Osmanlı Merkez ve Taşra Teşkilatı Ara 13. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Yeniçeriler tarafından öldürülen ilk Osmanlı padişahı hangisidir?
II. Osman |
I. Mustafa |
IV. Murad |
III. Selim |
II. Mahmud |
Yeniçeri isyanlarının, sonucu bakımından en korkuncu, Genç Osman adıyla da bilinen II. Osman (1618-1622) devrinde yaşandı. Genç sultan, yeniçerilerin gevşekliği sebebiyle, kuşatmış olduğu Hotin kalesini ele geçirememişti. II. Osman, devletin eski gücüne kavuşabilmesi için bâzı reformlar yapmaya karar verdi. Bunlar arasında Yeniçeri Ocağı’nı kaldırıp yerine daha disiplinli bir ordu kurmak da bulunuyordu. Tecrübesizliği dolayısıyla fikirlerini çevresine açan sultan, durumdan haberdar olan yeniçerilerin isyânıyla karşılaştı. Sarayı basan yeniçeriler, aklî dengesi bozuk olan şehzâde (I.) Mustafa’yı tahta çıkardılar. Bu durum karşısında II. Osman, yeniçerilere sığınmak zorunda kaldı. Merdlik an’anesi gereğince, yeniçerilerin kendilerine sığınan birisine bir şey yapmayacaklarını ummuştu. Yeniçeriler, hayâtına dokunmayacaklarına dâir kendisine söz verdiler; sultanı, kışlalarında bulunan Orta Câmi’e götürdüler. Ne var ki, yeni vezîr-i âzam Kara Davud Paşa’nın yeniçerileri tahriki neticesinde Yedikule zindanlarına götürülen II. Osman, burada katledildi.
2.Soru
Nizâm-ı cedid ordusu hangi padışah tarafından kurulmuştur?
IV. Mustafa |
I. Mahmud |
III. Selim |
III.Ahmed |
IV. Mehmed |
III. Selim, ordu konusunda ne yapılması gerektiğine dâir, ileri gelen devlet adamlarından raporlar istedi. Sunulan raporlar, yeniçerilerin yerine, daha disiplinli ve düzenli yeni bir ordu kurulması noktasında buluşuyorlardı. Pâdişah da öyle yaptı; öncelikle nizâm-ı cedîd (yeni düzen) adıyla yeni bir ordu kurdu.
3.Soru
XIX. Yüzyılda başdefterdarın yerini kim almıştır?
Mal Müdürü
|
Defterdar
|
Maliye Nazırı
|
Nafia Nazırı
|
Maarif Nazırı
|
4.Soru
Osmanlı’da hazineye ait paranın tahsilâtı ve ödemelere nezâret eden maliyenin üçüncü icra memuruna ne isim verilirdi?
Veznedarbaşı |
Başbakıkulu |
Sergi Nazırı |
Defterdar |
Sergi Halifesi |
Maliyenin üçüncü icra memuru hazineye ait paranın tahsilâtı ve ödemelere nezâret eden veznedârbaşı’dır. Veznedârbaşı’nın diğer önemli vazifesi de maiyetindeki dört veznedar ile meskûkâtı muayene etmek, altın ve gümüşleri tartmaktı.
5.Soru
Belirli bir toprak parças üzerinde yaşayan bir halkın örgütlenmesine ne denir?
Kara |
Millet |
Devlet |
Beylik |
Kabile |
Belirli bir toprak parças üzerinde yaşayan bir halkın örgütlenmesine devlet denilmektedir.
6.Soru
Osmanlı padişahları, kendileri kurallar koyabildiği gibi örf ve adetleri de kanunlaştırırlardı. Örfî hukuk denilen bu kanunları düzenlemekle sorumlu olan kişi aşağıda verilenlerden hangisidir?
Sadrazam |
Nişancı |
Şeyhülislam |
Defterdar |
Vezir |
Müslüman Türk devletlerinde gördüğümüz bu örfî kanunların en azından teorik olarak şeriatın alanı dışındaki konularda konulması ve bunların şeriata aykırı hükümler içermemesi şarttı. Öte yandan bu kanunları düzenleme işiyle yükümlü olan nişancı, adeta şeyhülislamın örfî hukuk sahasındaki dengi sayılmıştır. Doğru cevap B'dir.
7.Soru
Osmanlı sarayının ana girişinden sonra gelen kesime ne ad verilir?
Birun |
Kubbealtır |
Enderun |
Hazine |
Arz Odası |
Kelime anlamı dış, taşra olan bîrun Osmanlı sarayının ana girişinden sonra gelen kesimine verilen addır. Sarayın birinci avlusunda birun erkânı yer alır. Sadrazam dâhil devlet yöneticileri bir anlamda birun görevlisi sayılabilirse de uygulamada birunda enderunda olmayan kapıkulları ile divan hizmetlileri bulunur. Devlet hizmetleri bu kısımda görülür.
8.Soru
Medresede bir hocanın dersini başaran talebeye verilen ders geçti belgesine ne ad verilir?
Hüccet
|
Berât-ı âlişân
|
Temessük
|
İcazetname
|
İzinnâme
|
9.Soru
Lale Devri’ni sonlandıran yeniçeri isyanı hangisidir?
Patrona Halil İsyanı |
Vaka-i Vakvakiye |
Kabakçı Mustafa İsyanı |
Ulufe İsyanı |
Edirne Vakası |
Yeniçeri isyanları XVIII. yüzyılda da zaman zaman tekrarlandı. Bunların içinde en önemlisi, 1730 yılında yaşanan ve Lale Devrini bitiren Patrona Halil isyânıdır.
10.Soru
Eski şer’i mahkemelerde davacılar ve davalıları mahkemeye çağıran memurlara ne ad verilir?
Ases |
Nahiye |
Muzhır |
Subaşı |
Naip |
Muhzır, Eski şer’i mahkemelerde davacılar ve davalıları mahkemeye ihzar eden yani çağıran memurlara denirdi. Bunlar bir nevi adlî polis olarak görev yaparlardı. Bunların âmirine de Muhzırbaşı denirdi. Muhzırbaşı ve muhzırlar gördükleri işler karşılığında mahkemeye işi düşenlerden belirli bir ücret alırlardı.
11.Soru
Aşağıdaki Türk devletlerinden hangisinin diğerlerine göre daha merkeziyetçi bir yapısının olduğu söylenebilir?
Osmanlılar |
Karahanlılar |
Göktürkler |
Hunlar |
Selçuklular |
Türk tarihinde devlet anlayışı ve devlet teşkilatının gelişmesi sürecinde Hunlardan Göktürklere, Karahanlılardan Selçuklulara ve onlardan Osmanlılara ilerleyen çizgide merkeziyetçilikte bir artış olgusu giderek belirginleşse de bu bağlamda kopuş olarak nitelendirebileceğimiz hamle Osmanlılardan gelecektir.
12.Soru
İktâ sistemi neyi ifade etmektedir?
Zeamet |
İktâ |
Has |
Timar |
Surre |
İktâ, Osmanlılardan önceki devletlerdeki ve Selçuklulardaki timar sistemidir.
13.Soru
Aşağıdakilerden hangisi başmuhasebecinin görevleri arasında yer almaz?
Devlet dairelerinin gelir ve masraflarını tutmak
|
Devlete ait ihale ve ödemeleri yapmak
|
Para ile ilgili hesapları kontrol etmek
|
Malikâne beratlarını vermek
|
Maliye memurlarını tayin etmek
|
14.Soru
Osmanlı Devleti’nde ilk tersane nerede kuruldu?
Karamürsel
|
İstanbul
|
İzmir
|
Trabzon
|
Çanakkale
|
15.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Ordu Geri Hizmeti Elemanları arasında gösterilemez?
Tatarlar
|
Yörükler
|
Cerehorlar
|
Köprücüler
|
Deliler
|
16.Soru
I. Hayatta olan zaim ve timar sahipleri oğullarına dirlik vermezdi.
II. Savaşta ölen sipahinin oğluna, öncekinden daha zengin dirlik verilirdi.
III. İhtiyarlık veya hastalık sebebiyle hizmet veremeyen sipahi, oğluna timarını devredebilirdi.
Yukarıdakilerden hangisi timarların devirleriyle ilgili doğru olarak verilmiştir?
Yalnız I |
Yalnız II |
I ve II |
II ve III |
I, II ve III |
Timar belli şartlar dâhilinde evlâda intikal ettirilebilirdi. Hayatta olan zaim ve timar sahiplerinin oğullarına dirlik verilmesi âdet değildi. Ama ihtiyarlık veya hastalık sebebiyle hizmete kudreti kalmayan sipahi yetişmiş ve hizmete yarar oğluna timarını devir edebilirdi. Bu takdirde, yukarıda bahsedilmiş olan kaidelere uyularak, timarın ancak kılıç kısmı oğula intikal ederdi. Sipahi öldüğü takdirde de timarının kılıç kısmı oğluna bırakılırdı. Ancak seferde şehid düşen sipahinin oğluna yatağında öleninkine göre daha yüksek gelirli timar verilirdi.
17.Soru
I- Feraiz
II- Tefsir
III- Mantık
Yukarıdaki derslerden hangisi ya da hangileri ilk dönem Osmanlı medreselerinde okutulmaktadır?
I, II, III |
I, II |
I, III |
Yalnız I |
Yalnız II |
İlk Osmanlı medreselerinde okutulan dersler arasında gramer, mantık, ferâiz, kelâm, belâgat, fıkıh, hadîs ve tefsir vs. vardır. Sahn-ı semân medreseleri de tefsir, hadîs, fıkıh, kelâm ve edebiyat ağırlıklı olmakla beraber önceki devirlere göre ihtisaslaşma biraz daha artmıştır. Ayrıca sahn-ı seman’a girmeden önce ilk ve orta tahsilde talebe hendese, heyet (kozmografya) ve hesap derslerini görüyordu.
18.Soru
Osmanlı devletinde hükümdarın kendi iradesine dayanarak, şeriatın alanına girmeyen konularda çıkardığı kanunlara ne ad verilir?
Gaza
|
Örfi
|
Adli
|
Mülki
|
Nizami
|
19.Soru
Osmanlı’daki yeniçeri ordularından örnek alarak ilk defa düzenli ordu kuran Avrupa devleti hangisi olmuştur?
Avusturya |
Rusya |
Fransa |
İngiltere |
İspanya |
Yeniçerilerin savaş alanlarında başarılı oldukları dönemlerde, Osmanlı devletinin komşuları olan devletlerde düzenli ordular bulunmuyordu. Osmanlıların yeniçeri ordusu, bâzı Avrupalı devletlere örnek oluşturdu. İlk olarak, Osmanlıların sık sık savaştıkları Avusturya dâimî bir ordu kurdu. XVI. yüzyılın sonlarına doğru savaş teknik ve taktiklerinde önemli değişiklikler görüldü; ateşli silâhlar savaşlarda daha etkili olarak kullanılmaya başlandı. Aynı şekilde, XVIII. yüzyılın başlarında Rus Çarı Deli Petro da Osmanlı ordusunu dikkate alarak düzenli bir ordu kurmuştu.
20.Soru
Aşağıdakilerden hangisi veya hangileri Osmanlı Devletinde ilk açılan medreselerde okutulan derslerdendir?
I. Mantık
II. Fıkıh
III. Gramer
Yalnız I |
Yalnız II |
I ve II |
II ve III |
Hepsi |
İlk Osmanlı medreselerinde okutulan dersler arasında gramer, mantık, ferâiz, kelâm, belâgat, fıkıh, hadîs ve tefsir vs. vardır.
Buna göre doğru cevap E (Hepsi) şıkkıdır.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ