin ellerindeki topraklara tapu veriliyordu. Yine 1849 ve 1858 tarihli kanun ve nizamnameler ile mîrî arazinin borç mukabili el değiştirmesi kabul ediliyordu. Nihayet bu gelişmelerden sonra 1858 Arazi Kanunnamesiyle ziraî topraklarda özel mülkiyet hukukî meşruiyet kazanmış ve tımar sistemi hukuken de bertaraf edilmişti.
11.Soru
Osmanlılar para sisteminin gereklerine ve savunma sanayiinin ihtiyaçlarına göre maden işletmeciliğini geliştirmişlerdir. Ülkedeki başlıca maden ocaklarının dağılımına göre bakır nereden çıkartılıyordu?
Maraş |
Niğde |
Amasya |
Malatya |
Gümüşhane |
Osmanlılar para sisteminin gereklerine ve savunma sanayiinin ihtiyaçlarına göre maden işletmeciliğini geliştirmişlerdir. Osmanlı ekonomisinde 17. yüzyılın sonlarında yeni para politikasının bir uzantısı olarak Rumeli ve özellikle Anadolu’da kapanmış maden ocakları yeniden işletmeye açılmış veya yeni maden ocakları kurulmaya başlanmıştır. Ülkedeki başlıca maden ocaklarının dağılımı şöyleydi: Bakır: Kamengrad (Bosna), Küre (Kastamonu), Gümüşhane, Ergani, Keban, Espiye (Giresun), Kağızman. Gümüş: Bereketli ve Bozkır (Niğde), Siru ve Gerger (Malatya), Gümüşhane, Espiye, Keban, İnegöl, Nif (Kemalpaşa, İzmir civarında), Milas, Kratova (Üsküp), Sidrekapsi (Selanik), Taşoz adası, Gümüşhacıköy (Amasya), Novaberda. Güherçile: Malatya, Erciyes, Maraş, Akdağ, İçel, Karaman, Niğde, Mısır, Erciş, Van, Macun (Kayseri), Tamışvar, Üsküp, Selanik, Koçana ve Şehirköyü (Tekirdağ). Altın: Bozkır, Ergani, Gümüşhane, Espiye. Şap: Foça, Ulubat, Gediz, Gümülcine, Maruniye, Şarkî Karahisar. Demir: Kığı, Samako (Sofya), Bilecik, Kamengrad. Kurşun: Koçana, Nif. Kükürt: Hakkari. Tuz: Karadeniz’de Kırım, Ahyolu, Marmara’da Tuzla, Akdeniz ve Egenin birçok bölgesi, Mora ve Selanik çevresi, Arnavutluk kıyıları. Tuz Gölü, Romanya’da kaya tuzu yatakları, Bosna’da Tuzla bölgesi.
12.Soru
İslâm devletlerinde kamu maliyesinin kaç yönüdür?
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
İslâm devletlerinde kamu maliyesinin üç yönü vardır.
13.Soru
Aşağıdakilerden hangi durumda Osmanlı'da umumi sayım yapılırdı?
10 yılda bir |
Padişah değiştiğinde |
Toprak sistemi değiştiğinde |
Tımar sistemi değiştiğinde |
Tapu tahriri karıştığında |
Kural olarak padişah değişikliklerinde umûmî bir sayım yapılması gerekiyordu.
14.Soru
Maden ihracının yasak olduğu Osmanlı Devleti'nde, bununla ilgili ilk düzenleme hangi tarihte yapılan nizamname ile gerçekleştirilmiştir?
1861 |
1824 |
1887 |
1853 |
1821 |
Osmanlı ülkesinden maden ihracının yasak olduğunu biliyoruz. Oysa Balkanlar, Anadolu ve Mezopotamya’nın zengin maden yatakları Avrupa sanayii için hammadde ve sonraları enerji kaynaklarıydı. Bu yüzden özellikle Kırım savaşından sonra yabancı sermaye, madenciliğe el attı ve imtiyazlar elde etti. Madenlerle ilgili ilk nizamname 1861 tarihlidir.
15.Soru
Osmanlılardaki sayıma yönelik aşağıda verilen ifadelerden hangisi yanlıştır?
Sayım defterleri avârız ve cizye miktarını da verirdi |
Sayımlar tımar kesimini teşkilatlandırmak için yapılırdı |
Sayımları genellikle otuz yılda bir tekrarlanırdı |
Sayımlar yedi sene kadar sürebilirdi |
Sayımı yürütenler defter emini de denen uzman kişilerce yapılırdı |
Osmanlılar, öncelikle tımar kesimini teşkilatlandırmak için yaptıkları ve tapu tahrirleri de denen bu sayımları gelir kaynaklarındaki değişiklikleri izleyebilmek için genellikle otuz yılda bir tekrarlarlardı. Sayımlar, belli bir andaki nüfus vs. durumunu yakalamak amacında olmadığından yedi sene kadar sürebilirdi. Sayımı yürütenler bu iş için yetiştirilmiş, defter emini, vilayet muharriri, il yazmanı, il yazıcısı gibi isimler taşıyan uzman kişilerdi. İlk safhada şehirler, mahalleler itibariyle sayılır. Tarımla uğraşmayan şehir nüfusu vasıtasız vergi ödemez, sadece avârız ve (Müslüman olmayanlar) cizye öderlerdi. Sayım defterleri bu tür vergiler için de dayanak olmakla birlikte bunların miktarını vermezdi. Doğru cevap A’dır.
16.Soru
Osmanlı Devleti'nde bir köylünün toprağının mahkeme kararıyla elinden alınması için toprağı kaç yıl üst üste boş bırakmış olması gerekirdi?
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
Osmanlı Devleti'nde toprağını üç yıl üst üste boş bırakan köylünün toprağı mahkeme kararıyla elinden alınır ve bir başkasına verilirdi. Doğru cevap C'dir.
17.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı'daki kırsal alanın özelliklerindendir?
Osmanlı nüfusunun büyük bir çoğunluğu kırsal alanda yaşamaktadır |
Esnaf-ahi örgütleri (loncalar) yoğunlukla kırsal alanda örgütlenmiştir. |
Kırsal alanlar kadı veya kadı naibi tarafından yönetilmektedir |
Kırsal daha çok meralar etrafında teşekkül eder |
Kırsalda tekke ve zaviye oluşumu görünmez |
Esnaf-ahi örgütleri (loncalar) şehirlerin temel unsurudur.Kadı veya kadı naibi şehir yöneticileridir. Köy hayatı şehirlerde olduğu gibi cami etrafında teşekkül etmiştir. Bazılarında tekke ve zaviyeler de bulunmaktadır. Genel olarak Osmanlı nüfusunun % 80’den fazlası kırsal alanda, % 20 kadarı da şehirlerde oturmaktadır. Kırsal alanda yaşayanların % 20’ye yakın kısmı da konar-göçerdir. Doğru cevap A'dır.
18.Soru
Türk ordusunun önemli bir kısmı ücretli askerlerden ibaret olan Kösedağ muharebesi hangi tarihte yapılmıştır?
1242 |
1243 |
1244 |
1245 |
1246 |
Kösedağ muharebesi (1243) sıralarında Türk ordusunun önemli bir kısmı ücretli askerlerden ibaretti.
19.Soru
Melikşah zamanında ikta sisteminin yeniden düzenleyicisi olarak ortaya çıkan vezir kimdir ?
Nizamü'l-Mülk |
Ebu'l Kasım |
Amidu'l-Mulk |
Ahmed ed-Dihistânî |
Sâlâr Ebû’l-Kâsım el-Buzgânî |
Alparslan ve Melikşâh’ın büyük veziri Nizamülmülk (1018-1092), Melikşâh zamanında ikta sisteminin yeniden düzenleyicisi olarak ortaya çıkmaktadır. Abbasîlerin son zamanlarında ikta sistemi bozulmuş olup askerlerin maaşları aynî olarak ödenmekteydi. Nizamülmülk, hem çökmekte olan Abbasîler sahasında hem de Bizans feodalitesinin tesiri altındaki sahalarda toprakların harap olduğunu ve vergi toplanmadığını görmüştü. Bunun üzerine toprakları rütbeye göre ikta etmeye başladı. Kuvvetli bir merkezî otoritenin çevrelediği bu küçük muhtar bölgelerdeki topraklar daha itinalı ve akılcı işlenebileceğinden toprakların devletin kullanımında olmasından daha mamur hale geleceklerdi. Nitekim bu sayede ülkede imar ve üretim gerçekten artmıştı.
20.Soru
- Fiskalizm: hazineye ait gelirleri yüksek tutmak giderleri mümkün olduğunca sınırlandırmak
- Gelenekçilik: sosyal ve iktisadi dengeleri muhafaza etmek, değişmeyi engellemek
- İaşecilik: malın/ürünün bol ucuz ve kaliteli olması için gerekli düzenlemeleri yapmak
- Lonca: mesleki üretim ve bilgiyi denetleme
Osmanlı ekonomi prensipleri ve tanımları ile ilgili olarak yukarıda verilen bilgilerden hangisi /hangileri doğrudur?
I,II |
II,III |
I,II,III |
I,III,IV |
I,II,III,IV |
I,II,III doğrudur. Lonca iaşe sisteminin bir parçasıdır. Ayrı bir ekonomi prensibi değildir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ