Osmanlı İktisat Tarihi Ara 7. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Fıkıh ve siyaset kitaplarında topraklar öşrî, harâcî ve mîrî (emîrî) olarak üçe ayrılmıştır. Harâcî toprakların özelliği nedir?
Arabistan yarımadasında olması |
Toprakları işleyenlerin kiracı hükmünde olması |
Sakinleri isteyerek müslüman olan yerler olması |
Barış yoluyla ele geçen ve sahiplerinin elinde bırakılan topraklar |
Silahlı mücadele ile fethedilip gaziler arasında paylaştırılan topraklar olması |
Öşrî topraklar, Arabistan yarımadası, sakinleri isteyerek müslüman olan yerler ve silahlı mücadele ile fethedilip gaziler arasında paylaştırılan topraklardır. Harâcî topraklar barış yoluyla ele geçen ve sahiplerinin elinde bırakılan Irak gibi topraklardır. Mîrî topraklardan ise nazarî olarak, öşür veya harâc değil, kira alınır. Yani bu toprakları işleyenler kiracı hükmündedir.
2.Soru
- Mevacip içinde ulufe, cülus bahşişi gibi askerlere yapılan ödemler ile tamirat ve mühimmat gibi giderler vardır
- Bütçenin en önemli gider kalemi mevacip harcamalarıdır
- Sarayın harcamaları, mevacip harcamalarından yüksektir.
- Has ve Salyâne ödemleri bütçedeki en küçük meblağlardır
Bütçenin gider kalemleri ile ilgili olarak yukarıda verilen bilgilerden hangisi/hangileri doğrudur?
I,II |
II,III |
I,II,IV |
I,III,IV |
I,II,III,IV |
I,II,IV doğrudur. Saray harcamaları mevacip ödemelerinden daha yüksek değildir.
3.Soru
Aşağıdaki seçeneklerden hangisi Osmanlıda Gider Kalemlerinden birisi değildir?
Piyade mukabelesi |
Süvari mukabelesi |
Küçük Ruznamçe |
Kefe Mukâtaası |
Tezkire-i kal’a-i evvel; Tezkire-i kal’a-i küçük |
- Gider Kalemleri
Bu kalemler genellikle maaş ödemelerini yönetiyorlardı. Ancak Ruznamçe, Maliye, Tarihçi kalemlerinde çalışan görevlilerin hazineden maaş almadıkları, kayıtlar ve tesciller dolayısıyla tahsil ettikleri resim ve harçlarla geçindikleri bilinmektedir.
1. Yeniçeri kalemi - 2. Piyade mukabelesi
3. Süvari mukabelesi - 4. Tezkire-i kal’a-i evvel; Tezkire-i kal’a-i küçük
5. Küçük Ruznamçe - 6. Teflrifat kalemi
7. Salyâne Mukâtaası
4.Soru
- Resm-i ispenç
- Cizye
- Resm-i arus
- Resm-i bennak
Osmanlı devletinde kişi üzerinden alınan vergilerle ilgili olarak yukarıdaki vergilerden hangisi/hangileri ait doğrudur?
I,III |
I,IV |
II,IV |
I,II,III |
I,II,III,IV |
Tümü doğrudur.
5.Soru
Yabancıların şehir ve kasabaların içindeki ve dışındaki köylerde Osmanlı tebaasının tabi olduğu kanunlara tabi olmak kaydı ile mülk edinmelerine imkân veren kanun aşağıdakilerden hangisidir?
Menafıı Umumiyeye Müteallik İmtiyazat Hakkında Kanun |
Kanuni Esasi |
Ameliyatı İskaiye İşletme Kanunu Muvakkatı |
Islahat Fermanı |
Tebai Ecnebiyenin Emlake Mutasarrıf Olmaları Hakkında Kanun |
Sosyal grup ilişkilerinde dönem içinde ortaya çıkan bir diğer gelişme de yeni dış pazarlar ve hammadde alanları bulmaya çabalayan sanayileşen Batı’nın Osmanlı Devleti’ne yönelik beklentilerinden kaynaklanmıştır. 1856 Islahat Fermanı, hemen ardından imzalanan Paris Anlaşması, 1868 yılında çıkarılan “Tebai Ecnebiyenin Emlake Mutasarrıf Olmaları Hakkında Kanun” ile yabancıların şehir ve kasabaların içindeki ve dışındaki köylerde Osmanlı tebaasının tabi olduğu kanunlara tabi olmak kaydı ile mülk edinmelerine imkân verilmesi gibi gelişmeler sosyal grup ilişkilerinde yeni gelişmelere neden olmuştur. Doğru cevap E’dir.
6.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Devleti'nde kişi üzerinden alınan vergilerden birisidir?
Bâd-ı hevâ |
Resm-i asiyab |
Resm-i tapu |
Resm-i ağnâm |
Resm-i çiftbozan |
Osmanlı Devleti'nde vergiler, toprak üzerinden, ürün üzerinden ve kişi üzerinden alınan vergiler olmak üzere üçe ayrılırdı. Kişi üzerinden alınan vergilerden birisi bâd-ı hevâ idi. Bu vergi, bir kimsenin mal, mülk ve davarına zarar verenlerden alınan bir cezaydı. Doğru cevap A'dır.
7.Soru
Anadolu'da Niksar, Tosya, Tokat ve Çukurova gibi yerlerde yetiştirilen Osmanlı'nın en önemli üretimlerinden olan tarım ürünü aşağıdakilerden hangisidir?
Buğday |
Arpa |
Pirinç |
Zeytin |
Pamuk |
Anadolu'da Niksar, Tosya, Çukurova ve Marmara Bölgesi, Rumeli'de Edirne, Güneyde Mısır önemli birer pirinç üretim merkezi haline gelmiştir. Doğru cevap C'dir.
8.Soru
I. Devlet örgütlenmesi
II. Esnaf/ahi örgütlenmesi
III. Dini gruplar/mezheplerin örgütlenmesi
IV. Mahalleler
19.yy. Osmanlı kentinde yukarıdaki toplumsal örgütlenme birimlerinden hangisi/hangilerinin etkisi olmuştur?
I |
II |
III |
I,II,III |
I,II,III,IV |
Tümü 19. Yy kentinin örgütlenmesine etki eden faktörlerdir.
9.Soru
Osmanlılar da dünyada bilinen dokuma türlerinin hepsini kendileri üretmeyi başarmışlardır. Bunların bir kısmı belirli dönemlerde Doğu ve Batı’da üretilenlerle yarışabilecek kalitede olmuştur. Tiftik ve yünlü kumaşta aşağıdaki yerlerden hangisi öne çıkmıştır?
Şam |
Bursa |
Halep |
Ankara |
İstanbul |
Osmanlılar da dünyada bilinen dokuma türlerinin hepsini kendileri üretmeyi başarmışlardır. Bunların bir kısmı belirli dönemlerde Doğu ve Batı’da üretilenlerle yarışabilecek kalitede olmuştur. İhracata dönük büyük dokuma sanayii ipekli ve pamukluda İstanbul ve Bursa; tiftik ve yünlü kumaşta Ankara; sadece ipeklide Şam, Hama ve Sakız’da teşkilatlanmıştı.
10.Soru
19. yüzyıl ikinci yarısına kadar kayda değer bir değişim söz konusu değildir. Anadolu ve Rumeli nüfusunu beraber ele aldığımızda müslüman ve gayrimüslim oranı aşağıdakilerden hangisidir?
%60 Müslüman-%40 Gayrimüslim |
%50 Müslüman-%50 Gayrimüslim |
%40 Müslüman-%60 Gayrimüslim |
%30 Müslüman-%70 Gayrimüslim |
%70 Müslüman-%30 Gayrimüslim |
19. yüzyıl ikinci yarısına kadar kayda değer bir değişim söz konusu değildir. Anadolu ve Rumeli nüfusunu beraber ele aldığımızda %60 müslüman %40 gayrimüslim oranında oldukları görülür.
11.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı'da mali yargının ve hazine işlemlerinin en üst makamıdır?
Kadı |
Defterdar |
Hassa |
Başdefterdar |
Sadrazam |
Başdefterdar mâlî yargının ve hazine işlemlerinin en üst makamıydı.
12.Soru
Osmanlılar, öncelikle tımar kesimini teşkilatlandırmak için yaptıkları ve tapu
tahrirleri de denen bu sayımları gelir kaynaklarındaki değişiklikleri izleyebilmek
için genellikle kaç yılda bir tekrarlardı?
On beş |
Yirmi iki |
Yirmi |
Otuz |
Kırk |
Osmanlılar, öncelikle tımar kesimini teşkilatlandırmak için yaptıkları ve tapu
tahrirleri de denen bu sayımları gelir kaynaklarındaki değişiklikleri izleyebilmek
için genellikle otuz yılda bir tekrarlardı
13.Soru
Çift başına alınan yıllık vergi kaç dinardı?
1 Dinar |
2 Dinar |
3 Dinar |
4 Dinar |
5 Dinar |
Çift başına yıllık vergi 1 dinardı.
14.Soru
I Yöneten-yönetilen
II Hür -köle
III Yerleşik-göçer
IV Müslim-Gayrimüslüm
V Emekçi-Patron
Sosyal gruplar düşünüldüğünde hangisi Osmanlı'da mevcuttur?
II, III ve IV |
I, II, III ve IV |
I, II ve IV |
II,IIII,IV ve V |
II ve IV |
Osmanlı toplum yapısında var olan sosyal gruplar yönetim bakımından yöneten
(askeri)-yönetilen (reaya), hukuki açıdan hür-köle, dini bakımdan Müslim-Gayrimüslim, yerleşim açısından da yerleşik-göçer, ayırımına tabi tutulabilir. Doğru cevap B'dir.
15.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı ekonomisini feodaliteden ayıran özelliklerden biri değildir?
Osmanlı ekonomisi kapalı bir ekonomi idi. |
Köylerin yanında varolan gelişmiş kentler bulunmaktaydı. |
Bir tek görevlinin bir bölgede nüfuz sahibi olması önlenmişti. |
Merkezi ve cemaatçi devlet telakkisi toprak asilleri sınıfının oluşmasını engellemiştir |
Evlatlık vakıflar gibi işletmelerin birçoğunda vakıf olma durumu çok kere gelecekte gerçekleşmekteydi. |
Rütbesi ne olursa olsun sipahinin merkeze bağlı bir devlet memuru oluşu onun feodalitedeki senyörle en belirgin farkıdır. Yine Osmanlı ekonomisi feodalite ile kıyaslanamayacak derecede açık bir ekonomi idi. Hatta bu açık ekonomi politikası daha ilk İslâmi devirlerden beri devlet tarafından uygulanıyordu. Köylerin yanında varolan gelişmiş kentler de bunun bir göstergesidir. Nihayet senyörlerin yargı hakkı bulunmasına mukabil tımar erinin böyle bir hakkı olmaması bir yana o da özerk bir kurum olan yargı önünde denetlediğ köylülerle eşitti. Geniş ziraî topraklarda ferdî mülkiyet tanındığı takdirde, İslâm miras hükümleri gereğince bu topraklar miras yoluyla parçalanmaktan kurtulamıyorlardı. Bu şekilde küçülen ve optimum ziraî işletme hüviyetinden çıkan topraklara devletin, maslahat yani kamu yararı gereği, müdahale etmesi de zorunlu oluyordu. Sistem içerisinde bir görevliye düşen tımar, zeamet veya haslar çeşitli sancaklara veya köylere dağıtılıp karıştığından bir tek görevlinin bir bölgede nüfuz sahibi olması önlenmişti. Bu olgu ile birlikte merkezi ve cemaatçi devlet telakkisi de toprak asilleri sınıfının oluşmamasının en önemli sebebidir. Bazan devletin topraklara müdahalesine imkân bırakmamak için evlatlık vakıflar kurulduğu görülmektedir. Fakat buradan hareketle bu tür işletmelerde feodal bir vasfın bulunduğunu söylemek mümkün değildir. Zaten bunların birçoğunda vakıf olma durumu çok kere gelecekte gerçekleşmekteydi.
16.Soru
17-19. yüzyıllar merkezî siyasal otoritenin gücünün aşındığı, bu dönemde kırsal kesimde boşalan köylerin yanında yer alan yerleşim yerleri arasında aşağıdakilerden hangisi bulunmaz?
Yarı yerleşik köyler |
Çiftlikler |
Mültezim mülkü köyler |
Dağlık alanda Mezralar |
Hristiyan Köyleri |
17-19. yüzyıllar merkezî siyasal otoritenin gücünün aşındığı, Bu dönemde kırsal kesimde boşalan köylerin yanında; • Konar göçerlerin toprağa yerleştirilmesi ile ortaya çıkan yarı yerleşik köyler • Çiftlikler • Mültezimlerin mülkü haline gelen köyler • Hristiyan köyleri • Özellikle Doğu Anadolu’da varolan konar-göçerlerin göçebe yerleşimi olarak beş yerleşim türü vardır. Doğru cevap D dir.
17.Soru
Hangisi klasik Osmanlı kentinin özelliklerindendir?
Mahalleler sosyo-ekonomik ve dini açıdan heterojendir |
Ayan,eşraf,memur ve tüccar zumreleri mevcuttur |
Kentler dağılmaya dönük oluşur |
Sadrazamlar tarafında yönetilir |
Mahalleler surlar içinde örgütlenmiştir |
Mahalleler sosyo-ekonomik ve dini açıdan homojen özellik gösteren komşuluk birimleridir.Klasik Osmanlı kentinin genel karakteri diğer İslam kentleri gibi dağılmaya değil de sıkışmaya dönük oluşudur ve kadı veya kadı naibi tarafından yönetilmektedir.Mahalleler daha çok medrese, cami ve kilise etrafından örgütlenir.Doğru cevap B'dir.
18.Soru
Osmanlı Devleti’nde çoklu hazineler dönemine aşağıdakilerden hangisinin zamanında geçilmiştir?
II. Mahmud |
III. Selim |
II. Abdülhamid |
III. Mustafa |
II. Mehmed |
III. Selim (1789-1807) döneminde, 1793 yılında Hazine-i Âmire’nin yanında İrâd-ı Cedîd Hazinesi’nin kurulmasıyla Osmanlı Devleti’nde çoklu hazineler dönemine geçildi. İrâd-ı Cedîd Hazinesinin temel işlevi, kendisine tahsis edilen gelirle mâlikâne ve eshâm sistemini tasfiyeye ve tımar rejimini ıslaha çalışmak ve olağanüstü giderler için bir ihtiyat fonu oluşturmaktı. Bunu Tersane ve Zahire hazineleri izledi. Doğru cevap B’dir.
19.Soru
Kırım ile Ege sahil ve adalarındaki bazı mukâtaaların gelirleri ile bazı kale mevâcibleri, vazifeler ve salyâne harcamalarını aşağıdakilerden hangisi denetler?
Haremeyn Mukâtaası |
Kefe Mukâtaası |
Mevkufat |
Şıkk-ı sani |
Ziyade-i cizye |
Kefe Mukâtaası Kırım ile Ege sahil ve adalarındaki bazı mukâtaaların gelirleri ile bazı kale mevâcibleri, vazifeler ve salyâne harcamalarını denetler, İzmir, Aydın ve Kırım’da bazı önemli mukâtaaların hesabını tutardı.
20.Soru
Osmanlı İktisat Tarihinin Klasik Dönemin Olgunlaşma Dönemi aşağıdaki süreçlerden hangisini kapsar?
1402 - 1702 |
1451 - 1683 |
1453 - 1699 |
1453 - 1683 |
1481 - 1566 |
1. Klasik dönem oluşma, olgunlaşma ve esnekliğini kaybetme şeklindeki altdönemlere ayrılabilir. Olgunlaşma (1453 - 1699). İstanbul’un fethinden Karlofça andlaşmasına kadar geçen yaklaşık ikiyüzelli yıllık dönem. Doğru cevap C dir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ